III. Selîm Döneminde Isparta’nın Osmanlı Ordusuna Askeri ve Lojistik Katkısı: Nizâm-ı Cedîd Askeri ve Mısır Seferi Örneği

Yıl 2022, Sayı: 56, 167 - 201, 02.09.2022

Evren Gökçe

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nun 28. padişahı olarak 1789-1807 tarihleri arasında saltanatta bulunan III. Selîm tahta çıktığında imparatorluğun Avusturya ve Rusya ile yaptığı savaşlar devam etmekteydi. Bir süre sonra her iki devletle imzalanan barış anlaşmalarıyla geçici bir barış devresi yaşanmış, ancak bu devre Napolyon Bonapart’ın Mısır’a yaptığı çıkarmayla son bulmuştu. Bu tarihlerde imparatorluğun çeşitli yerlerinde patlak veren iç isyanlar etkilerini sürdürmekteydi. Gayretli bir padişah olan III. Selîm ülkeyi içinde bulunduğu durumdan kurtarmak için şehzadeliği döneminde tasarladığı reform programını devreye sokmaya karar vermişti. Nizâm-ı Cedîd olarak adlandırılan söz konusu programın yoğunlaştığı en önemli alanlardan birisi ordu olmuş, bu doğrultuda devrin teknik bilgilerine sahip birliklerin kurulması amaçlanmıştı. Ancak reform çalışmaları devam ederken devlet çeşitli iç ve dış sorunlarla mücadele etmek zorunda kalmıştı.
Bu çalışmada Hamîd sancağının merkez kazâsı Isparta’nın III. Selîm döneminde Osmanlı ordusuna yaptığı askerî ve lojistik katkılar ele alınmıştır. Bu doğrultuda dönem içinde yaşanan gelişmeler arasında önemli yeri olan Nizâm-ı Cedîd adlı yeni birliklerin tesisi ve Napolyon’un Mısır çıkarması nedeniyle yaşanan Osmanlı-Fransız savaşı üzerinden söz konusu katkılar tespit edilmiş ve değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

III.Selim, Nizâm-ı Cedîd, Osmanlı-Fransa Savaşı, Lojistik, Isparta

In The Reign of Selîm III The Isparta Citys Support of The Ottoman Army At The Military and Logistic Aspects: The Nizâm-ı Cedîd (The New Order)and Egypt War Pattern

Öz

Selim III became the 28th sultan of the Ottoman Emperorship and ruled between 1789-1807, battles were going on between the Ottomans and Austria with Russia when he came on the throne. After a while, the temporary tranquility era lived with peace treatment to sign two states, but this era ended with an attack on the Egypt region made by Napoleon Bonaparte. Internal rebellions were going on in the different places of the emperorship with effects. Selim III became a diligent person and decided to implement a reform program thought by the time of his heir years. That program called Nizâm-ı Cedîd (The New Order) condensates the military point, thus founding the new corps that had the technical skills of the era aimed. But emperorship had to struggle with different internal and external problems when reform works continued. In this article, the military and logistic attributions for the Ottoman army made by the Isparta district become central to the Hamid Sandjack take into consideration. In this direction, these attributions were determined and analyzed upon the founding of new corps called Nizâm-ı Cedîd and the Ottoman-French war because of the invasion movement of the Napoleon Bonaparte.

Anahtar Kelimeler

Selim III, The New Order, Ottoman-French War, Logistic, Isparta

Kaynakça

• Ahmed Resmî Efendi, (2011), Hulâsatü’l-İ’tibâr (1768-1774 Osmanlı-Rus Harbi Tarihçesi), Haz. Osman Köksal, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bozkurt, A.Rıza, (1988). "Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Ülkenin Harekat Bakımından Bölgelere Ayrılması, İkmal ve İaşe İşleri, Haberleşme Sistemleri". Askeri Tarih Bülteni, 13 (25), ss.1-20.
• Çataltepe, Sipahi (1989), XIX. Yüzyıl Başlarında Avrupa Dengesi ve Nizâm-ı Cedîd Ordusu, Doktora Tezi, İstanbul: İktisat Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü.
• Ertaş, Mehmet Yaşar (2008), “Osmanlı Savaş Organizasyonlarında Zorlu Bir Süreç: Ordunun Toparlanması”, Türklük Araştırmaları Dergisi 19-Prof.Dr. Mücteba İlgürel’e Armağan Sayısı, Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, ss.211-233.
• Karal Enver Ziya, (1938), 1938), Fransa-Mısır ve Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul: Milli Mecmua Basımevi,
• Tuğluca, Murat (2016), “1683-1689 Savaşlarında Nefir-i Amm Halkı”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 40, ss.87-110.
• Tuztaş, Ayşe Hilal, (2005), Günümüzde Isparta’da Yaşayan Yörüklerin Siyasi ve Kültür Tarihleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi Osmanlı Devri, 1798-1802 Osmanlı Fransız Harbi, (Napolyon’un Mısır Seferi) C.III, 5. Kısım Eki, (1987) Ankara: ATASE Yayınları.
• Türk Silahlı Kuvvetleri Osmanlı Devri, Osmanlı İmparatorluğunun Kara Kuvvetlerinin İdari Faaliyetleri ve Lojistik, (1299-1913), (1995), Ankara: ATASE Yayınları.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1971) “Nizâm-ı Cedîd RicAlînden Kadı Abdurrahman Paşa-II”, Belleten, C. XXXV. Ankara: TTK. Yayınları, ss.409-450.
• Yıldız, Hakan, (2006) Haydi Osmanlı Sefere: Prut Seferinde Organizasyon ve Lojistik, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,
• Zafer, Tolga Seçkin, (2019), Osmanlı Ordusunun Lojistik Sistemi:16-19.Yüzyıllar Ağırlıklı Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Ana Bilim Dalı.