Legal Responsibility of the Physician and the Hospital For the Damages Caused by the Use of Surgical Robots to The Patient

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 3, 1693 - 1737, 15.09.2021

Nihan Koyuncu Aktaş

https://doi.org/10.15337/suhfd.885733

Öz

The utilization of surgical robots which are sub-category of medical robots be-comes widespread in our country as it is in foreign countries. However, it shall be mentioned that the surgical robots have not reached to a level that can self-learn, decide or conduct the surgery independently in today’s practice. As an example, da Vinci surgical robots which are the most common and successful model of surgical robots can perform under the control of physician and operated directly by physician’s commands. That being mentioned, there are robots such as RO-BODOC which also cannot self-learn but have a limited independency. With the integration of surgical robots in healthcare, the legal responsibility of the physician and the hospital for the damage caused by robotic surgery to the patient should be discussed. This discussion is shaped depending on the degree of autonomy of the surgical robot. Thus, the legal responsibility of the treating party has been evaluated especially under the provision TCO Art 116 accordingly with the degree of autonomy of the robot.

Anahtar Kelimeler

Medical Robot, Surgical Robot, Da Vinci Surgical Robot, Robotic Surgery, Autonomy of Robot

Hekim ve Hastanenin Cerrahi Robot Kullanımının Hastaya Verdiği Zarardan Sorumluluğu

Öz

Tıbbi robotların bir alt türü olan cerrahi robotların kullanımı yabancı ülkelerin yanı sıra ülkemizde de giderek yaygınlaşmaktadır. Ancak günümüz uygula-masında cerrahi robotlar kendi kendine öğrenen, öğrendikleri neticesinde yeni kararlar veren veya cerrahi müdahaleyi tamamen bağımsız olarak yürütebi-len seviyeye henüz ulaşmamıştır. Örneğin cerrahi robotların en başarılı ve yaygın örneği olan da Vinci cerrahi robot tamamı ile hekimin kontrolünde ve hekimin komutları ile hareket etmektedir. Bunun yanı sıra ROBODOC gibi yine kendi kendine öğrenemeyen; ancak sınırlı da olsa bağımsızlığı olan robot-lardan da faydalanılmaktadır. Cerrahi robotların sağlık hizmetine dahil edil-mesi ile beraber hekim ve hastanenin robotik cerrahiye bağlı olarak hastaya verilen zarardan sorumluluğunun tartışılması gerekmektedir. Bu tartışma, cerrahi robotun otonomi derecesine bağlı olarak şekillenir. Bu çalışmada he-kim ve hastanenin sorumluluğu, robotun otonomi derecesine bağlı olarak özellikle TBK md. 116 hükmü kapsamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tıbbi robot, cerrahi robot, da Vinci cerrahi robot, Robotik Cerrahi, Robotun Otonomisi

