İŞKUR Engelli Girişimciliği Destek Programı’nın İncelenmesi TR61 Bölgesi Örneği

Yıl 2019, Sayı: 42, 261 - 272, 01.08.2019

Mete Kaan Namal

Öz

Engellilerin başlıca sorunlarından birisi olan yoksulluğun önlenmesi için, onlara ihtiyaç duydukları tüm alanlarda destek verilmesinin yanı sıra, kendi ayaklarının üzerinde durmaları için, engellerinin müsaade ettiği ölçüde istihdam edilmeleri veya girişimci olmalarının sağlanması gereklidir. Türkiye İstatistik Enstitüsü TÜİK tarafından açıklanan Şubat ayı verilerine göre; Türkiye’de işsizlik oranı 14,7 olarak gerçekleşmiştir TÜİK, 2019 . Bu oran son yılların en yüksek işsizlik verisidir. İşsizliğin artması, engelli kotalarının azalmasına ve engelli işsizliğinin artmasına neden olacaktır. Engellileri iş piyasasına katmanın diğer bir yolu da, onları iş sahibi yapmaktır. Bu nedenle engelli girişimciliğinin gelişmiş birçok ülke uygulamasında olduğu gibi, Türkiye’de de desteklenmesi, özendirilmesi ve kolaylaştırılması büyük önem arz etmektedir. Son yıllarda, engelli girişimciliğinin desteklenmesi için, Türkiye’de farklı politika ve programlar geliştirilmektedir. Türkiye Girişimcilik Stratejisi ve Eylem Planında, “Girişimcilik kültürünü yaygınlaştırmak, güçlü bir ekosistem oluşturmak ve girişimciliği geliştirmek” genel amacının stratejik hedefleri arasında belirlenen eylemlerden birisi de “Engellilerin Girişimciliğinin Özendirilmesi” olarak belirlenmiştir Resmi Gazete, 2015: 5 . 2010 yılında gerçekleştirilen ve ulusal engelliler veri tabanına kayıtlı engelli bireyler üzerinden yapılan araştırmaya göre; kayıtlı engellilerin %55,7’si ağır fiziksel iş ve güç gerektirmeyen işlerde çalışmayı istemektedir. Ayrıca engellilerin %28,7’si iş bulma olanaklarının artırılmasını istemektedir TÜİK, 2011 . Her on kişiden en az birinin engelli olduğu Türkiye’de, engellilerin girişimci olmalarını destekleyen kurumların başında İŞKUR gelmektedir. İŞKUR 2015 yılı başından itibaren “Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Tahsil Edilen İdari Para Cezaları Fonu”ndan engellilerin mesleki eğitim ve rehabilitasyonu ile işe ve işyerine uyumlarının sağlanması ve kendi işini kurmaları için hazırlanacak projelere destek vermektedir. İŞKUR tarafından verilen bu desteğin amacı; engelli ve eski hükümlülerin kendi işlerini kurmasına, engellilerin mesleki eğitim alarak istihdam edilmelerine ve rehabilitasyonlarına yardımcı olmak olarak belirlenmiştir. Program, İŞKUR tarafından yayınlanan başvuru rehberleri vasıtasıyla yılda iki kez ilan edilmekte ve yeterli şartı sağlayan engelliler, proje başvurusunda bulunarak, başarılı olmaları durumunda 50 bin liraya kadar hibe desteğinden yararlanabilmektedirler.Bu çalışmada, İŞKUR tarafından uygulanan Engelli Girişimciliği Programı kapsamında, engelli girişimcilere verilen desteklerin incelenmesi, yaşanılan sorunların tespiti ve bu sorunlara yönelik önerilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırmalarda en çok kullanılan yöntem olan görüşme yöntemi vasıtasıyla, TR61 Düzey 2 Antalya, Isparta, Burdur Bölgesinde, İŞKUR Engelli Girişimciliği Destek Programı uygulayıcıları ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda; engellilerin girişimcilik eğitimine katılmada sorunlar yaşadığı, hibe desteğinin uzun süredir artırılmadığı, İŞKUR personelinin takip, ödeme, kontrol, izleme gibi konular başta olmak üzere birçok problemle karşılaştıkları, program hakkında yeterli bilgilendirme ve farkındalık çalışmasının İŞKUR tarafından yürütülmediği, gibi sorunlar tespit edilmiş, bu sorunların giderilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Engelli, Girişimcilik, İŞKUR, Dezavantajlı Gruplar.

