Türkiye Akademisyenlerinde Göç Algısı ve Suriyeli Göçmenlere Yönelik Önyargı İlişkisi

Yıl 2022, Sayı: 57, 279 - 295, 01.01.2023

Sait Gülsoy Figen Kanbir

Öz

2011’de Suriye Arap Cumhuriyeti’nde başlayan iç savaş, Suriye’den Türkiye Cumhuriyeti’ne gerçekleşen yoğun göç dalgasına neden olmuştur. Konuyla ilgili yapılan geniş ölçekli çalışmalara göre, süreç uzadıkça Suriyelilerin ülkemizde kalmaları bir gerçeklik halini almaktadır. Bu durumun en önemli kısmını Suriyelilerin Türkiye'ye uyumu oluşturmaktadır. Ancak her toplum kesiminin uyuma karşı tutumu farklıdır. Bu araştırma Suriyeli göçmenlere yönelik tutumları Türkiye akademisyenlerini üzerinden değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Veriler anketle toplanmıştır ve anket Mart- Mayıs 2021 tarihleri arasında çevrimiçi ortamda gerçekleştirilmiştir. Veriler likert tipi ölçek toplanmıştır. Çalışmanın soruları dünyada göç ve özel olarak Suriyeli göçü hakkındadır. Ayrıca sorular, Türkiye’de göç ve Suriyeli göçmenlere ilişkin tutumlarla da ilgilidir. Böylece göçe ilişkin genel tutumla Suriyeli göçüne ilişkin tutumu karşılaştırmak mümkün olmuştur.
Çalışmanın sonuçlarına göre sosyal mesafenin Suriyelilere karşı artması onların özel yaşamda öteki olarak algılanmasına sebebiyet vermektedir. Türk akademisi Suriyelilerin adaptasyon sorunlarını sosyal mesafe olarak yeniden üretmektedir. Göç ve göçmen politikalarının farkındalığı arttıkça hem özel yaşamda hem de sosyal yaşamda Suriyelilere olan sosyal mesafe de artmaktadır. Bu tutum iki husus üzerinden anlam kazanmaktadır. İlk husus genel göç kuramlarındaki göçmenin kalıcılığı ihtimalidir, ikinci husus ise Suriyelilerin çoğunluğunun Türkiye’den geri dönmek istemeyişidir. Ayrıca ulusal ve uluslararası haberlere, Türkiye siyasetine ve alanyazına konu olan Suriyelilere yönelik haberlerin aynı zamanda kaynağı olan Türk akademisi tarafından büyük oranda onandığını da söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Göç, Suriyeli göçmenler, sosyal mesafe, önyargı, gündelik yaşam.

