Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Bürokrasisinde Görev Yapan İşkodralı Devlet Memurları

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 122 - 149, 30.06.2023

Ahmet Murat Atabay

https://doi.org/10.53586/susbid.1295702

Öz

Sicill-i Ahvâl Komisyonu, 1879 senesinde Osmanlı Devlet Kurumlarında sayıları 35.000’i bulan memurların özgeçmişlerini ve işyerlerindeki çalışma durumlarını tespit etmek ve bu memurları denetlemek amacıyla II. Abdülhamid zamanında kurulmuştur. Memurlar hakkında tutulan bu defterlere de Sicill-i Ahvâl denilmektedir. 1879-1909 yılları arasında tutulan bu defterler bugün Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivinde bulunmaktadır. 201 defterden oluşan ve toplamda da 56.652 memur hakkında tutulan bu kıymetli veriler çalışmamızın ana kaynağını oluşturmaktadır. Yaptığımız araştırma neticesinde İşkodra’da doğan memurlara ait 241 kayıt tespit edilmiştir. Bu çalışma ile İşkodra doğumlu memurların sosyal statüleri, ekonomik ve eğitim durumları hakkında çeşitli veriler elde edilmiş olup o dönemdeki memurların söz konusu durumları aydınlatılmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

İşkodra, Sicill-i Ahvâl, Eğitim, II. Abdülhamid, İşkodra doğumlu memurlar.