Examination of İŞKUR's Disabled Entrepreneurship Support Program TR61 Region Sample

Öz

In order to prevent poverty, which is one of the main problems of people with disabilities, they both need to be supported in all areas they need and be employed or given opportunities to be an entrepreneur to the extent their disabilities allow so that they can stand on their own feet. According to the data for February 2019 released by the Turkish Statistical Institute, the unemployment rate in Turkey was 14.7 TÜİK, 2019 . This rate is the highest unemployment data of recent years. The increase in unemployment will lead to a decrease in quotas for, and an increase in unemployment of, people with disabilities. Another way to include people with disabilities into the labour market is to make them an employer. For this reason, it is of great importance to promote, encourage and facilitate entrepreneurship for people with disabilities in Turkey as in many developed countries. In recent years, different policies and programs are being developed in Turkey for the promotion of entrepreneurship for people with disabilities. One of the actions, determined among the strategic targets of the overall objective of "to promote the entrepreneurial culture, to create a strong ecosystem and develop entrepreneurship" has been identified as ''Promoting Entrepreneurship for People with Disabilities" in the Turkish Entrepreneurship Strategy and Action Plan Resmi Gazete, 2015; 5 . According to the research conducted in 2010 on people with disabilities registered in the national disabled database, 55.7% of people with disabilities registered want to be employed in jobs that do not require heavy physical work and power. Moreover, 28.7% of people with disabilities want to increase their employment opportunities TÜİK, 2011 . In Turkey where at least one out of every ten is a disabled, İŞKUR is one of the institutions that support people with disabilities to become an entrepreneur. Using the ''Fund for Administrative Fines Collected from Employers Who Do Not Employ Disabled Persons and Ex-Convicts'', İŞKUR, since the beginning of 2015, has been supporting projects that will be prepared for the vocational education and training and rehabilitation of people with disabilities and to ensure their adaptation to work and workplace and to start their own businesses. The objective of this support, provided by İŞKUR, has been identified as assisting disabled persons and ex-convicts to start their own businesses, to receive vocational education and training and be employed and their rehabilitation. The program is announced twice a year through the application guides published by İŞKUR, and disabled persons who meet the required conditions can file their projects and benefit from a grant support up to 50,000 Turkish Lira if their projects are approved. This study aimed to examine the supports provided to disabled entrepreneurs within the scope of the Disabled Entrepreneurship Program implemented by İŞKUR, identify the problems experienced and to develop suggestions for these problems. Interviews were conducted with the practitioners of the İŞKUR Disabled Entrepreneurship Support Program in TR61 Level 2 Antalya, Isparta, Burdur Region through the interview method, which is the most widely used method in qualitative research. As a result of the study, it has been determined that disabled people experience problems in participating in entrepreneurship training; the grant support has not been increased for a long time; İŞKUR personnel experience many problems especially in the areas like follow-up, payment, control and monitoring and that İŞKUR fail to carry out adequate information and awareness studies about the program, and suggestions to eliminate these problems have been made

