Aynı Mekânda Farklılıklar: Muğla’da Yalnız Yaşlanma, Kadınlık ve Covid-19 Deneyimlerinin Yurttaşlık Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 57, 260 - 278, 01.01.2023

Vefa Saygın ÖĞÜTLE Duygu SARIMURATOĞLU

Öz

TÜBİTAK ARDEB 1001 Programı kapsamında desteklenen “Yaşlılıkta Baş Etme Stratejileri: Covid-19 Sürecinde Yalnız Kadınlık Deneyimleri” isimli projede yalnız yaşlanmanın kadınlaşmasından yola çıkılmış, çok mevkili saha araştırması yöntemi kullanılarak elde edilen bulgular kesişimsel bir perspektifle analiz edilmiştir. Söz konusu çok mevkili saha araştırmasının Muğla ayağına odaklanan bu makalede, Muğla’da ikamet etmekte olan toplamda 15 yalnız yaşayan yaşlı kadın (9’u Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, 6’sı Britanya vatandaşı) ile gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler sonucunda Covid-19 pandemisi sürecinde ortaya çıkan aynı mekânda farklılaşan deneyimlerin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Muğla sahasının projenin diğer iki ayağını oluşturan kentlere (Gaziantep ve Zonguldak) oranla sınıfsal açıdan daha heterojen bir örüntü sergilediği tespit edilmiştir. Bu bağlamda, Muğla’da yaşayan yerli kadınların kendi içinde Muğla’da doğup büyüyen ve hareketli kesim olmak üzere ikiye ayrıldığı, bu iki grubun destek mekanizmaları açısından benzerlik gösterebilmekle birlikte bilhassa kültürel sermaye bakımından ayrıştığı, Britanyalı kadınların ise iki gruptan da farklı olarak bireyci değerler taşıdığı, kültürel sermaye açısından hareketli kesime benzemekle birlikte sosyal çevrelerinden görece kopuk bir şekilde yaşadıkları, bu makaleye konu temel bulgulardır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma, Toplumsal Cinsiyet, Yalnızlık, Covid-19, Yurttaşlık