Kaynakça

• AKARTEPE, Alpaslan, “Tedavi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği”, Sağ¬lık Hukuku Sempozyumu: Erzincan 15-16 Mayıs 2006, Yetkin, 2007, s.13-21.
• AKKANAT, Halil, “Hastaneye Kabul Sözleşmesinin Görünüm Tarzla¬rı ve Sorumluluk Düzeni”, Özer Seliçi’ye Armağan, Ankara, 2006, s.25-41.
• AKKURT, Sinan Sami, “Yapay Zekanın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukuki Sorumluluk”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 7, 13, 2019, s. 39-59.
• ALTUNOLUK, Bülent, “Açık, Laporoskopik ve Robotik Sistektomi: Avantaj ve Dezavantajları”, Üroonkoloji Bülteni, 2011, 1, s. 53.
• AŞÇIOĞLU, Çetin, Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluklar: Doktorların Devlet’in ve Özel Hastahanelerin Sorumluluğu (Cezai ve Hukuki), Ankara, 1993.
• ATEŞ, Ufuk/ ERGÜN, Ergun/ GÖLLÜ, Gülnur/ TÜREDİ, Bilge/ BAHADIR, Kutay/ ÇAKMAK Ahmet Murat, “Robotik Cerrahinin Ülkemizdeki Yaygınlaşma Süreci ve Önündeki Engeller”, Türkiye Çocuk Hast. Derg, 4, 2017, s. 248-253.
• AYAN, Mehmet, Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara, Kazancı, 1991.
• BAYSAL, Başak, “7223 Sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ve İmalatçının Tazminat Sorumluluğu” (Lexpera, Erişim Tarihi 2 Kasım 2020).
• BOZKURT YÜKSEL, Armağan Ebru, Robot Hukuku, Aristo, 2020.
• BUTTER, Maurits/ RENSMA, Arjan/ van BOXSEL, Joey/ KALİSİNGH, Sandy ve ark., “Robotics for Heathcare: Final Report”, 2008. https://repository.tno.nl//islandora/object/uuid:beddf38c-e88c-4d2a-8394-e7234d9b3e8a Erişim Tarihi 20 Ocak 2021.
• BÜYÜKSAĞİŞ, Erdem, Tehlike Esasına Dayanan Genel Sorumluluk Kuralı Üzerine Eleştirel Değerlendirmeler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.8, S.1, 2006, s.1-17 (Erişim Tarihi, 01 Şubat 2021).
• BÜYÜKSAĞİŞ, Erdem/ ÖZ, Kerem, “Tıbbi Ürünlerin Yol Açtığı Zararlardan Sorumluluk: Karşılaştırmalı ve Eleştirel Yaklaşım”, UAÜHFD, 8, 2016, s. 157- 197.
• von BÜREN, Bruno, Schweizerisches Obligationenrecht, Besonderer Teil, (Art. 184-551), Zürich, 1972.
• DRITTENBASS, Joel/WILDHABER, Isabelle, “Regulation of Medical Robots in Switzerland”, LSR, 2020, s. 11-19.
• DROSTE Wiebke, “Intelligente Medizinprodukte: Verantwortlichkeiten des Herstellers und ärztliche Sorgfaltspflichten”, MPR, 2018, s. 109-120.
• ERBİN, Akif/ ÖZGÖR, Faruk/ BİNBAY, Murat, “Robotik Cerrahi: Teknolojik Gelişmeler ve Ürolojik Cerrahideki Yeri” Med Bull Haseki 54, 2016, s.127-132.
• ERCAN, Cannur, “Robotların Fiillerinden Doğan Hukuki Sorumluluk Sözleşme Dışı Sorumluluk Hallerinde Çözüm Önerileri”, TAAD, 40, 11, 2019, s. 19-51.
• ERSOY, Çağlar, Robotlar, Yapay Zeka ve Hukuk, 2017.
• FELLMANN, Walter, “Arztrecht in der Praxis”, 2, Schulthess Juristische Medien AG, 2007.
• FERRARESE, Alessia/ POZZI, Giada/ BORGHI, Felice/ MARANO, Alessandra/ DELBON, Paola/ AMATO, Bruno/ SANTANGELO, Michele/ BUCCELLI, Claudio/ NIOLA, Massimo/ MARTINO, Valter/ CAPASSO, Emanuele, "Malfunctions Of Robotic System in Surgery: Role And Responsibility of Surgeon in Legal Point Of View" Open Medicine, 11, 1, 2016, s. 286-291.
• FREYTAG, Urs, “Sicherheitsrechtliche Aspekte der Robotik” Sicherheit&Recht, 2, 2016, s.111-121.
• FUCHS, Philippe, “Gedanken zur Haftungsausnahme des Entwicklungsrisikos gemäss Art. 5 Abs. 1 lit. e PrHG im Falle von Heilmitteln” HAVE, 2017, s. 116-118.
• GAUTSCHI, Georg, Berner Kommentar, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, 2. Abteilung, Die einzelnen Vertragsverhältnisse, 4. Teilband, Der einfache Auftrag, Art. 394-406 OR, Bern, 1971.
• GORDON, Clara-Ann/ LUTZ, Tanja, “Haftung für automatisierte Entscheidungen – Herausforderungen in der Praxis”, SZW, 2020, s. 53-61.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Türk-İsviçre Borçlar Hukukunda Vekilin Özen Borcu, İstanbul, Beta, 2001.
• HAVUTÇU, Ayşe, Türk Hukukunda Örtülü Bir Boşluk: Üreticinin Sorumluluğu, Seçkin, Ankara, 2005.
• HESS, Hans-Joachim, Produktehaftpflichtgesetz (PrHG) Bundesgesetz über die Produktehaftpflicht vom 18. Juni 1993, 3., überarbeitete und ergänzte Auflage, 2016, 275-299.
