TÜRKÜLERDE ERZURUM. BİR ŞEHİR KİMLİĞİ ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Sayı: 44, 14 - 25, 31.08.2018

Alpaslan Aliağaoğlu

Öz

Halkın ortak malı olan türkülerde, mekâna ait
birçok özellik kendini gösterir. Bu özelliklerden yararlanarak Bir şehrin
kimliğini ortaya koymak mümkündür.  Şehir
kimliği çeşitli faktörlerin varlığına bağlı olarak zamanla oluşan, dinamik,
şehre özgü yerelliklerle ilgili ortak özellikler ve anlamlar bütünüdür.  Bu makalede türkülerden yararlanılarak
coğrafi bakış açısıyla Erzurum şehir kimliği ortaya konulmaktadır. Bu
çalışmanın ortaya koyduğu en önemli sonuçlardan biri Erzurum ve çevresinin
gerek fiziki ve gerekse beşeri nitelikli birçok özelliği şehir kimliğinin
şekillenmesinde etkili olduğu gerçeğidir. Dağlar, yaylalar, yükseklik, kar,
özel coğrafi konum, sit alanı özellikleri, dini değerler, özellikle ramazan
ayı, Nine Hatun, tabyalar,  şehir
kimliğinin belirmesinde etkili olan faktörlerdir. Bu durumdan hareketle,
Erzurum şehir kimliği farklı şekillerde ifade edilebilir. Erzurum “yayla
şehirdir”. İki mevsimli şehirdir. Beyaz örtülü, kış ve kayak şehridir. Erzurum
dik şehirdir. Erzurum kavşak şehridir. Dadaşlar diyarıdır Erzurum. Erzurum ulu
şehirdir, ramazan şehridir.  