Kaynakça

• Allport, G. W. (2016). Önyargının doğası. (Çev: N. Nirven). Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Altıntaş, M. E. (2018). DKAB öğretmenlerine göre Suriyeli çocukların devlet okullarında karşılaştıkları sorunlar (Nitel bir çalışma). Marife Dini Araştırmalar Dergisi. 18(2). s.469-499.
• Aydin, H., Kaya, Y. (2017). The Educational Needs of and Barriers Faced By Syrian Refugee Students in Turkey: A Qalitative Case Study. Intercultural Education. 28:5, 456-473.
• Bauman, Z. (2010). Sosyolojik düşünmek. (7. Basım). (Çev: A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı.
• Baykan, E. (2020). Suriyeli göçü ve sosyal uyuma ilişkin yerel toplumun görüşleri: Altındağ örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bogardus, E. S. (1925). Measuring social distances. Journal of Applied Sociology 9, 299-308.
• Bogardus, E. S. (1933). A social distance scale. Sociology and Social Research, 17, 265-271.
• Cüceloğlu, D. (2017). İnsan ve davranışı: psikolojinin temel kavramları. (35. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Deniz, A. Ç., Ekinci, Y., Hülür, A. B. (2016). “Bizim müstakbel hep harap oldu” Suriyeli sığınmacıların gündelik hayatı Antep-Kilis çevresi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Emin, M. N. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Temel eğitim politikaları. Ankara: Seta.
• Emin, M. N. (2019). Geleceğin inşası: Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi. İstanbul: Seta.
• Coşkun, İ., Eren Ökten, C., Dama, N., Barkçin, M., Zahed, S., Fouda, M., Toklucu, D., Özsarp, H. (2017) Engelleri aşmak: Türkiye’de Suriyeli çocukları okullaştırmak. Ankara: Seta.
• Erdoğan, M. M. (2018). Suriyeliler barometresi: Suriyelilerle uyum içerisinde yaşamanın barometresi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Erdoğan, M. M. (2018a). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum. (2. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Erdoğan, M. M. (2019). Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler. KONRAD ADENAUER SHIFTUNG. Eylül-2019. s.1-25.
• Erdoğan, M., Erdoğan, A., Yavcan, B. “Elite Dialogue” Türkiye’deki Suriyeli mülteci öğrencilerin durumu, sorunları ve beklentileri araştırması. Ankara-Ekim 2017.
• Gaziantep’te provokatif paylaşım yapan avukat sınır dışı edildi, 15.08.2022. Habertürk. https://www.haberturk.com/gaziantep-te-provokatif-paylasim-yapan-avukat-sinir-disi-edildi-3512477 adresinden 10.09.2022 tarihinde erişildi.
• Gültekin, M. N., Giritlioğlu, İ., Karadaş, Y., Soyudoğan, M., Kuzu, Ş.L., Gülhan, S. T., Doğanoğlu, M., Utanır, A., Aslan, Ç., İncetahtacı, N. Gaziantep’teki Suriyeliler: Uyum, beklentiler ve zorluklar (Özet Rapor). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Yayınları. Eylül-2018.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü İstatistikleri https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden 12.09.20 tarihinde erişildi.
• Güney, S. (2012). Sosyal psikoloji. (2. Basım). Ankara: Nobel.
• İren, A. A. (2018). Türk Dış politikasında İnsani Diplomasi ve Suriye Krizi. (Ed: H. H. Aygül, E. Eke). 21. Yüzyılda uluslararası göç ve mülteciler: Bir Türkiye perspektifi. Ankara: Nobel. s.97-121.
• İstanbul Bağcılar’da tehlikeli gerginlik! Sandalyeye oturup yol kesti, gelen keçene laf attı, 12.04.2022. Habertürk. https://www.haberturk.com/son-dakika-sandalyeye-oturup-yol-kesti-gelen-gecene-laf-atti-3406170 adresinden 10.09.2022 tarihinde erişildi.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1998). İnsan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş. (9. Basım). İstanbul: Evrim Basın Yayın Dağıtım.
• Karaarslan, F., Gençoğlu, A. Y., (2019). Suriyeli göçmenlerle birlikte yaşamak: Kayseri’de sivil politik aktörlerle Suriyeli göçmenler üzerine nitel bir analiz. Ankara: Tezkire.
• Kaya, M. (2017). Türkiye’deki Suriyeliler: İç içe geçişler ve karşılaşmalar. İstanbul: Hiperyayın.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (Çev: O. Akınhay, D. Kömürcü) Ankara: Bilim ve Sanat.
• Morgül, K., Savaşkan, O., Mutlu, B. (2021). İstanbul’da Suriyelilere yönelik algı ve tutumlar: Partizanlık, yabancı karşıtlığı, tehdit algıları ve sosyal temas. İstanbul: Türkiye Sosyal, Ekonomik, Siyasal Araştırmalar Vakfı (TÜSES).
• Myers, D. G. (2017). Sosyal psikoloji. (Çev. Ed: S. Akfırat). (Çev: G. Durak, S. Akfırat). Ankara: Nobel. s.306-351.
• Neuman, W. L. (2016). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nicel ve nitel yaklaşımlar (Cilt 1). (8. Basım). (Çev: S. Özge). Ankara: Yayınodası.
• Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
• Öztürkler, H., Göksel, T. Suriyeli mültecilerin Türkiye’ye ekonomik etkileri: Sentetik bir modelleme. ORSAM Raporu. Ankara-2015.
• Parrillo, V. N. ve Donoghue, C. (2005). Updating the Bogardus social distance studies: A new national survey. The Social Science Journal, 42(2), 257-271.
• Şen, H. (2020). Türkiye’deki Suriyeliler: Entegrasyon mümkün mü?. İstanbul: Hiperyayın.
• Şerif, M. (1985). Sosyal kuralların psikolojisi. (Çev: İ. Sandıkçıoğlu). İstanbul: Alan.
• Taştan, C., Haklı, S. Z., Osmanoğlu, E. (2017). Suriyeli sığınmacılar dair tehdit algısı: Önyargılar ve gerçekler. Ankara: Polis Akademisi.
• Turner, B. S. (2020). Sosyoloji Sözlüğü. (ed.) Turner, B.S. (çev.) (ed.). Akbaş K. ve Beyaz A. İstanbul: Pinhan.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Önyargı. Genel Türkçe Sözlük içinde. https://sozluk.gov.tr adresinden 10.09.2022 tarihinde erişildi.
• Türkiye’deki Suriyeli Sayısı Mayıs 2021. https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/ adresinden 14.06.2021 tarihinde erişildi.
• Türkiye’deki Suriyelilerin demografik görünümü, yaşam koşulları ve gelecek beklentilerine yönelik saha araştırması. T. C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Ankara-2017.
• Türkiye’deki Suriyeli mültecilerin ekonomiye katılımı. Durable Solutions Platform ve İltica ve Göç Araştırma Merkezi (İGAM). Mart-2019.
• Ulu, M. (2019). Sosyal psikoloji bağlamında önyargı ve din. İstanbul: Çamlıca
• Ünsal, P. (2003). Örgütsel araştırmalarda anket yöntemi. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Volkan, V. D. (2019). Göçmenler ve mülteciler: Travma, sürekli yas, önyargı ve sınır psikolojisi. (2. Baskı). Ankara: Pusula Yayınevi.
• Weiten, W., Hammer, E. Y., Dunn, D. S (2016). Psikoloji ve çağdaş yaşam: İnsan uyumu. (10. Basım). (Çev. Ed: E. İkiz). (Çev: S. Akfırat). Ankara: Nobel. s.208-239.
• Yıldırımalp, S., İslamoğlu, E., İyem, C. (2017). Suriyeli sığınmacıların toplumsal kabul ve uyum sürecine ilişkin bir araştırma. Bilgi (35). s.107-126.
• Yükseköğretim Kurulu İstatistikleri https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden 19.09.20 tarihinde erişildi.