Sağlıklı Çevre İçin Yerel Yönetimlerden Sağlık Çalışanlarının Beklentileri Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2025, Sayı: 8 ÇEVRE, 107 - 119, 05.02.2025

Ali Arslanoğlu

Öz

İnsan sağlığının korunması ve geliştirilmesi tedavi edilmesinden daha. kolay ve maliyetsizdir. İnsan sağlığının korunması ve geliştirilmesi için sağlıklı bir çevre önemlidir. sağlıklı bir çevrenin oluşturulması için ise birçok kuruma ve kuruluşa görevler düşmektedir. Sağlıklı bir çevre oluşması insanların hem sağlığını korumak için hem de sağlığını geliştirmek için önem arz etmektedir. Sağlıklı bir çevrenin oluşturulması için de kamu ve özel sektörlerin ortak hareket etmesi gerekmektedir. Kamu sektöründe ise merkezi ve yerel yönetim ile farklı bakanlıkların ortak politikalar, projeler oluşturmada ve uygulamada iş birliği yapmaları gerekmektedir. Bu anlamda da yerel yönetim ile sağlık kuruluşları arasında yapılacak iş birlikleri sağlıklı bir çevre için atılacak adımların daha güçlü olmasına neden olmaktadır. Ancak bu iş birliklerinde ortaya çıkan eksiklikler sağlıklı bir çevre için olumsuz etkilere neden olmaktadır. Sağlıklı çevre için yerel yönetimin tarafından yapılan hizmetlerde ortaya çıkan sorunlar ve bu sorunların çözümü için beklentiler sağlık çalışanlarının gözünden incelenmiştir.
Sağlık çalışanlarının karşılaştığı sorunlar atık yönetimin kaynağında ayrıştırılamaması, verilen hizmetlerin oy odaklı düşünülmesi, altyapıların yetersiz olması, plansız şehirleşme, halkın bilgilendirilmemesi, yeşil alanların yetersiz olması ve haşereler ile mücadelenin yetersiz olmasıdır.
Sağlıklı çevre için sorunların ortadan kaldırılması için çözüm önerileri şu şekilde sıralanmaktadır. Bunlar; verilen hizmetlerin topluma faydasına göre karar verilmeli, atıkların kaynağında ayrıştırılarak etkili olması sağlanmalı, çevre kirliliğinin önlenmesi için tedbirler alınmalı, halkı bisiklet kullanmaya yönelik teşvikler sağlamalı, yeşil alanlar artırılmalı, altyapılar uzun vadeli düşünerek planlanmalı, tıbbi atıkların yönetimi için politikalar geliştirilmeli, yapılan çalışmalar konusunda halk bilgilendirilmeli ve şehir planlamasında uzun vadeli planlamalar yapılmalıdır.
İnsanların sağlığını korumak ve geliştirmek için sağlıklı bir çevre oluşturmak önemlidir. Sağlıklı çevrenin oluşturulması için belediyelere önemli görevler düşmektedir. Belediyelerin bu görevlerini yerine getirirken bazı eksiklikleri ortaya çıkmaktadır. Bu sorunların üstesinden gelmek için belediyeler özellikle de Sağlık bakanlığı ile iş birliğini sürdürülebilir şekilde devam etmelidir. Sağlıklı çevre için yapılacak politika/projelerin planlanması ve uygulanması sırasında sağlık personellerinin aktif olarak yer alması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlıklı Çevre, Yerel Yönetimler, Atık Yönetimi, Yeşil Alan, Sağlığın Korunması, Sağlığın Geliştirilmesi

A Qualitative Research on Healthcare Workers' Expectations from Local Governments for a Healthy Environment

