Türk Siyasetinde Cepheleşme/Kutuplaşma Olgusunun Dinamikleri ve Milliyetçi Cephe Hükümetleri

Yıl 2014, Sayı: 33, 41 - 54, 19.01.2015

Kadir Kasalak Fuat Uçar

Öz

Toplumsal sınıf ve güçlerin birbirlerinden ayrılmasını anlatan kutuplaşma ilk kez 1789’da gerçekleşen Fransız Devrimi sonucunda “sağ-sol” şeklinde ortaya çıkmıştır. OsmanlıTürk toplumunun yapısında ise batıdakine benzer bir sınıfsal taban ve ilişkiler sisteminin bulunmaması, kendine özgü farklı çatışmaları meydana getirmiştir. Böylece Türk siyasal hayatındaki kutuplaşmanın temelindeki esas unsur modernleşme olmuştur. Modernleşme Türk aydının kültürel açıdan kitlelerden yabancılaşması ve merkez-çevre gerilimine damgasını vuran bir kırılma noktası oluşturmuştur. Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne uzanan bu süreçte merkez-çevre ilişkisi iki ana siyasi eksen üzerinde gelişmiştir. 1960’lı yılların ortalarından itibaren ise; sağ-sol kutuplaşmasının siyasal hayatı şekillendiren özelliği çerçevesinde antikomünizmin, kuvvetli bir sol karşıtı ortak payda niteliği kazanmıştır. Türkiye’nin siyasal hayatındaki temel bölünme ve buna bağlı cepheleşme/kutuplaşma ilk kez 1975 yılında Milliyetçi Cephe Hükümetleri şeklinde siyasal bir görünüm kazanmıştır. 1977 yılında kurulan II. MC Hükümeti Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gensoru ile düşürülen ilk hükümet olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Siyaset, Cepheleşme, Merkez- Çevre İlişkisi, Milliyetçi Cephe

Dynamics of Confrontation/Polarisation and National Front Governments in Turkish Politics

Öz

Polarisation, describing the separation of social classes and social power, first appeared as “right and left” after the French Revolution in 1789. Ottoman-Turkish society did not have a class base with relations similar to those in the west. Modernisation was the main factor in the polarisation of Turkish political life. Modernisation was a turning point in the cultural alienation of Turkish intellectuals from the masses and and illustrated tensions between the center and periphery. In this process, extending from the Ottomans to the Turkish Republic, center-periphery relations have developed along two main political axes. Starting in the mid-1960s, within the framework of the societal shaping property of the rightleft polarisation, anti-communism became a common denominator as a strong oppositon to the left. The main division in Turkish political life and the related confrontation/polarisation gained an appearance as a political viewpoint for the first time in 1975 in the form of the National Front Governments. The Second National Front Cabinet, formed in 1977, was the first cabinet in the history of the Turkish Republic to be removed as a result of a no-confidence vote in parliament.

Anahtar Kelimeler

Politics, Confrontation, Center- periphery Relationship, National Front

Kaynakça

• AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, (Çev: Ahmet Fethi), 4. Baskı, Hil Yayınları, İstanbul 2010.
• ALTAN, Mehmet, Darbelerin Ekonomisi, 7. Baskı, Hemen Kitap, İstanbul 2012.
• BORA, Tanıl, “Süleyman Demirel”, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Dönemler ve Zihniyetler, Cilt 9, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
• CİZRE, Ümit, AP-Ordu İlişkileri Bir İkilemin Anatomisi, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2002. ÇALIK, Mustafa, Siyasi Kültür ve Sosyolojinin Bazı Kavramları Açısından MHP Hareketi Kaynakları ve Gelişimi 1965-1980, 2. Baskı, Cedit Neşriyat, Ankara 1995.
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950’den Günümüze, 4. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 2008.
• ÇINAR, Menderes, “Merkezsiz Siyaset, Siyasetsiz Merkez”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Dönemler ve Zihniyetler, Cilt 9, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
• DEMİREL, Tanel, Adalet Partisi İdeoloji ve Politika, İletişim Yayınları, İstanbul 2004.
• ERDER, Necat, “Tarihsel Bir Perspektif İçinde Türkiye'de Siyasal Akımların ve Partilerin Gelişimi”, Türkiye'de Siyasi Kutuplaşmalar ve Seçmen Davranışları, (Yay. Haz.: Ahmet Kardam-Sezgin Tüzün), Veri Araştırma, Ankara, 1998.
• ERGİL, Doğu, Türkiye’de Terör ve Şiddet: Yapısal ve Kültürel Kaynakları, Turhan Kitabevi, Ankara 1980.
• HALE, William, Türkiye’de Ordu ve Siyaset 1789'dan Günümüze, (Çev: Ahmet Fethi), Hil Yayınları, İstanbul 1996.
• KAÇMAZOĞLU, H.Bayram, Türk Sosyolojisinde Temalar 1: Türkçülük İslamcılık Muhafazakârlık, Doğu Kitabevi, İstanbul 2012.
• KAHRAMAN, Hasan Bülent, Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-I, 2. Baskı, Agora Kitaplığı, İstanbul 2010.
• _____, AKP ve Türk Sağı, Agora Kitaplığı, İstanbul 2009.
• KURAN, Ahmet Bedevi, İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, Kaynak Yayınları, İstanbul 2000. LEWIS, Bernard, Demokrasinin Türkiye Serüveni, (Çev: Hamdi Aydoğan-Esra Ermert), 3. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2007.
• MARDİN, Şerif, Türkiye’de Toplum ve Siyaset Makaleler 1, (Der: Mümtaz'er TürköneTuncay Önder), 18. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.
• Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 4, Cilt 11, Birleşim 65 (12.4.1975).
• ______, Dönem 5, Cilt 2, Birleşim 85 (31.12.1977).
• SHİLS, Edward, “Merkez-Çevre”, (Çev: Yusuf Ziya Çelikkaya), Türkiye Günlüğü, Sayı 70, 2002. Siyaset, (Ed: Mümtaz'er Türköne), Lotus Yayınevi, İstanbul 2003.
• SUNAY, Cengiz, “Türk Siyasetinde Merkez-Çevre İlişkilerinin Gizli Kronolojisi – I”, Yerel Siyaset, Sayı 28, 2008.
• TOSUN, Tanju, Türk Parti Sisteminde Merkez Sağ ve Merkez Solda Parçalanma, Boyut Yayınları, İstanbul 1999.
• UÇAR, Fuat, Türk Siyasetinde Cepheleşme Olgusuna Bir Örnek: Milliyetçi Cephe Hükümetleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Isparta, 2014.
• ÖZDEMİR, Hikmet, “Siyasal Tarih (1960-1980)”, Yakınçağ Türkiye Tarihi 1, (Yay. Haz.: Sina Akşin, Milliyet Kitaplığı, İstanbul, tarihsiz.
• ZÜRCHER, Eric Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev: Yasemin Saner), 26. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.