19. ve 20. Yüzyıllarda, Kentsel Gelişmeyi Etkileyen Ulaşım Kararları

Yıl 2020, Sayı: 51, 74 - 95, 31.12.2020

Erman Aksoy

Öz

İki mekan arasındaki insan ve mal akımı ilişkileri ulaşım diye tanımlanır. Bu akımın yoğunlaştığı noktalarda yerleşimlerin hayat bulduğu görülür. Tarihsel süreçte ulaşım türlerin veya güzergahlarının değişimi kentlerin kaderini belirlemiştir. Dolayısı ile ulaşım türlerinin kesişim, bağlantı veya kavşak noktalarındaki yerleşimlerin kurulması, gelişmesi ulaşım ve kentsel gelişmeyi açıklamaktadır. Kentlerdeki nüfus değişimleri, yaşam şekilleri ve yerleşim formları ulaşım teknoloji ve modları ile bağlantılıdır. Bu bağlantı Ayaş, Beypazarı ve Sivrihisar kentlerinde ulaşım modları, teknikleri ve kentsel gelişme ilişkisi incelenerek sonuçlarının planlamaya girdi sağlaması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel yerleşme, Ulaşım, Ayaş, Beypazarı, Sivrihisar

Kaynakça

• Akdağ, M. (1979), Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi cilt: I 1243-1453, Tekin Yayınevi, Ankara.
• Aksoy, E. (2005), Ulaşım ile Kentsel Gelişme Etkileşimi Sivrihisar Örneği, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Aktüre, S. (1978), 19. Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekansal Yapı Çözümlemesi, ODTU Mimarlık Fakültesi Basım, Ankara, s. 74-90,135-140,195, 220-225.
• Aktüre, S. (1985), Osmanlı Devleti’nde Taşra Kentlerindeki Değişimler, Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, sayı: 28-29, 891-904, İstanbul.
• Andre-Asyan, H., D. (1964), Polonyalı Simeon Seyahatnamesi 1608-1619, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, s. 157-162.
• Bektaş, C. (1999), Selçuklu Kervansarayları Korunmaları, Kullanılmaları Üzerine Bir Öneri, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul, s. 21.
• Busbecq, O. (1939), Türk Mektupları, Yalçın Ç.,Y., Tekin Yayınevi, İstanbul, s. 67-70.
• Cengiz, P. (2003), Ankara İli, Beypazarı İlçesinin Geleneksel Ticaret Merkezi Koruma Geliştirme Önerisi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Çınar, H. ve Gümüşçü, O. (2002), Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Çubuk Kazası, s.108, Tablo. 7
• Denel, S. (1982), Batılılaşma Sürecinde İstanbul da Tasarım ve Dış Mekanlarda Değişim ve Nedenleri, Kurt Yayınları, 45-52.
• Doğru, H. (1997), XV. ve XVI. Yüzyılda Sivrihisar Nahiyesi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Faroqhi, S. (2000), Osmanlı’da Kentler ve Kentliler Kent Mekanında Ticaret Zanaat ve Gıda Üretimi 1550-1650, Elif Kılıç, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 32-33, 61-75.
• Faroqhi, S. (2000b), Ankara ve Çevresindeki Arazi Mülkiyetinin ya da İnsan-Toprak İlişkilerinin Değişimi, Tarih İçinde Ankara, Derleyen Ayşıl Tükel Yavuz, ODTÜ Ankaralılar Vakfı, 59-89, Ankara,
• Gültekin, N. (1998), Geleneksel Dokuda Kullanılabilirlik Ölçütlerinin Belirlenmesi Sivrihisar Geleneksel Konut ve Dokusu Örneği, Yaşanabilir Çevre Araştırma Dizisi-1, Gazi Üniversitesi Araştırma Fonu, Proje Kod no: 06/97-08, Ankara.
• Gültekin, N. (2002), Geleneksel Konut Dokusunda Kullanılabilirlik Ölçütlerinin Belirlenmesi Ayaş Örneği, Yaşanabilir Çevre Araştırma Dizisi-1V, Gazi Üniversitesi Araştırma Fonu, Proje Kod no: 06/00-24, Ankara.
• Gültekin, N. (2005), Geleneksel Konut Dokusunda Kullanılabilirlik Ölçütlerinin Belirlenmesi Beypazarı Örneği, Yaşanabilir Çevre Araştırma Dizisi-1V, Gazi Üniversitesi Araştırma Fonu, Proje Kod no: MMF.06/2002-02, Ankara.
• Işık, C. ve Şenlier, K. (1998), Sosyo Ekonomik Gelişmede Eskişehir Nereden Nereye?, Eskişehir Ticaret Odası Yayınları No:2, Eskişehir, s. 10.
• Ortaylı, İ. (2000), 19. Yüzyıl Ankara’sında Demiryolunun Gelişi, Hinterlandının ve Hinterlan’daki Üretim Eylemlerinin Değişimi, Tarih İçinde Ankara, Derleyen Ayşıl Tükel Yavuz, ODTÜ Ankaralılar Vakfı, Ankara, 207-219.
• Owens, E. J. (2000), Yunan ve Roma Dünyasında Kent, Cana Bilsel, Homer Kitapevi, İstanbul, s. 115-116.
• Özkaya, Y. (2001), Sivrihisar’ın 19. yüzyıl’daki Durumuna Genel Bakış (1.2.3. no’lu Şer’iyye Sicillerine Göre), Tarihte Eskişehir Sempozyumu-1, Eskişehir, 2001, s. 36.
• Şener, Y. (1970), Beypazarı Tarihte ve Bugün, Ankara.
• Tekeli, İ. (1981), Türkiye’de Kentleşme Yazıları, Turhan Yayınları, Ankara, s. 15-16, 29-38.
• Tuğracı, P. (1985), Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayınevi, İstanbul.
• Tuncer, M. (2001), Ankara (Angora) Şehir Merkezi Gelişimi (14.-20. yüzyıl), T.C. Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri, Ankara, s. 9-12.
• Ünal, M. (1992), Geleneksel Ayaş Evleri, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Yinanç, R. (1993), Ayaş Tapu Tahrir Defterleri, Tarihten Günümüze Ayaş ve Bünyamin Ayaş-i Sempozyumu bildiri Kitabı, Ayaş Belediyesi Yayın No: 1, 18-22, Ankara.