Sürücülerin Trafikte Tartışmalarına Yol Açan Faktörler

Yıl 2015, Sayı: 33, 59 - 67, 01.02.2015

İsmail Cenk Demirkol

Öz

Her ne kadar tehlikeli araba kullanma, öfkeli araba kullanma ve yol öfkesi daha önce yapılan çalışmalarda incelenmiş ise de, trafikte yaşanan tartışmalar üzerinde yapılan çalışmalar azdır. Bir sürücünün diğer bir sürücü ile trafikte iken zamana zaman anlamsız nedenlerden dolayı bile tartışma ihtimali oldukça yüksektir. Bugüne değin Türkiye’de trafikte yaşanan tartışmaların sıklığı ve bunları etkileyen faktörlerle ilgili hiçbir çalışma veya resmi rapor yayınlanmamıştır. Ancak, trafikte yaşanan tartışmaların ciddi bir yaralanmaya veya ölüme yol açtığı durumlarda, medyanın oldukça yoğun bir şekilde trafikte yaşanan tartışmalara ilgi gösterdiği görülmektedir. Türkiye’de yapılan çalışmalar tehlikeli araba kullanma davranışları ve öfkeli araba kullanma üzerine yoğunlaşmıştır. Bu çalışmalar trafikte yaşanan tartışmaların anlaşılması ile ilgili ipucu sağlamaktadır. Bu alanda yapılan çalışmaların sonuçlarına göre sürücülerin kızgınlıklarını daha çok sözlü olarak ifade etmekte, daha sonra ise arabaları ile kendilerini ifade etmekte ve son olarak fiziki saldırganlık yoluna başvurmaktadırlar. Ancak bu çalışmalarda katılımcıların sergilemiş oldukları saldırgan tavırlara karşın diğer sürücülerin veya kişilerin tepkilerinin ne olduğu ve sonuç olarak herhangi bir tartışmaya yol açıp açmadığı ile ilgili bilgi verilmemiştir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı sürücüleri trafikte tartışmaya iten nedenleri incelemektir. Değişik kamu kurumlarında çalışan üç yüz kırk dokuz sürücü bu çalışmaya katılmıştır. Katılımcılardan yüzde on dördü 2013 yılı içerisinde trafikte tartışma yaşadıklarını beyan etmişlerdir. Çalışmada kullanılan bağımlı değişken sadece iki kategoriden oluştuğu için, çalışmanın varsayımları test etmek amacıyla logistic regresyon analizi kullanılmıştır. Tehlikeli araba kullanma davranışının, zaman baskısı algısının, öfkeli araba kullanmanın, heyecan arayışının ve trafikteki risk algısının katılımcıların trafikte yaşadıkları tartışmaya neden olduğu varsayılmıştır. Sonuçlar çalışmanın varsayımları kısmen doğrulamış. Sonuçlara göre tehlikeli araba kullanmanın ve heyecan arayışının katılımcıların trafikte yaşamış oldukları tartışmayla ilgili olduğu görülmüştür. Bununla birlikte sürücülerin yaşları ilerledikçe daha az trafikte tartışma yaşadıkları görülmüştür. Ancak yine çalışmanın sonuçlarına göre sürücülerin günlük yapmış mesafe, öfkeli araba kullanımı, zaman baskısı ve trafikteki risk algılarının katılımcıların trafikte tartışmaya katılmaları ile ilgili olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Trafikte tartışma, tehlikeli araba kullanma, zaman baskısı, öfkeli araba kullanma, heyecan arayışı.

What Causes Drivers to Involve In a Traffic Altercation?

Öz

Although many of the previous research examined aggressive driving, driving anger, and road rage, drivers’ involvement in traffic altercations has received little attention. It is very likely that drivers may involve in a traffic altercation with other drivers even for meaningless reasons. To date, there has been no study or government report on the frequencies of traffic altercations on the roads and factors related to traffic altercations were reported in Turkey. However, there has been intense media coverage when traffic altercations lead to severe injuries or death of a man. Research conducted in Turkey focused on aggressive driving behaviors and driving anger which may provide clues for understanding factors related to traffic altercations. The result of those research indicated drivers expressed their anger mostly verbally followed by the use of vehicle and physical aggressive expression. The research did not include whether those aggressive behaviors responded by the other side and subsequently lead to an argument or not. Thus, the aim of this study to examine the factors leading drivers to involve in traffic altercations. Three hundred and forty nine drivers working in various public department participated in the study. Fourteen percent of the participants indicated they had a traffic altercation in 2013. Since our dependent variable was dichotomous measure, we used logistic regression analyses to examine our hypothesis. It was hypothesized that participants’ risky driving behaviors, sense of time pressure, driving anger, sensation seeking, and risk perception were related to traffic altercation. The findings partly confirm the hypothesis that risky driving behavior and sensation seeking were related to traffic altercation. Further, it was found that drivers are less likely to involve in traffic altercation as they become older. However, the result indicated that daily driving distances, driving anger, time pressure, and perceived risk in the traffic are not related to participants’ involvement in traffic altercation

Anahtar Kelimeler

Traffic altercation, risky driving, time pressure, driving anger, sensation seeking

