Türk Bankacılık Sektörünün 2008 Küresel Finansal Krizi Sürecinde Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Analizi

Yıl 2015, Sayı: 33, 129 - 142, 01.02.2015

Nur Kuban Torun Ali Özdemir

Öz

Bu çalışmada finansal krizin yaşandığı ve aşırı para arzının olduğu 2008-2013 yılları arasında Türkiye’ de faaliyet gösteren mevduat bankalarının etkinlikleri araştırılmıştır. 2008–2013 yıllarına karşılık gelen zaman dilimi merkez bankalarının genişlemeci para politikaları nedeniyle bankaların daha ucuz kaynak sağlayabildikleri bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Genel olarak 2008-2013 yılları arası ele alındığında geliştirilen para politikaları ve genişlemeci politikalar sonucu Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde likitidenin bollaşması, ucuz kaynak sağlanmasına, istihdamın ve dolayısıyla GSMH'ın artışının bankacılık faaliyetlerinin girdileri ve çıktıları üzerinde etkisinin olduğu görülmektedir. Bu açıdan, 2008-2013 yılları arası faaliyet gösteren mevduat bankalarının etkinliklerinin ölçülmesi önem arz etmektedir.Veri Zarflama Analizi yöntemini kullanarak, bankaların etkinliğinin ölçülmesine 1980’li yılların başında başlanmıştır. Etkinlik analizleri çalışmalarının ilk örneklerine Amerika ve İngiltere gibi gelişmiş ükelerde rastlanmıştır. Bu çalışmaların ardından diğer ülkelerde de bankacılık sektöründe etkinlik analizinde yaygın bir şekilde veri zarflama analizine başvurulduğu görülmektedir. Veri zarflama analizi ile bir çok girdi ve bir çok çıktı arasında ilişki kurularak, etkinlik hakkında yorum yapılabilmektedir Bankalar etkin olmak ve işlem maliyetlerini düşürmek için etkin bir şekilde insan sermayesini, beceri ve teknolojiyi kullanmak durumundadır. Bankalar için etkinlik ölçümü rekabetçi ve karlı kalmaya odaklanmalarına yardımcı olur. Ayrıca bankalara en iyi uygulamayı gerçekleştiren banka veya bankalar ile kıyaslama yapma olanağı sağlar.Bu amaç doğrultusunda Veri Zarflama Analizi VZA yöntemi ile Türkiye’de 2008–2013 yılları arasında sürekli olarak faaliyet gösteren 26 adet mevduat bankası incelenmiştir. Modellerin çözüm aşamasında DEA Solver Data Envelopment Analysis Solver programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda, 2011 yılı Türk Bankacılık Sektöründe toplam etkinliğin en yüksek olduğu yıl olduğu görülmüştür. Bu yıl içerisinde, yabancı sermayeli bankalar en yüksek etkinlik değerlerine ulaşmışlardır. Diğer yandan 2009 yılı hem kamu sermayeli mevduat bankaları için hem de özel sermayeli mevduat bankaları için en etkin yıl olmuştur. Toplam etkinliğin en düşük olduğu yıl ise 2012 yılıdır. 2012 yılında kamu sermayeli mevduat bankaları etkin değildir, yabancı sermayeli mevduat bankaları ise en düşük etkinliğe sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Veri Zarflama Analizi, Etkinlik, Bankacılık Sektörü

Efficiency Analysis of Turkish Banking Sector using Data Envelopment Analysis during the 2008 Global Financial Crisis

Öz

In this study the efficiency of the deposit banks operating in Turkey is investigated in the period of financial crises and excess money supply between 2008-2013. The 2008-2013 period has an advantage for the banks to achieve low cost resources due to the expansionary policies of the central banks. In general between 2008-2013 years, as a result of monetary policies and expansionary policies, the widening of liquidity in developing countries like Turkey have some effects like acquiring low cost resources and the effects of increased employment and GNP on the inputs and outputs of banking activities. From this point of view analyzing the efficiency of commercial banks operating between 2008-2013 is important. Analyzing the efficiency of banks using Data Envelopment Analysis DEA has started at the beginning of 1980’s. The first examples of efficiency analysis studies were seen in developed countries like United States of America and England. After these studies, for the efficiency analysis of the banking sector in other countries, Data Envelopment Analysis is extensively used. With the Data Envelopment Analysis, after interrelating many inputs and outputs, some comments can be derived about efficiency. Banks have to use human capital and technology efficiently in order to be efficient and to decrease operating costs. Measuring the efficiency of banks help the banks to focus on competitiveness and profitability. It also provides the opportunity to compare with the bank or banks which perform best practices. For this purpose 26 deposit banks which operate continuously between the years 2008-2013 in Turkey was assessed using Data Envelopment Analysis DEA . In the solution phase of the models, DEA Solver Data Envelopment Analysis Solver program was used. According to the findings, it was observed that the year 2011 has the highest total efficiency of the Turkish banking sector. In this year, foreign owned banks have reached the highest efficiency scores. On the other hand, year 2009 was the most efficient year for both the state owned commercial banks and privately owned commercial banks. Year 2012 is the one in which total efficiency is lowest. In 2012, the state owned deposit banks are not efficient, foreign owned deposit banks have lowest efficiencies

