TRABZON DERNEKPAZARI YENİCE KÖYÜ’NDE TARİHİ AHŞAP BİR KÖPRÜ

Yıl 2018, Sayı: 44, 201 - 219, 31.08.2018

Mehmet Sami Bayraktar

Öz

Özet

Bu
çalışmada, Trabzon’a bağlı Dernekpazarı İlçesi’nin 4 km kadar batısındaki Yenice
Köyü’nde, bulunan bir ahşap köprü tanıtılıp değerlendirilecektir. Latin
harflerle ahşap bir levhaya yazılı kitabesi ne göre köprü 1932 yılında
yapılmıştır.

Bulunduğu akarsu
yatağının iki yakasındaki kayalık kesime uzatılan ahşap kirişler üzerinde
kurulan köprü, direklerle taşınan dört omuzlu kırma çatıyla örtülüdür.
Bezemeden yoksun yapının tasarımında işlevsellik ön plandadır. Köprüde
kullanılan ağacın cinsi yörede yaygın olan kestanedir. Yörenin bol yağışlı
iklimiyle uyumlu, oldukça sağlam ve uzun ömürlü olduğu bilinen kestane,
köprüler için yaygın olarak kullanılan uygun bir malzemedir.

Yenice Köyü
Köprüsü yerel ve kırsal malzeme ve inşa teknikleriyle gerçekleştirilen Erken
Cumhuriyet devrinde yapılan bir halk yapı sanatı üründür. Köprü tipik Karadeniz
bölgesi geleneksel kırsal yapı özellikleri göstermektedir. Geleneksel kırsal
mimarimizin işlevselliğiyle dikkat çeken bir yansıması olarak okunabilecek
köprünün, başta Karadeniz olmak üzere yurdumuzda ve dünyada benzerleri
bulunmaktadır.

Ülkemizde diğer örneklerin
de bilimsel çalışmalarla ortaya konulması, ahşap köprü mimarisi hakkında daha
kapsamlı ve sağlıklı bir değerlendirme yapılmasının önünü açacaktır.  Tabii olarak faklı tip, mimari karakter, imal
tekniği ve benzeri hususlarla karşılaşılması muhtemeldir.