Kaynakça

• Asbridge, M., Smart, R. G., & Mann, R. E. (2006). “Can We Prevent Road Rage?”, Trauma, Violence, & Abuse, no: 7, p. 109-121.
• Best, J., & Furedi, F. (2001). “The evaluation of road rage in Britain and the United States”, In J. Best (Ed.), How Claims Spread: Cross-National Diffusion of Social Problems (pp. 107-127), Hawthorne, NY, Aldine de Gruyter.
• Dahlen, E. R., Martin, R. C., Ragan, K., & Kuhlman, M. M. (2005). “Driving Anger, Sensation Seeking, Impulsiveness, and Boredom Proneness in The Prediction Of Unsafe Driving”, Accident Analysis & Prevention, no: 37, p. 341-348.
• Deffenbacher, J. L., Getting, E. R., & Lynch, R. S. (1994). “Development of a Driving Anger Scale”, Psychological Reports, no: 74, p. 83-91.
• Deffenbacher, J. L., Lynch, R. S., Oetting, E. R., & Yingling, D. A. (2001). “Driving Anger: Correlates and a Test of State-Trait Theory”, Personality and Individual Differences, no: 31, p. 1321-1331.
• Deffenbacher, J. L., Lynch, R. S., Oetting, E. R., & Swaim, R. C. (2002). “The Driving Anger Expression Inventory: A Measure of How People Express Their Anger on the Road”, Behaviour Research and Therapy, no: 40, p. 717-737.
• Delice, M. (2014). “The Investigation of Factors Causing Anger on Drivers and the Drivers’ Response Against These Factors”, Journal of Graduate School of Social Sciences, no: 17, p. 251-273.
• Downs, A. (2004). Traffic: Why It's Getting Worse, What Government Can Do?, Washington, DC, Brookings Institution.
• Dula, C. S., & Geller, E. S. (2003). “Risky, Aggressive, or Emotional Driving: Addressing the Need For Consistent Communication in Research”, Journal of Safety Research, no: 34, p. 559-566.
• Frumkin, H. (2002). “Urban Sprawl and Public Health”, Public Health Reports, no: 117, p. 201-217.
• Garase, M. L. (2006). Road Rage, New York, NY, LFB Scholarly Publishing.
• Glassner, B. (1999). The Culture of Fear: Why Americans are Afraid of The Wrong Things, New York, NY, Basic Books.
• Goode, E., & Ben-Yehuda, N. (2009). Moral Panics: The Social Construction of Deviance, Malden, MA, Wiley-Blackwell.
• Hemenway, D., & Solnick, S. J. (1993). “Fuzzy Dice, Dream Cars, and Indecent Gestures: Correlates of Driver Behavior?”, Accident Analysis & Prevention, no: 25, p. 161-170.
• Hennessy, D. A., & Wiesenthal, D. L. (2005). “Driving Vengeance and Willful Violations: Clustering Of Problem Driving Attitudes”, Journal of Applied Social Psychology, no: 35, p. 61-79.
• Joint, M. (1997). “Road Rage”. In Agressive Driving: Three Studies, Washington, D.C, AAA Foundation for Traffic Safety.
• Lajunen, T., & Parker, D. (2001). Are Aggressive People Aggressive Drivers? A Study of the Relationship between Self-Reported General Aggressiveness, Driver Anger and Aggressive Driving”, Accident Analysis & Prevention, no: 33, p. 243-255.
• Lajunen, T., & Summala, H. (1995). “Driving Experience, Personality, and Skill and Safety-Motive Dimensions in Drivers' Self-Assessments”, Personality and Individual Differences, no: 19, p. 307-318.
• Lajunen, T., Parker, D., & Stradling, S. G. (1998). “Dimensions of Driver Anger, Aggressive and Highway Code Violations and Their Mediation by Safety Orientation in UK Drivers”, Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, no: 1, p. 107-121.
• Lonczak, H. S., Neighbors, C., & Donovan, D. M. (2007). “Predicting Risky and Angry Driving as a Function of Gender”, Accident Analysis & Prevention, no: 39, p. 536-545.
• Luckenbill, D. F. (1977). “Criminal Homicide as a Situated Transaction”, Social Problems, no: 25, p. 176-186.
• Meijman, T. F., & Kompier, M. A. (1998). “Bussy Business: How Urban Bus Drivers Cope with Time Pressure, Passengers, and Traffic Safety”, Journal of Occupational Health Psychology, no: 3, p. 109-121.
• Mizell, L. (1997). “Aggressive Driving”. In Agressive Driving: Three Studies, Washington, D.C, AAA Foundation for Traffic Safety.
• Ozkan, T., & Lajunen, T. (2005). “A New Addition to DBQ: Positive Driver Behaviours Scale”, Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, no: 8, p. 355-368.
• Reason, J., Manstead, A., Stradling , S., Baxter, J., & Campbell, K. (1990). “Errors and Violations on the Roads: A Real Distinction?”, Ergonomics, no: 33, p. 1315-1332.
• Rundmo, T., & Iversen, H. (2004). “Risk Perception and Driving Behaviour among Adolescents in Two Norwegian Counties Before and After a Traffic Safety Campaign”, Safety Science, no: 42, p. 1-21.
• Smart, R. G., Stoduto, G., Mann, R. E., & Adlaf, E. M. (2004). “Road Rage Experience and Behavior: Vehicle, Exposure, and Driver Factors”, Traffic Injury Prevention, no: 5, p. 343-348.
• Sullman, M. J., Stephens, A. N., & Kuzu, D. (2013). “The Expression of Anger amongst Turkish Taxi Drivers”, Accident Analysis & Prevention, no: 56, p. 42-50.
• Sumer, N., Ozkan, T., & Lajunen, T. (2006). “Asymmetric Relationship between Driving and Safety Skills”, Accident Analysis & Prevention, no: 38, p. 703-711.
• Yasak, Y., & Esiyok, B. (2009). “Anger amongst Turkish Drivers: Driving Anger Scale and Its Adapted, Long and Short Version”, Safety Science, no: 47, p. 138-144.