Üretim Çağından Tüketim Çağına: Üretim Sistemlerinin Dönüşümü ve Tüketim Alışkanlıklarına Yansıması

Yıl 2020, Sayı: 51, 121 - 133, 31.12.2020

Ümit Akca Emine Yılmaz Uçak

Öz

Üretim sisteminin uyardığı ve çeşitlenmesine yol açtığı gereksinimleri karşılamak amacıyla gerçekleştirilen modern tüketim edimi, modern toplumun en belirgin özelliğini oluşturmakta ve her sosyal ve kültürel sistemin değişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Bu perspektiften hareketle çalışmada, ekonomik sistemin yarattığı üretim sistemleri dönüşümünün, tüketim normlarına nasıl yansıdığına yer verilmektedir. Bununla birlikte, piyasa ile kuşatılan toplumda tüketimin, insani gereksinimlerle sistemin devamlılığı arasında nasıl bir köprü işlevi gördüğü ve bu işlevin tüketicinin davranış kalıplarına nasıl yansıdığı ele alınmaktadır. Tüketim ise kişisel ve toplumsal alanlar arasında bir köprü vazifesi görmektedir. Çünkü post endüstriyel toplumda tüketim nesneleri bireye imaj ve statü sunmaktadır. Göstergelerle beslenene ve göstergelere sığınarak yaşayan tüketim nesneleri, insanların zihinlerini etkilerken onlara mesajlar iletmekte ve bireye ayrıcalıklarını vurgulama imkânı sunmaktadır. Zira tüketim, kullanım/fayda işlevinin altında yatan bir gizil işleve sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Üretim, Tüketim, Endüstrileşme, Fordizm, Post-Fordizm