Anahtar Kelimeler

Trabzon, Dernekpazarı, Erken Cumhuriyet devri, ahşap köprü

Kaynakça

• KaynakçaAdam, J.P. (1994). (1994). Roman Building Materials and Techniques, Translated by Anthony Mathews, London: B.T. Batsford.
• Anadolu’da Kırsal Mimarlık. (2005). Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi, Tarihi Kentler Birliği ve Çekül Vakfı.
• Bayhan, A. A. (2016). Ferdinand Arnodin'in Boğaz Geçiş Tasarımları Cisr-i Hamidi ve Aktarma Köprüsü, Saarbrücken: Türkiye Alim Kitapları.
• Bayhan, Ahmet Ali ve Fikri Salman (2012). Bir Saklı Belde Bayramören, İstanbul: Bayramören Kaymakamlığı.
• Bayraktar, Mehmet Sami (2017). Giresun’da Geleneksel Üç Ahşap Köprü, Tuba-Ked (Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi) 15: 107-126.
• Bayram, Ö. F. (2014). Doğu Karadeniz Bölgesinde Geçmişten Günümüze Vernaküler Mimari.(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bittel, K. (1970). Hattusha The Capital of the Hittites, New York: Oxford University Press.
• Çabuk, E., Güçhan, N. Ş.,Türer, A. (2015). Tarihi Ahşap Buzlupınar Köprüsü'nün Yeniden Yapımı Üzerine Çalışmalar, Ahşap Yapılarda Koruma ve Onarım Sempozyumu 3 Bildiri Kitabı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi: 225-245,
• Çeçen, K. (2002). Köprü, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 26: 252-255.
• Çulpan, C. (2002). Türk Taş Köprüleri Ortaçağdan Osmanlı Devri Sonuna Kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Eskikurt, A. (2014). Ortaçağ Anadolu Ticaret Yolları, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33, 15-40.
• Görcelioğlu, E. (1979). Basit Ahşap Kirişli Köprülerin Projelendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 29 (1), 138-167.
• Halaçoğlu, Y. (1991). “Anadolu”: İdari Ekonomik ve Kültürel Hayat bölümü: Ulaşım ve Yol Sistemi. İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt 3: s.127-128.
• Kara, B. (2016). Doğadan Tarihe Yolculuk Ordu, Ordu: Ordu Büyükşehir Belediyesi.Kudeb Ahşap Eğitim Atölyesi Geleneksel Ahşap Yapı Uygulamaları. (2009). İstanbul: Büyükşehir Belediyesi.
• Lowry, H. W., Feridun, E. (2012). Trabzon, İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, Cilt 41, s.296-301.
• Naumann, R. (1991). Eski Anadolu Mimarlığı, B. Madra (Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Orman Atlası. (2013). Ankara: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü.
• Özgüner, O. (1970). Köyde Mimari Doğu Karadeniz, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
• Öztürk, Ö. (2005). Karadeniz Ansiklopedik Sözlük 1 Mehmet İlhan (Ed.), İstanbul: Heyamola.
• Öztürk, Ö. (2005). Karadeniz Ansiklopedik Sözlük 2 Mehmet İlhan (Ed.), İstanbul: Heyamola.
• Öztürk Ö. (2012). Antikçağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi Pontus, (4. Baskı). E. Çelik (Yayıma Hazırlayan), Ankara: Genesis.
• Partov, D., Maślak, M., Ivanov, R., Petkov, M., Sergeev, D., Dimitrova, A. (2016). “The Development Of Wooden Bridges Through The Ages - A Review Of Selected Examples Of Heritage Objects. Part 1 - The Milestones”, Technical Transactions Civil Engineering, 2-B/, p. 93-105. http://www.ejournals.eu/pliki/art/8374/ (erişim tarihi:17.01.2018).
• Peynircioğlu, H. (1951). Köprüler Genel Kaideler ve Ahşap Köprüler,1, İstanbul: Teknik Okulu.
• Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları, Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Sürücü, D. (2017). “Ahşap Yapılarda Koruma ve Onarım Sempozyumu 5” (Haber), Restorasyon Konservasyon Çalışmaları, 20, 91-96.
• Şahin G., İbiş, R., Sezen, İ., Yurt, E., Can, A., Akçel, A., Durmuş, S. (2014). Çankırı Kültür Envanteri 2014, Ankara: Çankırı Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Taylor, R. (2002). Tiber River Bridges And The Development Of The Ancient City Of Rome, Aquae Urbis Romae : Waters of the City of Rome, Website Ed. Katherine Rinne, Number 2, June, 1-20. http://www3.iath.virginia.edu/waters/article.html (erişim tarihi: 21.10.2017)
• Toparlak U., Acartürk, N., Coşar, H., Demir, O., İşleyen, F., Turan, E., Ünlü, Y., Yavuz, H., Enginyurt, E., (2010). Ordu Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri, Ordu: Ordu Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Türkiye Orman Varlığı 2015. (2015). Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü.
• İnternet Kaynakları
• http://www.islamansiklopedisi.info/jenerik/c01j.pdf. (erişim tarihi: 02.02.2018)
• http://www.kgm.gov.tr/SiteCollectionImages/KGMimages/Haritalar/b10.jpg (erişim tarihi: 02.02.2018)
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5a7b4775cbd3d4.95283799 (erişim tarihi: 02.02.2018)
• http://www.trabzon.gov.tr/dernekpazari (erişim tarihi: 02.02.2018)
• https://yandex.com.tr/harita/?ll=40.208093%2C40.794010&z=15&l=sat&mode=search&text=dernekpazar%C4%B1%20yenice%20mahallesi&sll=40.216000%2C40.787898&sspn=0.039053%2C0.015689skl (erişim tarihi: 02.02.2018)
• https://yandex.com.tr/harita/?ll=40.208093%2C40.794010&z=15&l=sat&mode=search&text=dernekpazar%C4%B1%20yenice%20mahallesi&sll=40.216000%2C40.787898&sspn=0.039053%2C0.015689 (erişim tarihi: 02.02.2018)