Erken Cumhuriyet Dönemi Türkleştirme Politikaları Bağlamında İki Yahudi Entelektüel ve Faaliyetleri: Avram Galanti ve Moiz Kohen

Yıl 2022, Sayı: 55, 308 - 320, 02.05.2022

Melih Çoban

https://doi.org/10.35237/sufesosbil.1078064

Cited By: 1

Öz

Osmanlı İmparatorluğundan Türk ulus-devletine geçiş sürecinde gelişen Türk ulusçu hareketi dahilinde, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasını takiben tüm vatandaşları kapsayıcı ortak bir ulusal kültürün geliştirilmesi meselesi erken Cumhuriyet döneminin önemli bir siyasi gündem konusu olmuştur. Osmanlı İmparatorluğundan devralınan ve pek çok farklı etnik grubu barındıran toplumsal yapı karşısında ülkenin siyasi seçkinleri, diğer tüm etnik grupların entegre olacağı ortak bir ulusal kimlik tasarlamayı ve bu ortak kültürün Türk kültürel kimliği merkezli geliştirilmesi ve toplumun tüm bireylerine benimsetmeyi amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda geliştirilen ve uygulanan program, Türk siyasi literatüründe Türkleştirme politikaları olarak adlandırılmaktadır. Türkleştirme politikaları esasen etnik açıdan Türk olmayan tüm unsurlara yönelik bir programken, erken Cumhuriyet döneminde bu programın esas hedefi ülkenin gayrimüslim vatandaşları olmuştur. Ülkenin üç büyük gayrimüslim topluluğundan birisi olan Yahudilerin arasından, bu sürecin yönetilmesine yönelik çeşitli faaliyetleri ile Avram Galanti ve Moiz Kohen iki önemli cemaat entelektüeli olarak ön plana çıkmıştır. Bu çalışmanın amacı, Türkleştirme sürecinde uygulanan politikalar karşısında bu iki entelektüelin yürüttükleri faaliyetleri yüklenmiş oldukları işlevler bağlamında incelemektir. Çalışmada, konuyla ilgili yazılı kaynaklardan yararlanmak suretiyle literatür taraması tekniği kullanılmıştır. Galanti ve Kohen’in entelektüel faaliyetleri, genel olarak cemaat sözcülüğü ve cemaat yönlendiriciliği olmak üzere iki temel işlev üzerinden analiz edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Türkleştirme Politikaları, Türkiye Yahudileri, Avram Galanti, Moiz Kohen, Tekinalp

Kaynakça

• Aktar, A. (2006). Varlık vergisi ve Türkleştirme politikaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Alp, T. (2001). Türkleştirme. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aslan, S. (2007). Citizen speak Turkish: A nation in the making, Nationalism and Ethnic Politics, sayı 13(2), 245-272. Aydemir, Ş. S. (1991). İkinci adam. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Aydın, S. (1991). Yahudiler ve Türk milliyetçiliği. Tarih ve Toplum, 89, 44-47.
• Bali, R. N. (1996). Avram Galanti’nin hayatı ve eserlerinin bibliyografyası. Avram Galanti, Arabi harfler terakkimize mani değildir içinde (ss.3-30), İstanbul: Bedir Yayınevi. Bali, R. N. (2004). Devletin Yahudileri ve öteki Yahudi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bali, R. N. (2005). Cumhuriyet yıllarında Türkiye Yahudileri: Bir Türkleştirme serüveni (1923-1945). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Behmoaras, L. (1997). Kimsin Jak Samanon?. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Behmoaras, L. (2005). Bir kimlik arayışının hikayesi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Benbassa, E., Rodrigue, A. (2003). Türkiye ve Balkan Yahudileri tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çağaptay, S. (2006). Islam, secularism and nationalism in modern Turkey. London: Routledge.
• Çavdar, T. (1992). Türkiye’de liberalizm. Ankara: İmge Kitabevi
• Dumont, P., Georgeon, F. (1997). Bir İmparatorluğun Ölümü (1908-1923). İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Galanti, A. (1995). Türkler ve Yahudiler. İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın.
• Galanti, A. (2000). Vatandaş Türkçe konuş. İstanbul: Kebikeç Yayınları.
• Galanti, A. (2005). Türklük incelemeleri. İstanbul: Yeditepe Yayınevi
• Güvenç, B. (1998). Cumhuriyet ve kimlik: Konu, sorun, kapsam ve bağlam”. Artun Ünsal (der.), 75 Yılda tebaadan yurttaşa doğru içinde (ss.117-126), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Kalderon, A. E. (1983). Abraham Galante: A biography. New York: Sepher Hermon Press.
• Kohn, H. (1969). The idea of nationalism. Toronto: Macmillan Company.
• Landau, J. M. (1996). Tekinalp: Bir Türk yurtseveri (1883-1961). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Levi, A. (1998). Türkiye Cumhuriyetinde Yahudiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okutan, Ç. (2009). Tek parti döneminde azınlık politikaları. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özkırımlı, U. (2008). Milliyetçilik kuramları: Eleştirel bir bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları
• Oran, B. (2008). Türkiye’de azınlıklar: Kavramlar, teori, Lozani iç mevzuat, içtihat, uygulama. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdoğan, G. G. (1996). Türk ulusçuluğunda ırkçı temalar: 1930 ve 40’ların Türkçü akımı, Toplumsal Tarih, 29(5), 19-24.
• Özdoğan, G. G. (2001). Turan’dan bozkurta: Tek parti döneminde Türkçülük (1931-1946). İstanbul: İletişim Yayınları
• Ökte, F. (1951). Varlık Vergisi faciası. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Parla, T. (1995). Türkiye’de siyasal kültürün resmi kaynakları: Kemalist tek parti ideolojisi ve CHP’nin altı oku III. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Smith, A. D. (2002). Ulusların etnik kökeni. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Tekinalp (1998). Kemalizm. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Toktaş, Ş. (2006). Turkey’s Jews and their immigration to Israel. Middle Eastern Studies, 42(3), 505-519.