• HOLLAND, Dario, Das Verhältnis von Selbstbestimmungsaufklärung und therapeutischer Aufklärung, Göttinger Schriften zum Medizinrecht, Band 21, Universitätsverlag Göttingen, 2017.
• JANDA, Constanze, Medizinrecht, 3. Auflage, 2016.
• JUNOD Valérie, “Liability for damages caused by AI in medicine : Progress Needed”, in: Chappuis Christine/Winiger Bénédict (Hrsg.), Responsabilité civile et nouvelles technologies, Journée de la responsabilité civile 2018 , Genève - Zurich - Bâle 2019, s. 119-149.
• KATZENMEIER, Christian, “Aufklärung über neue medizinische Behandlungsmethoden „Robodoc”” NJW, 2006, s. 2738-2745.
• KIRCA, Çiğdem, Ürün Sorumluluğu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2007.
• KOYUNCU AKTAŞ, Nihan, Hekimin Özen Borcuna Aykırılıktan Doğan Sözleşmesel Sorumluluğu, On iki Levha, İstanbul, 2020 (Özen Borcu).
• KOYUNCU AKTAŞ, Nihan, “Hekimlik Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Üzerine Görüş ve Değerlendirmeler” Tıp Hukuku Dergisi, 18, 2020, s.343-390.
• KURT, Ekrem, “Hekimlik Sözleşmeleri” Uluslararası 1. Sağlık Hukuku Sempozyumu, On iki Levha Yayınları, 2011, s. 59-77.
• METİN, Sevtap, “Tıp Etiği İlkeleri ve Hukuk Açısından Tıbbi Robotlar”, III. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi Bildirileri Kitabı, (Editör Prof. Dr. Dr. H.c. Hakan Hakeri, Av. Cahid Doğan), Cilt 1, 2019, s. 369-423.
• MÜLLER, Melinda Florina, “Roboter und Recht”, AJP, 2014, s. 595-608.
• OĞUZMAN, M, Kemal/ ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt-1, Güncellenip Genişletilmiş 17. Bası, İstanbul, Vedat, 2019.
• OZANOĞLU, Hasan, Seçkin, “Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yükümlülüğü”, AÜHFD, 52, 3, 2003, s. 55-77.
• PARASURAMAN, Raja/ SHERIDAN, Thomas B/ WICKENS Christopher D., “A Model for Types and Levels of Human Interaction with Automation, IEEE Transactions on Systems, Man, and Cy-bernetics: Part A: Systems and Humans”, 30, 3, 2000, s. 286-297 (Researchgate, Erişim Tarihi 18 Ocak 2021).
• PARLAK BÖRÜ, Şafak, “Robotik Cerrahi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk”, İnÜHFD, 10, 2, 2019, s. 758-775.
• SIDIROPOULOS, Alexia, “Haftung für Gerätefehler bei der medizinischen Diagnostik und Behandlung”, Sicherheit & Recht 2020, 1, s. 49-56.
• SPIRO, Karl, Die Haftung für Erfüllungsgehilfen, Bern 1984.
• ŞENOCAK, Zarife, Borçlunun İfa Yardımcılarından Dolayı Sorumluluğu, Ankara, Dayınlarlı, 1995 (İfa Yardımcıları).
• ŞENOCAK, Zarife, “Küçüğün Tıbbi Müdahaleye Rızası”, AÜHFD, 4, 2001, s. 65-80.
• TANDOĞAN, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C.II, 1989 Yılı Dördüncü Tıpkı Basımdan Beşinci Tıpkı Basım, İstanbul, 2010.
• TUĞCU, Volkan/ MUTLU, Bircan ve ark. “Robotic Malfunction During Live Robotic Urologic Surgery: Live Surprise İn A Robotic Surgery Congress” Arch Ital Urol Androl, 84, 4, 2012, s. 211-213.
• TUNGUT, H. Burak, “Algoritma ve Programlama Mantığı” (Yayına Hazırlık Merve Nur Şengül; Editörler İrem Soylu, G. A.) İstanbul, 2020.
• WEBER, Rolf H./EMMENEGGER Susan, Berner Kommentar, Die Folgen der Nichterfüllung, Art. 97-109 OR, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, 2. Aufl., Bern 2020, Art. 101 / III. - V. N 136.
• WIDMER LÜCHINGER, Corinne, “Apps, Algorithmen und Roboter in der Medizin: Haftungsrechtliche Herausforderungen”, HAVE, 2019, s. 3-15.
• WIEGAND, Wolfgang, “Die Aufklärung bei medizinischer Behandlung”, Recht, Heft 5, 1993, s.149-159.
• WILDHABER, Isabelle/LOHMANN, Melinda F., “Roboterrecht – eine Einleitung”, AJP, 2017, s. 135-140.
• YIP Michael/ DAS Nikhil, “Robot Autonomy for Sugery”, World Scientific Review Volume, arXiv:1707.03080 [cs.RO] Erişim Tarihi 3 Ocak 2021.
• YÜCE, Melek Bilgin, “Hasta Hekim İlişkisinde Yapay Zeka Kullanımı ve Hukuki Sonuçlar”, 7. Tüketici Hukuku Kongresi, İstanbul, Aristo Yayınevi, 2018, s. 481-502.
• YÜNLÜ, Semih, Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk, İstanbul, 2019.
• ZEYTİN, Zafer/ GENÇAY, Eray, “Hukuk ve Yapay Zeka: E-Kişi, Mali Sorumluluk ve Bir Hukuk Uygulaması”, TAÜHFD, 1, 2019, s. 39-70.
• ZOBL Martin/LYSAKOWSKI Michael, “E-Persönlichkeit für Algorithmen?”, Digma, 2019 s. 42-47.