Öz

The protection and development of human health is easier and less costly than treatment. A healthy environment is important for the protection and development of human health. Many institutions and organizations have responsibilities for the creation of a healthy environment. The formation of a healthy environment is important both for protecting and improving the health of people. In order to create a healthy environment, the public and private sectors need to act together. In the public sector, central and local governments and different ministries need to cooperate in creating and implementing common policies and projects. In this sense, the cooperation between local governments and health institutions causes the steps to be taken for a healthy environment to be stronger. However, the deficiencies that arise in these cooperations cause negative effects for a healthy environment. The problems that arise in the services provided by the local government for a healthy environment and the expectations for the solution of these problems were examined from the perspective of health workers.
The problems encountered by healthcare professionals are the failure to separate waste management at the source, the services provided being considered as vote-oriented, inadequate infrastructure, unplanned urbanization, the public not being informed, inadequate green areas and inadequate pest control. Solution suggestions for eliminating the problems for a healthy environment are listed as follows. These are; decisions should be made according to the benefit of the services provided to the society, waste should be separated at the source and ensured to be effective, measures should be taken to prevent environmental pollution, incentives should be provided to the public for cycling, green areas should be increased, infrastructures should be planned with long-term consideration, policies should be developed for the management of medical waste, the public should be informed about the work done and long-term plans should be made in urban planning.
It is important to create a healthy environment to protect and improve people's health. Municipalities have important duties to create a healthy environment. While municipalities are fulfilling these duties, some deficiencies arise. In order to overcome these problems, municipalities should continue to cooperate sustainably, especially with the Ministry of Health. It is recommended that health personnel be actively involved in the planning and implementation of policies/projects for a healthy environment.

Anahtar Kelimeler

Healthy Environment, Local Administrations, Waste Management, Green Area, Health Protection, Health Development