Kaynakça

• ALLEN, J. (1992). Post-Indsutrializm and Post-Fordizm. T. McGreww, S. Hall and D. Held, (Ed.), in Modernity and Its Futures. Mc. Grew: Polity Press,
• ARGIN, Ş. (1998). Tüketicinin Üretimi ve Benlik Promosyonu. Birikim. S. 110. Çevrimiçi: https://www.birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-110-haziran-1998/2305/tuketicinin-uretimi-ve-benlik-promosyonu/3830
• BAUDRILLARD, J. (2008). Tüketim Toplumu. Ferda Keskin ve Hazal Deliçaylı (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BAUMAN, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. Ümit Öktem (Çev.). İstanbul: Sarmal Yayınları.
• BAUMAN, Z. (2012). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları. Abdullah Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BELEK, İ. (1999). Postkapitalist Paradigmalar. İstanbul: Sorun Yayınları.
• BOCOCK, R. (2005). Tüketim, İrem Kutluk (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• BOZKURT, V. (2006). Endüstriyel ve Post-Endüstriyel Dönüşüm. Bursa: Ekin kitabevi.
• CHANEY, D. (1999). Yaşam Tarzları İ. Kutluk (Çev.), Ankara: Dost Kitabevi.
• EAGLETON, T. (1999). Postmodernizmin Yanılsamaları. Mehmet Küçük (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ERDEM, T. (2006). Feodaliteden Küreselleşmeye Temel Kavram ve Süreçler. Ankara: Lotus Yayınları.
• FEATHERSTONE, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. Mehmet Küçük (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• FOUCAULT, M. (2006). Hapishanenin Doğuşu. Mehmet Ali Kılıçbay (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• FROMM, E. (2002). Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum. Necla Arat (Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• FROMM, E. (2003). Sevme Sanatı. Yurdanur Salman (Çev.). Ankara: Yeryüzü Yayıncılık.
• FUCUI, M. and DUMITRESCU, L. (2018). From Marketing 1.0 to Marketing 4.0 The Evolution of he Matketing Concept in The Context off The 21’st Century. International Conference Knowledge-Based Organization (24)2, pp. 43-48.
• GIDDENS, A. (1998). Modernliğin Sonuçları. Ersin Kuşdil (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• GRAMSCI, A. (1971). Selections From The Prison Notebooks. Q. Hoare and G. N. Smith (Ed.), Londra: Lawrence and Wishart.
• GRAMSCI, A. (2000). The Gramsci Reader Selected Writings: 1916-1935. D. Forgacs (Ed.), New York: New York University Press.
• HALİS, B. (2012). Tüketimin Değişen Yüzü: Elektronik Ticaret Uygulamaları ve Sosyal Paylaşım Ağlarının Rolü. Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, (1)4, ss. 149-160.
• HARVEY, D. (2014). Postmodernliğin Durumu. Sungur Sarvan (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• HOBSBAWM, E. (2003). Sermaye Çağı: 1848-1875. Bahadır Sina Şener (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• HUBERMAN, L. (1995). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla. Murat Belge (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• İLHAN, S. (2007) Yeni Kapitalizmin Karanlık Yüzü: İnsanilik Ve Ahlakilik Söylemlerinin Sahiciliği Üzerine. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (17) ss. 283-306.
• JAMESON, F. (2011). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. Abdülkadir Gölcü (Çev.). Ankara: Nirengi Kitap.
• KARAKURT, T. E. (2010). Mekân, Kültür ve Yönetim Perspektifinde 21. Yüzyıl Kentleri. Bursa: Ekin Kitabevi.
• KUMAR, K. (2004). Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları. Mehmet Küçük (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• LEFEBVRE, H. (2010). Modern Dünyada Gündelik Hayat. Işın Gürbüz (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• LEBOW, V. (1955). Price Competiton in 1955. Journal of Retailing. (Spring 1955), pp. 1-7. Çevrimiçi: https://www.academia.edu/21551517/Price_Competition_in_1955
• MARCUSE, H. (1969). An Essay on Liberation. Londra: The Penguin Press.
• MARSHALL, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü (Çev.). Ankara: Bilim Ve Sanat Yayınları,
• MARX, K., (2005). 1844 El Yazmaları: Ekonomi-Politik ve Felsefe. Kenan Somer (Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• MAUSS, M. (2006). Sosyoloji ve Antropoloji. Özcan Doğan (Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• MCCRACKEN, G. (1998). Culture and Consumption: New Approaches to The Symbolic Character Of Consumer Goods and Activities. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.
• MURRAY, R. (1995). Fordizm ve Post-Fordizm. S. Hall ve M. Jacques (Ed.), Abdullah Yılmaz (Çev.). Yeni Zamanlar: 1990’larda Politikanın Değişen Çehresi içinde. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• ODABAŞI, Y. (2009). Postmodern Pazarlama. İstanbul: MediaCat Yayınları.
• ÖZYURT, C. (2005). Modern Toplumun Çözümlenmesi. İstanbul: Açılım Yayınları.
• POLANYI, K. (2010). Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri. Ayşe Buğra (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• RITZER, G. (2011). Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş Toplum Yaşamının Değişim Karakteri Üzerine Bir İnceleme. Şen Süer Kaya (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• RITZER, G. ve STEPNISKY, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. Himmet Hülür (Çev.). İstanbul: Deki Yayınları.
• SOMBART, W. (2008). Burjuva: Modern Ekonomi Dönemine Ait İnsanın Ahlaki Ve Entelektüel Tarihine Katkı. Oğuz Adanır (Çev.). Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• SUĞUR, N. (1999) Fordizm, Post-Fordizm Ve Ötesi. Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (1)1, ss. 134-152. 1999.
• TAYLOR, W. F. (2018). Bilimsel Yönetimin İlkeleri. Bahadır Akın (Çev.). Ankara: Adres Yayıncılık.
• TOPRAK, Z. (1995). Tüketim Örüntüleri Ve Osmanlı Mağazaları. Cogito (5), ss. 25-28.
• UYANIK, Y. (2008). Neoliberal Küreselleşme Sürecinde İşgücü Piyasaları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2)10, ss. 209-224.
• ÜSTÜN, B. ve TUTAL, O. Tüketim Alışkanlıklarındaki Değişimler Ve Bu Değişimlerin Alışveriş Mekânlarına Etkisinin Eskişehir Örneğinde İrdelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8)2, ss. 259-282.
• WALLERSTEIN, I. (1992). Tarihsel Kapitalizm. Necmiye Alpay (Çev). İstanbul: Metis Yayınları.
• WEBER, M. (1999). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Zeynep Aruoba (Çev). İstanbul: Hil Yayınları.
• WERNICK, A. (1996). Promosyon Kültürü: Reklam, İdeoloji Ve Sembolik Anlatım. Osman Akınhay (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• YANIKLAR, C. (2006). Tüketimin Sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• ZORLU, A. (2006). Üretim ve Tüketim Teorileri. Ankara: Glocal Yayınları.