Anahtar Kelimeler

Disabled Persons, Entrepreneurship, İŞKUR, Disadvantaged Groups

Kaynakça

• Sayılı Kanun, “İş Kanunu”, Kabul Tarihi: 22/5/2003, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih: 10/6/2003, Sayı: 25134, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5, Cilt: 42.
• Sayılı Kanun, “Engelliler Hakkında Kanun”, Kabul Tarihi: 1/7/2005, Yayımlandığı Resmi Gazete: Tarih: 7/7/2005, Sayı: 25868, Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5, Cilt: 44.
• Ceylan Ataman, Berrin. Prof. Dr. Bilsay Kuruç’a Armağan, Ankara, Mülkiyeliler Birliği Yayını, 2011.
• Çetinkaya Bozkurt, Özlem. Dünyada ve Türkiye’de Girişimcilik Eğitimi: Başarılı Girişimciler ve Öğretim Üyelerinden Öneriler, Ankara, Detay Yayıncılık, 2011.
• Çetinkaya Bozkurt. Ö., Kalkan. A., Koyuncu. O. ve Alparslan. A. M. (2012). “Türkiye’de Girişimciliğin Gelişimi: Girişimciler Üzerinde Nitel Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2012/1, Sayı:15, s.229-247.
• ÇSGB, 2014, “Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Tahsil Edilen İdari Para Cezalarını Kullanmaya Yetkili Komisyona Dair Yönetmelik” Resmi Gazete: 9 Ocak 2014, Sayı: 28877.
• DİE (2004), Türkiye Özürlüler Araştırması, 2002, Devlet İstatistik Enstitüsü ve Özürlüler İdaresi Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası, Yayın Numarası: 2913, Ankara.
• Gedeon, S. (2010). “What is Entrepreneurship?”, Entrepreneurial Practice Review, 1 (3), (16-31), Summer-2010.
• İŞKUR (2019), Türkiye İş Kurumu 2018 Yılı Faaliyet Raporu, Türkiye İş Kurumu Strateji Geliştirme Dairesi Bakanlığı, Ankara.
• İŞKUR (2018a), Türkiye İş Kurumu 2017 Yılı Faaliyet Raporu, Türkiye İş Kurumu Strateji Geliştirme Dairesi Bakanlığı, Ankara.
• İŞKUR. (2018b), “Engelli ve Eski Hükümlülere Yönelik Proje Destekleri Başvuru Rehberi (2019/1, Dönem)”, [Online] Erişim için: , [Erişim tarihi: 12.05.2019].
• İŞKUR (2017), Türkiye İş Kurumu 2016 Yılı Faaliyet Raporu, Türkiye İş Kurumu Strateji Geliştirme Dairesi Bakanlığı, Ankara.
• İŞKUR (2016), Türkiye İş Kurumu 2015 Yılı Faaliyet Raporu, Türkiye İş Kurumu Strateji Geliştirme Dairesi Bakanlığı, Ankara.
• Kitching, J. (2014). Entrepreneurship and Self-Employment by People With Disabilities, Kingston University, OECD, [Online] Available at: [Erişim tarihi: 12.05.2019].
• Koca, C. (2010). Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu, Dünya Engelliler Vakfı, [Online] Erişim için: , [Erişim: 08.04.2019].
• Mohammed, A.U. and Jamil, S.A. (2015). “Entrepreneurial Barriers Faced by Disabled in India”, Asian Social Science; Vol. 11, No. 24: 72-78.
• Resmi Gazete (2015), Türkiye Girişimcilik Stratejisi ve Eylem Planı 2015-2018, Tarih: 18/62015, Karar No: 2015/18.
• Roni, N. N. (2009). Disabled Entrepreneurship: A Viable Route of Opportunity for The Disabled?, RIBM, MMU Business School, Manchester Metropolitan University, MMUBS Doctoral Symposium, [Online] Available at: [Erişim tarihi: 13.05.2019].
• Seyyar, Ali. Özürlülere Adanmış Sosyal Politika Yazıları, Adapazarı, Adapazarı Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2006.
• TDK (2019), Güncel Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu, [Online] Erişim için: , [Erişim: 10.04.2019].
• TÜBİTAK (2019), Kalkınma Ajansları Yönetim Sistemi (KAYS), TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi, [Online] Erişim için: , [Erişim: 15.05.2019].
• TÜGİAD (1993), Ekonomik Kalkınmada Girişimciliğin Önemi ve Değişen Girişimcilik Nitelikleri, Simge Ofis Matbaacılık, İstanbul.
• TÜİK (2011), Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması, 2010, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Yayın No: 3636, Ankara.
• TÜİK (2019), İşgücü İstatistikleri, Şubat 2019, TÜİK Haber Bülteni, [Online] Erişim için: , [Erişim: 20.05.2019].
• UN (2019), United Nations General Assembly 3447 (XXX). Decleration on the Rights of Disabled Persons 9 December 1975, [Online] Available at: , [Erişim: 10.05.2019].
• Vidic, F., Yeşil, Y., Çalış, Ö.A.S. & Arpat, B. (2016), “Analzing and Comparing the Properties of Women Entrepreneurship in Slovenia and Turkey”, Asos Journal, 4(32), 352-371.
• WHO (2011), Dünya Engellilik Raporu Yönetici Özeti Dünya Sağlık Örgütü, [Online] Erişim için: , [Erişim: 02.05.2019].
• Yıldırım, Ali. ve Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayınları, 8. Tıpkı Basım, 2011.