Kaynakça

• Ak, D., ve Bıçkı, D. (2016). Yavaş Kent (CITTASLOW) Hareketinin Kentsel Yaşam Kalitesi Bağlamında Değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 9(46): 615-632.
• Akkaya, B., ve Piyal, B. (2022). Pandemi Döneminde Yeniden “Tek Sağlık” Kavramı. Sağlık ve Toplum, 32(3), 23-33. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1145788/pandemi-donemin- de-yeniden-tek-saglik-kavrami Al-
• Akın, A. (2022). Yerel Yönetimler, Kadının Güçlenmesi ve Sağlık. Yerel Yönetimler Bağlamında Koruyucu Sağlık Perspektifiyle Kadın Sağlığının Desteklenmesi. Türkiye Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı. 5-20.
• Alas, B., ve Çelebi, İ. (2024). Yerel Yönetimlerde Kentsel Dönüşüm Strateji Önermesi Şişli Örneği. JENAS Journal of Environmental and Natural Studies, 6(1), 37-51. https://doi.org/10.53472/jenas.1412737
• Altuntaş, Ö (2015), Alternatif Sağlık Hizmetleri: Evde Bakım / Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği A.D. http://slideplayer.biz.tr/slide/2809823
• Aslan, D. (2022). Tütün Kontrolü İçin Tek Sağlık Yaklaşımı Neden Gereklidir? Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 31(özel sayı): 24-28.
• Bahar, Z. ve Açıl, D. (2014). Sağlığı Geliştirme Modeli: Kavramsal Yapı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2014,7 (1), 59-67.
• Bostancı, S. (2022). Yerel Yönetimlerin İklim ve Su Politikaları. JOEEP: Gelişmekte Olan Ekonomiler ve Politika Dergisi, 7(1), 395-410.
• Bulduklu Y. ve Koçak, A. (2010). Sağlık İletişimi, İstanbul, Akademi Basım ve Yayıncılık.
• Bulut, Y. ve Karaca, Z. (2020). Kent ve Çevre Sorunlarında Toplumsal Duyarlılık: Antakya Örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), 1596-1609. https://doi.org/10.21547/jss.745121
• Can, B. ve Can, E. (2023). Şubat 2023 Türkiye Depremleri Sonrası Afet Bölgesi Hayvan Sağlığı Koordinasyonu Kapsamında Hatay İlinde Yürütülen Çalışmalar ve Afet Yönetiminde Veteriner Hekimliği. Resilience, 7(2), 375-389. https://doi.org/10.32569/re- silience.1359851
• Centers for Disease Control and Prevention. (2013). One health. Available from: https://www.cdc.gov/one-health/about/index.html.
• Çaldak, H.F. (2021). Evsel Katı Atık Yönetimi: Çemişgezek Belediyesi Örneği. Recep Tayyip Erdogan University Journal of Science and Engineering, 2(1), 6-15. https://doi.org/10.53501/rteufemud.807649
• Çarıkçı, F. ve Harmancı, N.F. (2023). Kedi Tırmığı Hastalığı (Bartonelloz) Olan Çocuklarda Tek Sağlık Kavramı ile Hemşirelik Yaklaşımı. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 151-161. https://doi.org/10.59244/ktokusbd.1292538
• Dede, E. (2000). Tehlikeli Atıklar Konusunda Yerel Yönetimlerin Sorumlulukları. Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, 5(3):28
• Erdem, N. (2015). Çevre Sorunlarının Yerel Yönetimler Kapsamında İncelenmesi. Sosyal ve Beşerî Bilimleri Dergisi, 7(1).
• Ergen, Z. (2021). Ekolojik Dengeyle Uyumlu Yeşil Bütçeler ve Yerel Yönetim Uygulamaları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(2), 62-73. https://doi.org/10.35379/ cusosbil.944665
• Gemlik, H.N., Şeker, R., Arslanoğlu, A. ve Çengel, Ö. (2022). Sağlık Kurulunda Çalışanların İletişim Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 9(4), 344-350.
• Göncü, B. (2024). Kötü Huylu Sorunlar Bağlamında Türkiye’de Sokakta Yaşayan Hayvanlar: Eleştirel Halkla İlişkiler Perspektifinden Bir Çerçeve. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 331–347. https://doi.org/10.47613/reflektif.2024.162
• Güleç Solak, S. ve Pekküçükşen, Ş. (2018). Türkiye’de Kentsel Katı Atık Yönetimi: Karşılaştırmalı Bir Analiz. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3): 653-683.
• Güngörmüş, Y.G. ve Doğanyılmaz Duman, D. (2023). Yerel Yönetimlerin Salgınla Mücadelesi: İzmir Karabağlar İlçesi Örneği. Yildiz Social Science Review, 8(2), 94-107.
• Güven, A., ve Yazar, B. (2021). Tüm Canlılar İçin Sosyal Belediyecilik. Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 17-40.
• Halaç, Ş. ve Bektemür, G. (2024). Sağlık Hizmetleri. Hastane İşletmeciliği İçinde 15-30 (Ed. Arslanoğlu ve Bektemür). Nobel Akademik yayıncılık. Ankara.
• Hassamancıoğlu, V.M. (2021). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Kentsel Açık-Yeşil Alan Yönetimi Stratejilerinin Değerlendirilmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 18(39): 627-656. https://doi.org/10.26466/opus.906382
• Karagözoğlu, N. (2020). Çevre Sorunları, Nedenleri ve Çözüm Önerileri: Yozgat Örneği. International Journal of Geography and Geography Education (42), 356-373. https://doi.org/10.32003/ igge.680120
• Kavcar. B. (2017). Eko-kent Kent Modeli [Çevrimiçi]. Erişim: http://sbpturkiye.com/eko-kent-modeli.html
• Kesmen, H. (2024). Yerel Yönetim Hizmetlerinden Vatandaşların Memnuniyet Düzeylerinin Belirlenmesi: Elâzığ Belediyesi Örneği. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 11(21): 1-28.
