Bir Etik İhlal Olarak Hasta ve Terapist Arasındaki Cinsel İlişkiler

Yıl 2018, Sayı 44, 103 - 110, 31.08.2018

BAHADIR OKTAY Fatma OKTAY

Öz

Etik, her meslek için hizmet sınırlarını çizen kurallar bütünüdür. Klinik psikologlar gibi zedelenebilir hasta grubuyla çalışan mesleklerde etik sınırlar, ayrı bir öneme sahiptir. Etik sınırların ihlali, hasta ve terapist arasında var olması gereken mesleki sınırların korunamaması durumunda ortaya çıkar. Bu durum, hastaya, terapiste ve terapötik sürece zarar verir. Klinik psikoloji alanında terapist-hasta ilişkisini düzenleyen etik kodlarda, terapist ve hasta arasındaki cinsel ilişki etik dışı eylem olarak belirlenmiştir. Her ne kadar bu ihlallerde yer almış terapistler, hasta yararına yaptıklarını iddia etseler de, bu süreç taraflara ciddi zararlar verebilmektedir. Aktarım ve karşı aktarım süreçleri, hastanın anlaşılması bakımından terapi sürecine ciddi katkılar sağlayabileceği gibi, cinsel içerikli etik ihlallerde de önemli rol oynamaktadır. Erkek terapistler tarafından gerçekleştirilen cinsel kötüye kullanım oranları, kadınlarınkinden fazladır. Hastalarıyla cinsel ilişkiye giren terapistlerin yüksek oranda kişisel meselelerini çözüme kavuşturamamış oldukları saptanmıştır. Terapistleriyle cinsel ilişkiye giren kadınların ise geçmişlerinde yüksek oranda cinsel istismar yaşadıkları bildirilmiştir. Bu gibi etik ihlallerin ortaya çıkmaması ya da çıkma sıklığının azaltılması büyük miktarda, verilen eğitimlerde etik duyarlılık sağlanmasına ve terapistlerin danışmanlık ve süpervizyon alıp kişisel terapilere gitmelerine bağlıdır.

Anahtar Kelimeler

etik ihlal, cinsel ilişki, hasta-terapist ilişkisi

Kaynakça

• Amerikan Psikoloji Birliği. (2017). Guidelines and principles for accreditation. Erişim tarihi 6 Aralık 2017, http://www.apa.org/ethics/code/
• Büken, N. ve Büken, E. (2002). Nedir şu “tıp etiği” dedikleri? Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 11, 17-20. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi URL’si http://www.ttb.org.tr/STED/sted0102/nedir_su.pdf
• Celenza, A. (1991). The misuse of countertransference love in sexual intimacies between therapists and patients. Psychoanaytic Psychology, 8, 501-509. http://dx.doi.org/10.1037/h0079302
• Celenza, A. (1998). Precursors to therapist sexual misconduct: Preliminary findings. Psychoanalytic Psychology, 15, 378-395. http://dx.doi.org/10.1037/0736-9735.15.3.378
• Celenza, A., ve Gabbard, G. O. (2003). Analysts who commit sexual boundary violations: A lost cause? Journal of the American Psychoanalytic Association, 51, 617-636. Journal of the American Psychoanalytic Association URL’si http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/00030651030510020201
• Fancher, R.E. (1990) Ruhbilimin Öncüleri. (A. Yardımlı, Çev.) İdea Yayınları: İstanbul
• Gabbard, G. O. ve Lester, E. (1995). Boundaries and Boundary Violations in Psychoanalysis. New York: Basic Books.
• Giovazolias, T. ve Davis, P. (2001). How common is sexual attraction towards clients? The experiences of sexual attraction of counselling psychologists toward their clients and its impact on the therapeutic process. Counselling Psychology Quarterly, 14, 281-286. https://doi.org/10.1080/09515070110100974
• Karasu, B. (1993). Ethical aspects of psychotherapy. S. Bloch ve P. Chodoff (Ed.), Psychiatric Ethics içinde (s. 155-160). New York: Oxford University Press.
• Kernberg, O. (1989). The temptations and conventionality. Arnold M. Cooper, O. F. Kernberg ve E. S. Person (Ed.), Psycho-analyis; Toward the Second Century içinde (s. 12–35). New Haven: Yale University Press.
• Oğuz, N. Y. (2013). Psikiyatride Hekim-Hasta Arasında Cinsel Yakınlık Sorunu: Az Konuşulan Sık Yaşanan Bir Etik İkilem. Türk Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Araştırmaları Yıllığı, 4-5-6, 95-100. Türk Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Araştırmaları URL’si http://www.teth.org.tr/Files/arastirmalar%20yilligi.pdf#page=108
• Oğuz, N. Y. (1994). Psikiyatride Onam ve Aydınlatılmış Onam: Etik, Hukuk ve Bilim Açısından (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özçetin, Y. S. Ü. ve Yalçın, İ. (2015). Grupla psikolojik danışma sürecinde bir risk alanı: Sınır aşımları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5, 128-136. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi URL’si http://dergipark.ulakbim.gov.tr/tpdrd/article/view/5000113301
• Pollack, W. S. (1992). Should men treat women? Dilemmas for the male psychotherapist: Psychoanalytic and developmental perspectives. Ethics & Behavior, 2, 39-49. https://doi.org/10.1207/s15327019eb0201_3
• Pope, K. S. (1988). How clients are harmed by sexual contact with mental health professionals: The syndrome and its prevalence. Journal of Counseling and Development, 67, 222–226. doi:10.1002/j.1556-6676.1988.tb02587.x
• Pope, K. S. (1989). Student-teacher sexual intimacy. G. O. Gabbard (Ed.), Sexual exploitation within professional relationships içinde (s. 163–176). Washington, DC: American Psychiatric Press.
• Pope, K. S. (1994). Sexual involvement with therapists: Patient assessment, subsequent therapy, forensics. Washington, DC: American Psychological Association.
• Pope, K. S. (2001). Sex between therapists and clients. J. Worell (Ed.), Encyclopedia of women and gender içinde (s. 955–962). Orlando, FL: Academic Press.
• Pope, K. S. ve Bouhoutsos, J. C. (1986). Sexual intimacies between therapists and patients. Westport, CT: Praeger.
• Pope, K. S., Sonne, J. L. ve Holroyd, J. (1993). Sexual feelings in psychotherapy: Explorations for therapists and therapists-in-training. Washington, DC: American Psychological Association.
• Pope, K. S. ve Vetter, V. A. (1991). Prior therapist-patient sexual involvement among patients seen by psychologists. Psychotherapy, 28, 429–438. http://dx.doi.org/10.1037/0033-3204.28.3.429
• Türk Psikologlar Derneği (TPD), (2004). Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği. Erişim tarihi 6 Aralık 2017, http://www.psikolog.org.tr/turkey-code-tr.pdf