Kapadokya Bölgesi Kaya Kiliselerinde Azize Paraskevi ve Azize Kyriaki Resimleri

Yıl 2021, Sayı: 53, 50 - 70, 31.08.2021

Feride İmrana Altun

Öz

Kapadokya Bölgesi kaya kiliselerinde Azize Paraskevi ve Azize Kyriaki resim programlarında yer almaktadır. Bölgede Göreme Karanlık, Kılıçlar Kuşluk Meryemana, Ihlara Sümbüllü, Soğanlı Azize Barbara, Gülşehir Karşı, Erdemli H. Eustathios Kiliselerinde tek başlarına ya da bir arada tasvir edilmişlerdir. Azize Paraskevi, stikharion üzerine maphorion giyimli rahibe kıyafetleri içinde gösterilirken, Azize Kyriaki stikharion üzerine, oldukça süslü maphorion giyimli, bazen başında phakilion ile soylu kadın giysileri ile resimlenmiştir. Azize Paraskevi’nin ismi cuma günü anlamına gelirken İsa’nın öldüğü günü sembolize ederken, Azize Kyriaki’nin ismi ise pazar günü anlamına gelmekte ve İsa’nın dirildiği günü temsil etmektedir. Çalışmada Kapadokya kaya kiliselerinde Azize Paraskevi ve Azize Kyriaki’nin tasvirleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Azize Paraskevi, Azize Kyriaki, Bizans, Duvar Resimleri, Kapadokya, Kilise