• Kırışık, F. ve Öztürk, K. (2021). Şiddet Haberlerinden Hayvan Haklarına, Sahipsiz Köpek Sorunu. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (69): 360-388. https://doi.org/10.51290/ dpusbe.946017
• Mackenzie, JS. ve Jeggo, M. (2019) The One Health Approach-Why Is It So Important? Tropical Medicine Infectious Disease, 4(2): 88.
• Merriam, S.B. (2013). A Guide to Qualitative Research Design and Practice. Ankara, Nobel Yayıncılık.
• Meydan Yıldız, S.G. (2016). Çevre Bilinci ve Eko-Kent Planlaması: Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi örneği.
• Muslu, M. (2020). Sağlığın Geliştirilmesi ve Sürdürülebilir Beslenme İçin Alternatif Bir Kaynak: Yenilebilir Böcekler. GIDA (2020) 45(5) 1009-1018 doi: 10.15237/gida.GD20071
• Onur Kalfa, D. (2024). The Calm City Movement as a Solution to The Regional Development Trap: The Case of Şarköy. Social Sciences Research Journal, 13 (01), 148-164.
• Ottawa Charter for Health Promotion, 1986 https://iris.who. int/bitstream/handle/10665/349652/WHO-EURO-1986-4044- 4380361677-eng.pdf?sequence=1
• Özcan Sarıhan, N. ve Çakır, E. (2023). Yerel Yönetimlerde Katı Atık Yönetimi ve Gelişimi: Genel Çerçeve ile Türkiye’ye Bakış. Journal of History School, 66,
• Özden, P.P., ve Kubat, A.S. (2011). Türkiye’de şehir yenilemenin uygulanabilirliği üzerine düşünceler. İTÜDERGİSİ/a, 2(1).
• Özden, P.P (2001). Kentsel Yenileme Uygulamalarında Yerel Yönetimlerin Rolü Üzerine Düşünceler ve Istanbul Örneği. I.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi No: 23-24 (Ekim 2000-Mart 2001)
• Öztaş, C., ve Zengin, E. (2011). Yerel Yönetimler ve Çevre. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (54), 181-200.
• Öztek, Z. (2019). Halk Sağlığı Bakışıyla Sağlık Hizmetleri Kavramlar- İlkeler-Politikalar. Maltepe Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Sağlık Bakanlığı. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2011a). Sağlığın Teşviki ve Geliştirmesi Sözlüğü. Dünya Sağlık Örgütü Organizasyonu 1998. Bakanlık Yayın No: 814, Ankara.
• Sağlık Bakanlığı Temel sağlık hizmetleri Genel müdürlüğü (2011b). Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesine Yönelik Dönüm Noktaları Global Konferanslardan Bildirirler. Dünya Sağlık Örgütü 2009. Bakanlık Yayın No: 813, Ankara.
• Salman Özdemir, B., Yontuç, Y. ve Sivri, N. (2024). Tek Sağlık Kapsamında COVID-19 Pandemisi Plastik Kirliliğine Nasıl Kaynak Oluşturdu? Güncel Araştırmalar ve Bilgi Boşluklarının Belirlenmesi. Anadolu Çev. ve Hay. Dergisi, 9(1), 32-44. https://doi. org/10.35229/jaes.1404637
• Serpen, A. (2020). Tek Sağlık. Türk Tabipler Birliği Covid 19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu.
• Seyhan, N., 2023, Türkiye’de Atık Yönetimi: İllerin Performanslarının MAIRCA Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 58(3), 2670-2685.
• Tenikler, G. (2023). Işık Kirliliği ile Mücadele Kapsamında Uluslararası ve Ulusal Düzeyde Gerçekleştirilen Çalışmalara İlişkin Bir Değerlendirme. Akademik İzdüşüm Dergisi, 8(1), 120-154.
• Temizyürek, A. (2007) Veteriner Hekimler ile İnsan Hekimleri Tek Sağlık Konseptine Geri Dönüyorlar. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 78(4):16-23.
• Türnüklü A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 24: 543.
• Uzun, O., ve Can, E. (2021). Mahalli İdare Birlikleri Bağlamında Sağlıklı Kentler Birliği Yerel Yönetimler İlişkileri: Bursa Örneği. Düzce University Journal of Science and Technology, 9(1), 60-78. https://doi.org/10.29130/dubited.786055
• WHO, (1948). https://www.who.int/health-topics/human-righ- ts#tab=tab_1 Erişim Tarihi: 25 Aralık 2024.
• WHO. (2024). One Health. Available from: https://www.who. int/health-topics/one-health#tab=tab_1
• Yazıcı, M. ve Yaslıkaya, R. (2021). Yerel Yönetim ve Kentsel Güvenlik İlişkisi Üzerine Bir İnceleme: Bandırma Örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (12): 78-92.
• Yeşildal, A. (2020). Doğal Afetlerle Mücadelede Yerel Yönetimlerin Rolü ve Kapasite Sorunları: Esnek Şehir Uygulaması. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 87-116.
• Yıldırım, A. (2023). Yerel Yönetimlerde Çevre: Malatya Büyükşehir Belediyesi Örneği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 27(2), 267-284.
• Yıldız, N.D., ve Yılmaz, H. (2005). Işık kirliliği, ortaya çıkardığı sorunlar ve çözüm önerileri. Research in Agricultural Sciences, 36(1), 117.
• Yılmaz, D., ve Bozkurt, D. (2010). Türkiye’de Kentsel Katı Atık Yönetimi Uygulamaları ve Kütahya Katı Atık Birliği (KÜKAB) Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 11-28.
• Yılmaz, O., ve Yılmaz, C. (2020). Tek sağlık ve COVİD 19. 4. Uluslararası Tıp ve Sağlık Bilimleri Araştırmaları Kongresi. Bildiri Tam Metin Kitabı. 22-23 Ağustos.
• Yücel, N., Yücel, A., Gülter, E., ve Ak, M. (2012). Belediyelerde hizmet pazarlaması: Elâzığ Belediyesi örneği. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 150-164.
• Zengin, E. ve Esedov A. (2010). Çevre Sorunlarının Yerel Özellikleri ve Üsküdar Örneği, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı: 59: 149–178.