Asurlular’da Cenaze Ritülleri ve Ölü Gömme Gelenekleri

Yıl 2020, Sayı: 49, 65 - 80, 30.04.2020

Ebru Mandacı

Öz

Bu çalışmada yazılı belgelerden elde edilen kısıtlı
bilgiler ile arkeolojik verileri değerlendirerek, Asur inancında cenaze
ritüelleri ve ölü gömme geleneklerini belirlemeye çalıştık. Mezopotamya
toplumlarının inancına göre ölen kişi “Ölüler Diyarı” adı verilen öteki dünyada
yaşamaya devam etmekteydi. Ahiret inancından dolayı ölen kişi şahsi eşyalarıyla
beraber gömülmüştür. Cenaze ritüellerinin, ölenin ruhunun yatıştırılması ve
ölüler diyarına geçiş yolculuğu için büyük önemi vardı. Ölen kişinin ruhunun
rahat etmesi için görkemli bir cenaze töreni ve uygun sunular yapılmalıydı.
Asur inancında ölen kişi ölüler diyarında ruh şeklinde yaşamaktaydı ve ruhlara
halen ailenin bir parçası olarak yiyecek-içecek verilmesi gerekiyordu. Bu düşünce
doğrultusunda ölüler genellikle evlerin zeminine gömülmüştür. Asurlular
mezarları ölüler diyarına açılan bir kapı olarak düşünmüşlerdir.

Anahtar Kelimeler

Asur, Ölüm, Cenaze ritüeli, Mezar, Mezar eşyası

Kaynakça

• Bayliss, M. (1973). The Cult of Dead Kin in Assyria and Babylonia. Iraq, 35 (2), 115-125.
• Biigs, R. D., Brinkman, J. A., Civil, M., Farber, W., Gelb, I. J., Oppenheim, A. L., Reiner, E., Roth, M. T., Stolper, M. W. (2006). The Assyrian Dictionary, 18/T, CAD (T). Chicago, Illinois: The Oriental Institute.
• Black, J., Green, A. (2003). Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü-Tanrılar, İfritler, Semboller, İstanbul: Aram Yayıncılık.
• Bottéro, J. (2003) Mezopotamya Yazı, Akıl ve Tanrılar. Mehmet Emin Özcan ve Ayten Er (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Burcu, E., Akalın, E. (2008). Ölüm Olgusu Üzerine Sosyolojik Tartışmalar. Türkiyat Araştırmaları, 8 (Bahar), 29-54. URL: www.turkiyat.hacettepe.edu.tr/dergi/8Sayi.pdf.
• Cancik-Kirschbaum, E. Asurlular. Aslı Yarbaş (Çev.). İzmir: İlya Kitabevi.
• Curtis, J. (1983). Late Assyrian Bronze Coffins. Anatolian Studies, 33, 85-95. DOI: 10.2307/3642696.
• Curtis, J. (2008). Observation on Selected Metal Objects from the Nimrud Tombs. Proceedings of the Nimrud Conference 1th-13th March 2002, The British Museum, 243-253.
• Curtis, J. (2013). An Examination of Late Assyrian Metalwork with Special Reference to Nimrud. Oxford: Oxbow Books.
• Erginer, G. (2004). Bir Halkbilimcinin Gözünden Ölüm. Ölüm: Bir Topografya, Cogito, 40, 286-293.
• Feldman, M. H. (2006). Assur Tomb 45 and the Birth of the Assyrian Empire. BASOR, 343, 21-43. URL: https://www.jstor.org/stable/25066963.
• Gelb, I. J., Landsberger, B., Oppenheim, A. L., Reiner, E. (1965). The Assyrian Dictionary, 2/B-CAD (B). Chicago, Illinois: The Oriental Institute.
• Gelb, I. J., Jacobsen, T., Landsberger, B., Oppenheim, A. L.(2004). The Assyrian Dictionary, 4/E, CAD (E). Chicago, Illinois: The Oriental Institute.
• Ginnis, J. Mc. (1987). A Neo-Assyrian Text Describing a Royal Funeral. State Archives of Assyria Bulletin, 1(1), 1-12. URL: http://www.helsinki.fi/science/saa/saab.html.
• Hausleiter, A. (1999). Graves, Chronology and Ceramics: Some Considerations on Neo-Assyrian Assur, Iron Age Pottery. Münster: Ugarit-Verlag, 126-147.
• Hussein, M. M. (2016). Nimrud/The Queens’ Tombs. Chicago: The Oriental Institute.
• Kahya, Ö. (2018). Ölüm Sonrası Hayat: Sumerce Metinlerde Öteki Dünya. Tarih Araştırmaları Dergisi, 37 (63), 49-76. DOI: 10.1501/Tarar_0000000677.
• King, L. W. (1915). Royal Tomb in Mesopotamia and Egypt: A Comparison Suggested by Some Recent Discoveries. The Journal of Egyptian Archaeology, 2(3), 168-172.
• Larsen, M. T. (2010). Kültepe Tabletleri VI-a. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Mallowan, M. E. L. (1966). Nimrud and Its Remains, Vol. 1. London: COLLINS.
• Matney, T., MacGinnis, J., Wicke, D., Köroğlu, K. (2017). Ziyaret Tepe-Asur İmparatorluğu’nun Anadolu Sınırlarını Keşfederken. İstanbul: Tekfen Vakfı.
• Nemet-Nejat, K. R. (2002). Daily Life in Ancient Mesopotamia, Massachusetts: Hendrickson Publishers.
• Oates, J., Oates, D. (2001). Nimrud. London: The British School of Archaeology in Iraq.
• Parıltı, U., Uhri, A. (2018). Geçmişten Günümüze Ölüm Olgusuna ve Ritüellere Bilimsel Yaklaşım. TÜBA-AR, 13-28. Doi: 10.22520/tubaar.2018.os.01.001
• Parpola, S., Watanabe, K. (1988). State Archives of Assyria, Vol. II/ SAA II. Helsinki: Helsinki University Press.
• Pedde, F. (2010). The Assur-Project: A New Analysis of the Middle and Veo-Assyrian Graves and Tombs. Proceeding of the 6th ICAANE in Rome 2008, 1. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 913-923.
• Pedde, F. (2012). The Assur Project: The Middle and Neo-Assyrian Graves and Tombs. Proceeding of the 7th ICAANE in London 2010, Vol. 1.Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 93-108.
• Potts, D. T. (1997). Mesopotamian Civilization. London: The Athlone Press.
• Sevin, V. (1999). Yeni Assur Sanatı-I Mimarlık. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Spurrier, T. L. (2017). Finding Hama: On the Identification of a Forgotten Queen Buried in the Nimrud Tombs. Journal of Near Eastern Studies, 76, 149-174. DOI: 10.1086/690911.
• Veenhof, K. R. (2017). Kültepe Tabletleri VIII. Ankara: Türk Tarih Kurumu.