Kaynakça

• Ağar, T. (2018). Anadolu’da Hıristiyanlığın Yayılma Süreci (İlk IV Yüzyıl). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Akyürek, E. (1999). Bizanslılar, Azizleri ve Khalkedon’lu (Kadıköy) Azize Euphemia. Sanat Dünyamız, 69-70, 175-189.
• Baldwin, B., Kazhdan, A.P. ve Nelson, R.S.(1991). John Chrysostom. The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 2, ss. 1057-1058. Oxford University Press: New York.
• Baldwin B. ve Kazhdan, A.P. (1991), Prokopios Of Caesarea. The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ss. 1732. Oxford University Press: New York.
• Budde, L. (1958). Göreme, Höhlenkırche ın Kappadokıen, Düsseldorf.
• Brubaker, L. (1985). Politics, Patronage, and Art in Ninth- Century Byzantium: The “Homilies” of Gregory of Nazianzus in Paris (B. N. gr.510). Dumbarton Oaks Papers,39, 1-13.
• Connor, C., L. (2011). Bizans’ın Kadınları. (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cutler, A. ve Baldwin, B.(1991), Paul Silentiarios. The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ss. 1609-1610. Oxford University Press: New York.
• Coşkuner, B. (2009). 11. Yüzyılda Kapadokya Bölgesindeki İsa’nın Doğumu ve İsa’nın Çarmıha Gerilmesi Sahneleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dimitrova, E. (2017). Animae Pulchrae: Depiction Of Saintly Images in Byzantine MuralPainting, 17-24, http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.69265.
• Epstein, A. W. (1975). Rock-cut Chapels in the Göreme Valley Cappadocia: The Yilanli Group and The Column Churches. Cahier Archeologique, 24, 115-136.
• Gabelic, S. (1985). St. Kyriaki in Wallpainting in Cyprus. Archaeologia Cypria 1, 115-19.
• Gavriliovic, Z. (2007). New Observations On The Minianuture of The Vision Of Saint Gregory of Nazianzus in Paris Gr. 510. Recueil des travaux de l’Institut d’etudes byzantines XLIV, 67-78.
• Gerstel, S. E. J. (1998). Painted Sources for Famale Piety in Medieval Byzantium. Dumbarton Oaks Papers,52, 89-111.
• Gökcan, F.S. (2010). Gülşehir Karşı Kilise (St. Jean Kilisesi) İkonografisi(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Gregory, T. E. (2008). Bizans tarihi (E. Ermert Çev.), İstanbul: Yapı Kredi.
• Jerphanıon, G. (1925-1942). Une nouvella province de L’ art Byzantin, les eglises rupestres de Cappadoce I- IV. Paris.
• Jolıvet-Lévy, C.J. (2002). Etudes Cappadociennes” Studies in Byzantine Cappadocia, Pindar Press, London.
• Karakaya, N. (2010). 12.-13. yüzyıllarda, Kayseri’nin Yeşilhisar İlçesi, Erdemli Vadisindeki Bizans yerleşimi, Ödekan, A., Akyürek, E. ve N. Necipoğlu (Ed.) 1. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 247-255), İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.
• Karamaouna, N. Peker, N. ve Uyar, B.T. (2014). Female Donors in Thirteenth- Century Wall Paintgs in Cappadocia: An Ower. Famale Founders in The Byzantium and Beyond L. Theis, M. Mullet, M. Grünbart, G. Fingrova ve M. Savage, (Ed.) 231-242, Universitat Wien.
• Kazhdan, A., P., (1991). John Of Euboe. The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 2, s. 1065. Oxford University Press: New York.
• Kazhdan, A., P., (1991). Saint. The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ss. 1828-1829. Oxford University Press: New York.
• Kazhdan, A., P., (1991). Paraskeve of Ikonion. The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, s. 1585. Oxford University Press: New York.
• Kazhdan, A., P., ve Sevçenko, N. (1991). Paraskeve The Elder. The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, s. 1586. Oxford University Press: New York.
• Kılıç, Ş. (2004). Orta ve Geç Bizans Dönemi Giysileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kitabı Mukaddes (1991). Eski ve yeni ahit (Tevrat ve İncil). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şti.
• Koch, G. (2007). Erken Hıristiyan Sanatı.(A. Aydın Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Kostof, S.(1989). Caves of God. Cappadocia and Its Churches, Oxford.
• Krautheimer, R. (1986). Early Christian and Byzantine Architecture, Penguin Books, USA
• Lafontaine-Dosogne J. (1963). Nouvelles notes Cappadociennes. Byzantion, 33, 121–183.
• Maktal, Canko, D. (2016). Bizans Dünyasında ve Sanatında Kadının Yeri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Madrigal, M. (2017). Hristiyan Türkler. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şti.
• Mathews, T. F. (1971). The Early Churches of Canstantinopole: Architecture and Liturgy, The Pennsylvania State University Press.
• Nersessian, S.D. (1962). The Illustrations of the Homilies of Gregory of Nazianzus: Paris gr. 510; A Study of the Connections between Text and Images, Dumbarton Oaks Papers, 16, 197-228.
• Ötüken, S. Y. (1984). Kappadokya Bölgesindeki Kapalı Yunan Haçı Kiliselerde Resim Programı, Ege Üniversitesi, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 3,143- 167.
• Peker, Nilüfer (2010), Gülşehir Karşı Kilise duvar resimleri, Ödekan, A., Akyürek, E. ve N. Necipoğlu (Ed.) 1. Uluslararası Sevgi Gönül Bizans Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri içinde (s.572-581), İstanbul: Vehbi Koç Vakfı.
• Restle, M. (1967). Byzantine wall painting in Asia Minor I- III, Ireland: Irish Press.
• Rodley, L. (1985). Cave Monasteries of Byzantine Cappadocia, Cambridge.
• Rott, H. (1908). Kleinasiatische denkmaeler aus Psidien, Pamphilien, Kappadokien und Lykien. Leipzig: J.C. Hinrischs’sche Buchhanlung.
• Schiemenz, G. P. (1972). Zur Chronologie der kappadokishen Felsmalereien. Archeologischer Anzeiger, 216-229.
• Şahna, H. (2018). Kapadokya Bölgesi, Ihlara Vadisi’ndeki Bizans Dönemi Kaya Mimarisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Taft, R. F. ve Kazhdan, A., P., (1991). Relics The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, ss. 1779-1781. Oxford University Press: New York.
• Taft, R. F. ve Sevçenko, P. (1991). Synaxarion The Oxford Dictionary of Byzantium. Vol. 3, s.1991. Oxford University Press: New York.
• Thierry, N. (1996). Un atelier cappadocien du XIe siecle Maçan-Göreme. Cahiers Archeologiques, 44, 117-140.
• Thierry, N. (2002). La Cappadoce de L‟antiquite au Moyan Age, Turnhout.
• Thierry, N. ve Thierry, M. (1963). Nouvelles Églises Rupestres de Cappadoce, Région du Hasan Dağı, Paris.
• http://www.orthodoxchristian.info/pages/Paraskevi.htm; https://www.ortodokslartoplulugu.org/azizlerimizin-hayat-hikayeleri/azize-paraskevi/ https://www.ortodokslartoplulugu.org/azizlerimizin-hayat-hikayeleri/azize-kiriaki/