Anahtar Kelimeler

türküler, şehir kimliği, Erzurum

Kaynakça

• Kaynaklar
• Acar, İbrahim, Erdoğan, Seyfettin, Gedikli, Ayfer, Ergen, Ahu, Güzel, Abdulkadir., Arslan, Fatma Pınar, Tenekeci, Mehmet Emin. (2015). Şanlıurfa Kimliği Çalıştayı Sonuç Raporu. Aça, Mehmet, Gökalp, Haluk, Kocakaplan, İsa. (2009). Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi, Kriter, İstanbul. Adıyaman, Kadriye. (2008). Kentleşme Sürecinde Türkiye ve Kent Kimliği,Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Aksakalı Zühal., Selçuk Gökalp Nuri, Işık Cem. (2016). “Nene Hatun Tarihi Milli Parkının Hüzün Turizmi Bakımından Mabetleşme Yönünden Değerlendirilmesi”, 1. Ulusal Alternatif Turizm Kongresi, s.1200-1216, Erzincan. Aliağaoğlu, Alpaslan (2007). “lakap ve Logolarda Türkiye Şehirleri: Anlamların Coğrafyası”, Doğu Coğrafya Dergisi, S. 17, s. 263-290. Atik, Mehmet. (2014). Kentsel Yaşam Kalitesi ve Kent Kimliği Bağlamında İstanbul’daki Yenileme Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme; Sulukule Örneği,Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Başgöz, İlhan. (2008). Türkü, PanYayıncılık, İstanbul. Bingöl, İsmail. (1999 ). Türkülerde Yaşayan Şehir, Erzurum, Erzurum Kitaplığı, İstanbul. Birol, Gaye. (2007). “Bir Kentin Kimliği ve Kervansaray Oteli Üzerine Bir Değerlendirme”, Arkitekt Dergisi, S. 514, s. 46-54. Carney, Georgy. (1998). “Music Geography”, Journal of CulturalGeography18 (1), s. 1-10.Dilçin, Cem. (2005). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 517. Doğanay, Hayati. (1983). Erzurum’un Şehirsel Fonksiyonları ve Başlıca Planlama Sorunları, Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Basılmamış Doçentlik Tezi, Erzurum. Dizdaroğlu, Hikmet. (Tarihsiz). Halk Şiirinde Türler.Düzgün, Dilaver. (2003). “Erzurum Çarşı Pazar”, Milli Folklor, Yıl 15, S.58, s. 76-85. Erbay, Muteber. (2004). “Türkülerde Mekânların Yansıttığı Yalnızlık ve Sürgün Duygusu”, Ada, S.2, s. 54-55. Gökşen, C., Gökşen, R. (2016). “Dağın Türkülere Mitik Bir Öge Olarak Yansıması”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 7, 1599-1618. Güremen, Lale. (2011). “Kent Kimliği ve Estetiği Yönüyle Kentsel Donatı Elemanlarının Amasya Kenti Özelinde Araştırılması”, e-Journal of New World Sciences Academy, V. 6, N. 2, s. 254-291. Karaaslan, Çiğdem (2010). Tarihi Kentlerde Kimliksizleşme Sorunu ve Bir Çözüm Yolu Olarak Kentsel Canlandırma Projeleri, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Kartal, Mehmet Emre. (2013). Üst Ölçekli Projelerin Kent Kimliği Üzerindeki Etkisi Karaburun Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Kaya, Doğan. (1999). Anonim Halk Şiiri, AkÇağ, Ankara.Kaypak, Ş. (2010). “Antakya’nın Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 7, S. 14, s. 373-392. Kervancıoğlu, M.Hanifi. (2013). Erzurum Türkülerinin Viyola Eğitiminde Kullanılabilirliği, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum. Kiper, H.P. (2006). Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel-Kültürel Değerlerinin Korunması, Türkiye-Bodrum Örneği, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul. Küçük, Murat. (2013). “Aidiyetin Mekânı Mardin’de Kimlik ve Mekânın Değişimi”, İdeal Kent, Kent Araştırmaları Dergisi, S. 9, s. 114-149. Polat, Serkan., Polat, Semra Aktaş, Halis, Mine. (2012). “Kent Kimliği Kapsamında Festivallerin Değerlendirilmesi: Uluslararası Altın Safran Film Festivali Örneği”, Değişen Dünyada Yerel Yönetimlerin Modernizasyonu Sempozyumu. İlgar, Evren. (2008). Kent Kimliği ve Kentsel Değişimin Kent Kimliği Boyutu: Eskişehir Örneği, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir. Oğurlu, İ. (2014). “Çevre-Kent İmajı-Kent Kimliği-Kent Kültürü Etkileşimlerine Bir Bakış”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Y. 13, S. 26, s. 275-293. Özcan, Ayşe. (2015). “Küreselleşmenin Kimliksiz Kentleri ve McDonalds Kent Kültürü”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, C. 7, S. 13, s. 238-256. Özden, H.Ömer. (2013). Erzurum’da Ramazan, Erzurum Kitapları, Dergâh Yayınları, İstanbul. Tümertekin, Erol, Özgüç, Nazmiye. (2009). Beşeri Coğrafya İnsan, Kültür, Mekân, Çantay, İstanbul.Şengül, Metin. (2004). TRT Repertuvarında Bulunan Erzurum Türkülerinin Makam-Ayak, Tür-Biçim ve Usul Yönünden İncelenmesi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir. Şengül, Cengiz. (2014). Erzurumlu Ahmet Hulusi Seven, Pegem Akademi. Tanpınar, Ahmet Hamdi (1992). Beş Şehir, Dergâh Yayınları, İstanbul. Tekeli, İlhan (1991). Kent Planlaması Konuşmaları, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara. Topçu, Kadriye Deniz . (2011). “Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C. 8, S. 2, s. 1050-1072. TRT, Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi I, II (2006), Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara. Tuna, Kenan (2001). Erzurum Türküleri ve Nazariyatı, Semih Ofset Matbaacılık, Ankara. Turgut, Hilal., Özalp, Ayşe Yavuz., Erdoğan, Aslıhan. (2012). “Artvin İlinde Doğal Çevrenin Kent Kimliğine Etkileri”, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, S. 13, s. 172-180. Şahin, Nisa. (2010). Kent Kimliği ve Değişim Sürecinin Kayseri Kenti Örneğinde İrdelenmesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Uğur, Abdullah (2015). “Müzik Coğrafyası: Türkülerdeki Coğrafya”, Bilig, S. 74, s. 239-260. Ulu, Ali., Karakoç, İlknur. (2004). “Kentsel Değişimin Kent Kimliğine Etkisi”, Planlama, 3, s. 59-66. Yücel, Talip. (1987). Türkiye Coğrafyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları 68, Ankara. www.palandoken.bel.trwww.erzurum aziziye.bel.tr