Kaynakça

• Arber, S. (2004). Gender, Marital Status, and Ageing: Linking Material, Health, and Social Resources. Journal of Aging Studies, 18, 91-108.
• Arun, Ö. ve Karademir-Arun, B. (2011). Türkiye’de Yaşlı Kadının En Büyük Sorunu: Dulluk. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(4), 1515-1527.
• Arun, Ö. (2013). International Spotlight: Developing a Gerontological Social Policy Agenda for Turkey. The Gerontologist, 53(6), 891-897.
• Arun, Ö. (2015). Eşitsizliklerin Kavşağında: Çağdaş Türkiye’de Yaşlılık ve Sağlık. Duygu Alptekin (Ed.), Hasta Toplum: Cinsiyetçilik, Tıbbileştirme ve Tüketime Dair Sağlık Çözümleri içinde (s. 125-144). Ankara: Nobel.
• Artan, T. (2016). Huzurevinde Kalmakta Olan Yaşlılarda Yaşlı İstismarının Bir Türü Olarak Ekonomik İstismar. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(1), 48-56.
• Barreto, M., Victor, C., Hammond, C., Eccles, A., Richins, M. T. ve Qualter, P. (2021). Loneliness Around the World: Age, Gender, and Cultural Differences in Loneliness. Personality and Individual Differences, 169(1), 1-6. doi: 10.1016/j.paid.2020.110066
• Beal, C. (2006). Loneliness in Older Women: A Review of the Literature. Issues in Mental Health Nursing, 27, 795-813. doi: 10.1080/01612840600781196
• Beğer, T. ve Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 25, 1-3.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. (2012). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar. Nazlı Ökten (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Dhama, K., Patel, S.K., Kumar, R., Rana, J. Yatoo, M.I., Kumar, A., Tiwari, R., Dhama, J., Natesan, S., Singh, R. Ve Harapan, H. (2020). Geriatric Population During the Covid-19 Pandemic: Problems, Considerations, Exigencies, and Beyond. Front. Public Health, 8, 1-8. doi: 10.3389/fpubh.2020.574198
• Dolberg, P., Sigurðardóttir, S.H. ve Trummer, U. (2018). Ageism and Older Immigrants. Liat Ayalon ve Clemens Tesch-Römer (Ed.), Contemporary Perspectives on Ageism, International Perspectives on Aging 19 içinde (s. 177-191). doi: 10.1007/978-3-319-73820-8_12
• Ercan, M. ve Arıcı, A. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecinin Yaşlılar Üzerindeki Biyo-Psiko-Sosyal Etkileri. Afet ve Acil Tıp Derneği Dergisi, 1(3), 5-22.
• Ertuğrul, G. (2016). British Migrants in the Turkish Countryside: Lifestyle Migration, Loss of Social Status and Finding ‘True Life’ in Difference. METU Studies in Development, 43, 475-496.
• Fokkema, T., ve Ciobanu, R. O. (2021). Older Migrants and Loneliness: Scanning the Field and Looking Forward. European Journal of Aging, 18, 291-297. doi: 10.1007/s10433-021-00646-2
• Giurani, F. ve Hasan, M. (2000). Abuse in Elderly People: the Granny Battering Revisited. Archives of Gerontology and Geriatrics, 3, 215-220.
• Higgs, P., Hyde, M., Arber, S., Blane, D., Breeze, E., Nazroo, J. ve Wiggins, D. (2005). Dimensions of the Inequalities in Quality of Life in Older Age. Alan Walker (Ed.), Growing Older: Understanding quality of Life in Old Age içinde (s. 27-48). Maidenhead: Open University Press.
• Hofstede, G., Hofstede, G. J. ve Minkov, M. (2010). Cultures and Organizations: Software of the Mind. USA: McGraw-Hill. John, T. (2018, 25 Nisan). How the World's First Loneliness Minister Will Tackle ‘the Sad Reality of Modern Life’. Time. Elde edilme tarihi: 20 Eylül 2020, https://time.com/5248016/tracey-crouch-uk-loneliness-minister/
• Johnson, D. P. ve Mullins, L. C. (1987). Growing Old and Lonely in Different Societies: Toward a Comparative Perspective. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 2(3), 257-274. doi: 10.1007/BF00160684
• Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. Aksu Bora, Fevziye Sayılan, Şirin Tekeli, Hüseyin Tapınç ve Ferhunde Özbay (Çev.). İstanbul: Metis.
• Keith, J., Fry, C.F., Glascock, A.P., Ikels, C. ve Putman-Dickerson, J. (1994). The Aging Experience: Diversity and Commanality Across Cultures, California: Sage.
• Kıssal, A. ve Beşer, A. (2009). Yaşlı İstismar ve İhmalinin Değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull, 8(4), 357-364.
• Moore, P. (2008). “Capital”, Pierre Bourdieu: Key Concepts, (Ed: M. Grenfell), Stocksfield: Acumen.
• Mutluer, M. ve Südaş, İ. (2005). Yabancıların Türkiye’de Mülk Edinimi: Coğrafi Bir Yaklaşım. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 45-55.
• OECD. (2020). Women at the core of the fight against COVID-19 crisis, Special section: tackling coronavirus (Covid-19). Contributing a global effort. (15.6.2022) https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=127_127000-awfnqj80me&title=Women-at-the-core-of-the-fight-against-COVID-19-crisis
• Öğütle, V.S. ve Çeğin, G. (2010). Toplumsal Sınıfların İlişkisel Gerçekliği: Sosyo-Tarihsel Teorinin ‘Sınıf’la İmtihanı (2.Baskı). Ankara: Tan.
• Öğütle, V.S., Sönmez-Öğütle, F., Sevlü, H. ve Sarımuratoğlu, D. (2021). Covid-19 Sürecinde Yalnız Yaşayan Yaşlı Kadınların Baş Etme Stratejileri: İlişkisel Perspektiften Nitel Bir Araştırma. Strata, 6, 117-145.
• Prins, B. (2006). Narrative Accounts of Origins: A Blind Spot in the Intersectional Approach?. European Journal of Women’s Studies, 13(3), 277-290. doi: 10.1177/1350506806065757
• Pyke, K. D. ve Bengtson, V. L. (1996). Caring More or Less: Individualistic and Collectivist Systems of Family Eldercare. Journal of Marriage and the Family, 58(2), 379-392. doi:10.2307/353503
• Südaş, İ. ve Mutluer, M. (2010). Daha İyi Bir Hayata Doğru: “Yaşam Biçimi Göçü”. Ege Coğrafya Dergisi, 19(1), 31-47.
• Tamer-Görer, N. (2014). ‘Hayalet’ Göç: Yaşam Kalitesi Arayışında Türkiye Kıyı Yerleşmelerine Yönelen Avrupalı Emekliler. İdealkent, 14, 206-233.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). İstatistiklerle Yaşlılar. Erişim Tarihi 15 Haziran 2022, https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/istatistiklerle_yaslilar_2020.pdf Türkiye İstatistik Kurumu. (2022). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, Uluslararası Göç, Yurtdışından Türkiye’ye Gelen Göç, İBBS3 (İl Düzeyi). Erişim Tarihi 17 Haziran 2022, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr.
• Westerhof, G. J., Dittmann-Kohli, F., ve Katzko, M. W. (2000). Individualism and Collectivism in the Personal Meaning System of Elderly Adults. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(6), 649-676. doi: 10.1177/0022022100031006001