Anahtar Kelimeler

Data Envelopment Analysis, Efficiency, Banking Sector

Kaynakça

• Altun, D. (2006). Türk Telekomünikasyon A.Ş. İl Telekom Müdürlüklerinin Etkinlik Ölçümü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bektaş, H. (2013). “Türk Bankacılık Sektöründe Etkinlik Analizi”. Sosyoekonomi, 1, 278-294.
• Berg S.A., Forsund, F.R. ve Jansen, E.S. (1991). “Technical Efficiency of Norwegian Banks: The Non-Parametric Approch to Efficiency Measurement”. Journal of Productivity Analysis, 2, 127-142.
• Berger, A. N. ve Humphrey, D. B. (1991). “The Dominance of Inefficiencies Over Scale and Product Mix Economies in Banking”. Journal of Monetary Economics, 28 (1), 117-48.
• Casu, B. ve Molyneux, P. (2003). “A Comparative Study of Efficiency in European Banking. Applied Economics”, 35(17), 1865-1876.
• Chakrabarty, K., C.,(2013) “Indian Banking Sector: Pushing the Boundries”. BI Bulletin, (3), 17-22.
• Charnes, A., Cooper, W.W. ve Rhodes, E. (1978). “Measuring Efficiency of Decision Making Units”. European Journal of Operational Research,2, 429-444.
• Cingi, S. ve Tarim, A. (2000). “Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü: Dea-Malmquist Tfp Endeksi Uygulaması”. TBB Araştırma Tebliğleri Serisi 2000-01.
• Çelik T. ve Kaplan M. (2010). “Türk Bankacılık Sektöründe Etkinlik Ve Rekabet 2002-2007”. Sosyo-Ekonomi, 2, 7-28.
• Das, A., Nag, A. And Ray, S.C. (2005). “Liberalization, Ownership and Efficiency in Indian Banking aNon- Parametric Analysis”. Economic and Political Weekly, 40 (12), 1190-1197
• Demir, Y. ve Gençtürk, M. (2006). “İMKB’de İşlem Gören Yerli Ve Yabancı Bankaların Göreli Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçümü”. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 21(2), 49-74.
• Denizer, C., Dinç, M. ve Tarımcılar, M. (2003). “Financial Liberalization and Banking Efficiency: Evidence from Turkey”. World Bank Working Paper.
• Drake, L. (2001). “Efficiency and productivity change in UK banking”. Applied Financial Economics, 11(5), 557-571.
• Drake, L. ve Howcroft, B. (1994). “Relative efficiency in the branch network of a UK bank: an empirical study. Omega, 22(1), 83-90.
• Drake, L. ve Weyman-Jones, T.G. (1992). Technical and Scale Efficiency in Uk Building Societies. Applied Financial Economics, 2, 1-9.
• Drake L., Hall J.B.M., Simper R. (2006). “The Impact of Macroeconomic and Regulatory Factors on Bank Efficiency: A Non-Parametric Analysis of Hong Kong's Banking System”. Journal Of Banking &Finance, 30, 1443-1466.
• Eken, M. H. ve Kale, S. (2011). “Measuring Bank Branch Performance Using Data Envelopment Analysis (Dea): The Case of Turkish Bank Branches”. African Journal Of Business Management, 5(3), 889–901.
• Eleren A. ve Özgür E. (2006). “Türkiye'de Yabancı Sermayeli Mevduat Bankalarının Veri Zarflama Yöntemi İle Etkinlik Analizlerinin Yapılması”. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, VIII (2).
• Farrell, M.J. (1957). “The measurement of productive efficiency”, Journal Of The Royal Statistical Society, 1957, 120(3), 253-290, alıntı Ana R. Rios, “Farm Size And Nonparametric Efficiency Measurements For Coffee Farms In Vietnam”, Department Of Agricultural Economics, Purdue University, (çevirimiçi) http://www.agecon.purdue.edu/staff/shively/rs.pdf (erişim:17.03.2009).
• Favero, C. A. ve Papi, E., (1995). “Technical Efficiency And Scale Efficiency İn The Italian Banking Sector: A Nonparametric Approach”. Applied Economics, 27(4), 385-395.
• Günay, Ö., E. N. ve Tektas, A. (2006). “Efficiency Analysis Of The Turkish Banking Sector İn Precrisis And Crisis Period: a Dea Approach”. Contemporary Economic Policy, 24(3), 418-431.
