Gustav Freytag’ın “Gazeteciler” Oyunu Örneği Üzerinden 19. Yüzyıl Alman Edebiyatında Yahudi Algısı

Yıl 2020, Sayı: 49, 97 - 109, 30.04.2020

Elif Aktürk

Öz

En genel anlamda Yahudi düşmanlığı olarak tanımlanan antisemitizm olgusu, Antik dönemden bu yana insanlığı meşgul eden ve yazın alanında da azımsanmayacak ölçüde anlatılaştırılan konular arasındaki yerini almıştır. 19.yüzyıl ise, o döneme kadar dinsel önyargılarla beslenen Yahudi düşmanlığının, dönemin siyasal ve toplumsal kimi değişimlere uğramasıyla birlikte ırkçı bir yapıya dönüşmesi açısından önemli bir role sahiptir. “Görev ve Mülk” (1855) adlı romanı ve “Gazeteciler” (1854) adlı oyunuyla antisemitizmin 19. yüzyıl Alman edebiyatındaki en çarpıcı örneklerini veren Alman yazar Gustav Freytag (1816-1895), o zamana değin Almanya’da irdeleme açısından daha ziyade eleştiri türüyle sınırlı tutulan antisemitizm olgusunu 19. yüzyıl Alman edebiyatında yazınsallaştıran ilk yazarlardan olma özelliğini taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı da, Freytag’ın “Gazeteciler” oyunu üzerinden 19. yüzyıl Alman edebiyatında görünürleşen Yahudi algısını irdelemektir. Söz konusu çalışmada yöntem olarak ise Yahudi algısının, irdelenecek oyunda Yahudi bir karakter olarak karşımıza çıkan Schmock’a ilişkin analiz üzerinden değerlendirileceğinden ve söz konusu analizin, Yahudilere 19. yüzyıldaki yaklaşım temel alınarak yapılacağından dolayı metni içkin ve edebiyat sosyolojik yöntemden yararlanmanın uygun olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Freytag, Gazeteciler, Antisemitizm, Metni İçkin Yöntem

Kaynakça

• Achinger, C. (2011). Antisemitismus und “Deutsche Arbeit” – Zur Selbstzerstörung des Liberalismus bei Gustav Freytag. Nicolas Berg (Ed.), Kapitalismusdebatten um 1900-über antisemitisierende Semantiken des Jüdischen içinde (s.361-388). Leipzig: Leipziger Universität Yayınları. Arendt, H. (2016). Totalitarizmin Kaynakları / 1 Antisemitizm Seçme Eserler 3. Bahadır Sina Şener (Çev.). (6. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Botsch, G. (2014, 7 Temmuz). “Von der Judenfeindschaft zum Antisemitismus. Ein historischer Überblick”. Anne Seibring (Ed.), Aus Politik und Zeitgeschichte: Beilage zur Wochenzeitung das Parlament, s.10.
• Gorelik, Lena (2014, 7 Temmuz). „Man wird doch noch mal sagen dürfen …“ Antisemitismus in Hoch- und Populärkultur”. Anne Seibring (Ed.), Aus Politik und Zeitgeschichte: Beilage zur Wochenzeitung das Parlament ,s.3.
• Aytaç, G. (2012): Yeniçağ Alman Edebiyatı, (6. Baskı). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bergmann, W. (2006). “Was heißt Antisemitismus?”. Bundeszentrale für Politische Bildung Zeitschrift (Ed.), Bonn: Dossier Antisemitismus, Bundeszentrale für Politische Bildung Yayınevi.
• Freytag, G. (1956). Gazeteciler. (Çev.), İstanbul: Maarif Basımevi.
• Grabert, W., Mulot, A. ve Nürnberger, H. (1985). Geschichte der Deutschen Literatur. (21. Baskı). Münih: Bayerischer Schulbuch Yayınevi.
• Grundmann, H. (2001): Deutsche Literaturgeschichte für Lehrer. Stuttgart: Hans-Dieter Heinz ve Akademik Yayınevi.
• Gubser, M. (1998). Literarischer Antisemitismus: Untersuchungen zu Gustav Freytag und anderen bürgerlichen Schriftstellern des 19. Jahrhunderts. Göttingen: Wallstein Yayınevi.
• Harap, Louis (2003). The Image of the Jew in American Literature: From Early Republic to Mass Immigration. (2. Baskı). Syracuse, New York: Syracuse University Yayıncılık.
• Horch, H. O. (Ed.) (2016). Handbuch der deutsch-jüdischen Literatur. Berlin / Boston: Walter de Gruyter Yayınevi.
• Kraut, P., Jaehrling, J., Meves, U. ve Hünert-Hofmann, Else (Ed.) (2015). Briefwechsel der Brüder Jacob und Wilhelm Grimm mit Gustav Freytag, Moriz Haupt, Heinrich Hoffmann von Fallersleben und Franz Joseph Mone. Band 7. Stuttgart: S. Hirzel Yayınevi. Krobb F. (2007). Was bedeutet literarischer Antisemitismus im 19. Jahrhundert? Ein Problemaufriss. Bogdal KM., Holz K., Lorenz M.N. (Ed.), Literarischer Antisemitismus nach Auschwitz. Stuttgart: J.B. Metzler Yayınevi.
• Reemtsma, Jan Philipp (1998): Vahşeti Kavramak-İnsan Zulmünü Açıklama Denemeleri. Ender Ateşman (Çev.). (1. Basım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Seigneuret, J.-C. (1988). Dictionary of Literary Themes and Motifs. New York: Greenwood Yayıncılık.
• Vogelpohl, W. (2005). Alman Edebiyatı Tarihi. Yavuz Erkoç (Çev.). (1. Baskı). Ankara: Orient Yayınları.
• Von Welf G. (2016, 4 Temmuz). Bernt Ture von zur Mühlen rehabilitiert den Schriftsteller Gustav Freytag zu dessen 200. Geburtstag. Jüdische Allgemeine Zeitung. https://www.juedische-allgemeine.de/kultur/der-gelaeuterte-antisemit/