I.Dünya Savaşı Süresince İtilaf Devletleri Tarafından Uygulanan Propaganda Yöntemleri

Yıl 2015, Sayı: 35, 65 - 74, 01.10.2015

Eren Alper Yılmaz

Öz

Topyekun Savaş konseptinin yarattığı uluslararası konjonktür, I.Dünya Savaşı sırasındaki devletlerarası güç ve rekabet mücadelesinde devletlerin, zor kullanmadan rakipleri içindeki hedef kitlelerin düşünce ve davranışlarını yönlendirerek psikolojik üstünlük kurmasına imkan vermiş ve bir psikolojik savaş ağı yaratmıştır. Dönemin şartlarında İngiltere, Rusya ve ABD gibi İtilaf Devletleri’nin, İttifak Devletleri’ne göre ekonomik ve teknolojik bakımdan daha üstün olduğunu düşündüğümüzde, yapılan propaganda faaliyetlerinin etki kapasitesinin yüksek olduğunu belirtmek mümkündür. Bu dönemde İtilaf Devletleri öncelikle kendi toplumlarını savaşa katılmaya ikna etmek için kahramanlık, cesaret ve özgüven gibi kavramları ön plana çıkarmışlar, bu yolla iç kamuoyunda üst düzey bir motivasyon yaratmayı amaçlamışlardır. Afişler, broşür ve raporlar bu süreçte kullanılan önemli propaganda araçları olarak görülebilir. Diğer bir yöntem ise düşman askerlerinin ve milletinin morallerini bozmak amacıyla savaş sırasında cephelere atılan bildirilerdir. Bu bildirilerde düşman devletlerin ekonomik ve sosyal politikalarını eleştiren ve devlet adamlarını suçlayan ibarelere yer verilmiştir. Uluslararası arenada yayımlanan raporlarda ise, İttifak Devletleri’nin farklı dinden ve milletten olan toplumlara baskı uyguladıklarından bahsedilmiş, böylelikle rakiplerin imajlarını dünya nezdinde düşürme amacı güdülmüştür. Çalışmada I.Dünya Savaşı sırasında bizzat devlet desteğiyle İtilaf Devletleri tarafından hazırlanan ve cephelerde çok sık kullanılan propaganda yöntemleri incelenmiştir. Bu süreçte kaynak olarak Genelkurmay arşivlerinden yararlanılmış, savaş propagandası üzerine yazılan kitaplar ve süreli yayınlar incelenmiş, farklı internet kaynaklarından o döneme ait renkli propaganda afişlerine ulaşılarak dönemin koşullarında propagandanın ne kadar yaygın ve etkin bir unsur olduğu vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, I.Dünya Savaşı, İtilaf Devletleri, Psikolojik Savaş, Güç

Propaganda Methods Used by Allied Powers During First World War

Öz

International conjuncture created by Total War concept gave opportunity to states in order to establish psychological domination by manipulating thoughts and behaviours of target group without using force during the First World War. During the conditions of the period, considering that allied powers such as the UK, Russia economically and technologically, it is possible to see high influence of propaganda. In this period, Allied powers highlighted the concepts such as heroism, courage and selfconfidence in order to convince their own community to participate in war, by this way they could create a high level motivation in domestic public opinion. Posters, brochures and reports used can be seen as an important means of propaganda in this process. The other method is throwing declarations to the fronts in order to demoralize the enemy troops. In these declarations, it was pointed out poor economic and social politics of enemy states and the bad administration of government, Moreover, in international reports it was mentioned that Central Powers put pressure on societies from different religions and nationalities, so it was aimed to reduce the images of their enemies in the eyes of the world. In the study, propaganda methods, which were prepared and used by Allied Powers too often during the First World War, were analysed. Within this process, it was benefit from archives of General Staff, examined books and articles about war propaganda, achieved colourful propaganda posters belongs to war period from different web-sites. Depending on all these sources, it was pointed out how much propaganda became widespread and effective in conditions of that period.

Anahtar Kelimeler

Propaganda, First World War, Allied Powers, Psychological War, Power

Kaynakça

• Kitap ve Süreli Yayınlar:
• ATAÖV, Türkkaya, The British Blue Books: Vehicles of War Propaganda 1914-18, Okey Enterprises Print, New York, 2006.
• AVŞAR, Servet, “Birinci Dünya Savaşı’nda Rus Propaganda Faaliyetleri ve Osmanlı Devleti”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 14, 2003, ss.82-106
• AVŞAR, Servet, “Çanakkale Savaşlarında İstihbarat ve Propaganda”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 1, 2003, s.73
• AVŞAR, Servet, Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz Propagandası, Kim Yayınları, Ankara, 2004. AZİZ, Aysel, Siyasal İletisim, Nobel Yayınları, Ankara, 2003.
• BROWN, J.A.C, Siyasal Propaganda, (çev. Yusuf Yazar), Ağaç Yayınları, İstanbul, 1992 DOMENACH, M. Jean, Politika ve Propaganda, (çev. Tahsin Yücel), Varlık Yayınları, İstanbul, 1995. Genelkurmay ATASE Başkanlığı Arşivi, “Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu”, Klasör: 3438, Dosya:26, Fihrist: 9-1, 14-1, 18-2.
• Genelkurmay ATASE Başkanlığı Arşivi, “Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu”, K:3437, D: 157/23, F:7-13
• Genelkurmay ATASE Başkanlığı Arşivi, “Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu”, KA04, D:18911592, F:19-1.
• KORKUT, Refik, Psikolojik Savunma, TC.Ulaştırma Bakanlığı, Ankara, 1975.
• PETERSON, H.C, Propaganda for War: The Campaign Against American Neutrality, 1914– 1917, University of Oklahoma Press, Norman, 1939.
• SARISAMAN, Sadık, Birinci Dünya Savaşı’nda Türk Cephelerinde Beyannamelerle Psikolojik Harp, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
• YİĞİT, Burak, “Birinci Dünya Savaşı’nda İngiltere ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Propaganda Faaliyetleri: Kurmaca Dışı Metinler Üzerinde Bir İnceleme”, Journal of Azerbaijani Studies, Cilt 12, 2007, s. 295.
• İnternet
• I. Dünya Savaşı’nın Propaganda Haritaları, http://t24.com.tr/foto-haber/1-dunyasavasinin-propaganda-haritalari,4253#, 4 Haziran 2014, ( Erişim: 05.09.2014)
• PEHLİVANLI, Hamit, Çanakkale Muharebeleri Sırasında Müttefiklerin Propagandası ve Karşı Propaganda, T.C Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-21/canakkale-muharebelerisirasinda-muttefiklerin-propagandasi-ve-karsi-propaganda, ( Erişim: 30.01.2015).
• Propaganda Posters: Russia, http://www.firstworldwar.com/posters/russia.htm, 22 Ağustos 2009 (Erişim: 06.09.2014).
• Propaganda Posters: United Kingdom, http://www.firstworldwar.com/posters/uk.htm, 22 Ağustos 2009, (Erişim: 05.09.2014)
• War Propaganda, http://library.leeds.ac.uk/special-collections-exhibitions-warpropaganda#activate-image1, (Erişim: 06.09.2014).
• World War I Propaganda Posters: Be A Trained Nurse, http://www.learnnc.org/lp/editions/ww1posters/5080, ( Erişim: 07.09.2014).
• World War I Propaganda Posters: Uncle Sam, http://www.learnnc.org/lp/editions/ww1posters/6203, ( Erişim: 07.09.2014)