• Haas, D.A. Ve Murphy, F.H. (2003). “Compensating For Non-Homogeneity in Decision-Making Units in Data Envelopment Analysis”. European Journal Of Operational Research, 144, 530-544.
• Halkos, G. E. ve Tzeremes, N. G. (2013). “Estimating The Degree Of Operating Efficiency Gains From A Potential Bank Merger And Acquisition: A Dea Bootstrapped Approach”. Journal of Banking&Finance, 37(5), 1658-1668.
• Haslem, John A., Scheraga, Carl A. ve Bedingfıeld, James P. (1999). “Dea efficiency profiles of U.S. banks operating internationally”. International Review Of Economics And Finance, 8,165-182.
• Kaya, Y.,T. Ve Doğan, E. (2005), “Dezenflasyon Sürecinde Türk Bankacılık Sektöründe Etkinliğin Gelişimi”. BDDK, Ard Çalışma Raporları 2005/10
• Kocakalay, Ş. (2003). Veri Zarflama Analizi ve Uygulamasına Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Leong, W.H, Dollery, B. ve Coelli, T. (2003). “Measuring the Technical Efficiency of Banks in Singapore for The Period 1993-1999”. Asean Economic Bulletin, 20(3), 195-210.
• Lin, T.,T., Lee, C., Chiu, T., (2009).“Application of DEA in Analyzing A Bank’s Operating Performance”. Expert Systems with Applications, 36, 8883-8891
• Lin, T., ve Chiu, S. (2013). “Using İndependent Component Analysis And Network Dea To Improve Bank Performance Evaluation”. Economic Modelling, 32,608-616.
• Mercan, M. ve Yolalan, R. (2000). “Türk Bankacılık Sisteminde Ölçek Ve Mülkiyet Yapıları İle Finansal Performans İlişkisi”. İmkb Dergisi, 4(15), 1-26.
• Miller, Stephen M., Noulas, A.G.(1994). “Portfolio Mix and Net Charge Off at Large United States Commercial Banks”. Applied Economic Letters, Taylor and Francis Journals, ISSN 1350-4851. - Vol. 1.1994, 11, p. 183-86
• Önal, Y. B. ve Sevimeser, N. C. (2006). “Yabancı Banka Girişlerinin Türk Bankacılık Sistemine Etkileri: Yerli Ve Yabancı Bankaların Etkinlik Analizi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 295-312.
• Seiford, L.M. ve Zhu, J. (1999). “An Investigation Of Returns To Scale in Data Envelopment Analysis”. Omega, 27, 1-11.
• Seyrek, İ.H. ve Ata, H. A. (2010). “Veri Zarflama Analizi ve Veri Madenciliği ile Mevduat Bankalarında Etkinlik Ölçümü”. Bddk Bankacılık Ve Finansal Piyasalar Dergisi, 4 (2), 67–84.
• Sherman, G. ve Gold, F. (1985). “Bank Branch Operating Efficiency: Evaluation Withdata Envelopment Analysis”. Journal Of Banking&Finance, 9, 297–315.
• Sufian, F. (2009). “Determinants of Bank Efficiency During Unstable Macroeconomic Environment: Empirical Evidence From Malaysia”. Reasearch in International Business And Finance, 23,54-77.
• Tarım, A., (2001). “Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçümü Yaklaşımı”, Sayıştay Yayın İşleri Müdürlüğü, Araştırma/inceleme/çeviri Dizisi, 15
• Ulucan, A. (2000). “Şirket Performanslarının Ölçülmesinde Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı: Genel Ve Sektörel Bazda Değerlendirmeler”. Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18, 405-418.
• Webb, R.M. (2003). “Levels of Efficiency in UK Retail Banks: A Dea Window Analysis” International Journal Of The Economics Of Business, 10 (3), Kasım, 305-322
• Yaşa, A. (2008). “Bankacılık Sektöründe Etkinlik ve Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Ölçülmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuz, İ. (2001). Sağlık Sektöründe Etkinlik Ölçümü. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, 654.
• Yolalan, R. (1993). İşletmelerarası Göreli Etkinlik Ölçümü, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• Zaim, O. (1995). “The Effect of Financial Liberalization on The Efficiency of Turkish Commercial Banks”. Applied Financial Economics, 5, 257-264.