Kaynakça

• BOA., DH. SAİDd. (tarih yok). Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivleri
• (BOA). Dahiliye Nezareti (DH). Sicill-i Âhvâl İdaresi Defterleri (SAİDd).
• Afyoncu, E. (2004). Mevâcib. DİA, XXIX, 418-420. TDV Yayınları.
• Akyıldız, A. (1993). Tanzimat Dönemi Osmanlı merkez teşkilâtında reform. Eren Yayınları.
• Akyıldız, A. (2018). Osmanlı bürokrasisi ve modernleşme (6 b.). İetişim Yayınları.
• Akyüz, Y. (2001). Türk eğitim tarihi. Alfa Yayınları.
• Artuk, İ., & Artuk, C. (1967). Osmanlı nişanları. İstanbul Matbaası.
• Balcı, S. (2008). Osmanlı Devleti'nde modernleşme girişimlerine bir örnek: lisan mektebi. Tarih Araştırmaları Dergisi, XXVII(44), 77-98.
• Bozkurt, U. (2019). II. Abdülhamid’in valilerinden İşkodralı Tahir Paşa’nın (1848-1913) hayatı ve devlet adamlığı. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(18), 237-254.
• Çadırcı, M. (1997). Tanzimat Döneminde Anadolu kentleri'nin sosyal ve ekonomik yapısı. TTK.
• Çalışkan, A., Eryılmaz, Ü., & Oğlakçı, M. (2021). 19. yy Osmanlı ekonomisinde Galata bankerlerinin rolü: Baltazzi Ailesi örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(2), 969-991.
• Çetin, A. (1979). Başbakanlık arşivi klavuzu. Enderun Yayınları.
• Çetin, A. (2005). Sicill-i ahvâl defterleri ve dosyaları hakkında bir araştırma. Vakıflar Dergisi(29), 87-104.
• Evice, S. (1994). Efendi. TDV, X, 455-456.
• Findley. (1985). 19. yy'da Osmanlı İmparatorluğunda bürokratik gelişme. Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, I, 259-261.
• Findley. (2019). Osmanlı İmparatorluğunda bürokratik reform. Alfa Yayınları.
• Findley. (2020). Kalemiyeden mülkiyeye-Osmanlı memurlarının toplumsal tarihi. (G. Çağalı Güven, Çev.) Alfa Yayıncılık.
• Gencer, A. İ. (1992). Berlin Antlaşması. DİA, V, 516-517. TDV Yayınları.
• Gençoğlu, M. (10-12 Mayıs 2012). Dâvud Şükrü'nün notlarından Osmanlı'nın İşkodra vilâyetindeki eğitim politikası (1870/1876). III. Uluslararası Balkanlarda Türk Varliği Sempozyumu. II, s. 22-31. CBÜ.
• Gültepe, N. (2019). Mührün gücü (ilk İslam devletlerinde bürokrasi). Kapı Yayınları.
• İgüs, E. (2008). II. Abdülhamid dönemi (1876-1909) eğitim sistemi, eğitim yapıları ve askerî rüşdiyeler (Yayın No: 238159) (Doktora Tezi Yıldız Teknik Üniversitesi). Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Karal, E. Z. (1994). Osmanlı Tarihi (Cilt VII). TTK.
• Kartopu, S. (2012). Duyun-u Umumiye idaresi ve idareyle ilgili görüşler. Global Journal of Economics and Business Studies Küresel ve İşletme Çalışmaları Dergisi (GJEBS), I(2), 32-40.
• Kaya Doğanay, F. (2017). Mülkiye baytar mektebi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 665-686.
• Keleş, E. (2005). Tanzimat Dönemi'nde rüşvetin önlenmesi için yapılan düzenlemeler (1839-1858). Tarih Araştırmaları Dergisi, XXIV(38), 259-280.
• Kodaman, B. (1999). II. Abdülhamid dönemi eğitim sistemi. TTK.
• Köni, N. (2021, Aralık 27). ekopar.tr.gg. https://ekopar.tr.gg/
• Kütükoğlu, M. (1998). Sicill-i ahvâl defterleri'ni tamamlayan arşiv kayıtları. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi (12), 141-157.
• Mumcu, A. (1969). Osmanlı Devlet'inde rüşvet (özellikle adli rüşvet). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Ortaylı, İ. (1999). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. İletişim Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2000). Tanzimat Döneminde Osmanlı mahalli idareleri. TTK.
• Özger, Y. (2010). Sicill-i ahvâl defterlerine göre Osmanlı bürokrasisinde Yozgatlı devlet adamları. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Öztürk, C. (2008). Rüşdiye. DİA, XXXV, 300-303. TDV Yayınları.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı tarih deyimleri ve sözlüğü (Cilt II-III). MEB Yayınları.
• Sarıyıldız, G. (2004). Sicill-i ahvâl komisyonun kuruluşu ve işlevi (1879-1909). Der Yayınları.
• Sarıyıldız, G. (2009). Sicill-i ahvâl defterleri. DİA, XXXVII, 134-136.
• Satılmış, S. (2019). Osmanlı Devleti'nde ilk tren sabotajı: sinekli hadisesi ve Anastaş çetesi. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, VI(1), 252-283.
• Saylan, K., & Gök, İ. (2016). Sicill-i ahvâl defterlerine göre Ordulu devlet adamları. İdeal Kültür Yayıncılık.
• Seyitdanlıoğlu, M. (1999). Tanzimat devrinde Meclis-i Vâlâ (1838-1868). TTK.
• Subaşı, T. (2019). Osmanlı Devleti'nin ilk maârif-i umûmiye nazırı Abdurrahman Sami Paşa. Prof. Dr. Mevlüt KOYUNCU'ya Armağan. 197, s. 269-288. Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• Sunay, S. (2007). II. Abdülhamid Dönemi'nde Balıkesirli mülki görevliler hakkında bir inceleme (sicill-i ahvâl kayıtlarına göre 1879-1909) [Yayın No:205944] [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Şemseddin S. (2018). Kâmûs-ı Türkî (6 b.). İdeal Kültür Yayıncılık.
• Tunçel, A. K., & Yıldırım, M. (2014). 1854-1874 döneminde Osmanlı Devleti'nin dış borçlanması: kaç milyar dolar Osmanlı Devleti'nin iflasına neden oldu? Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XVI(1), 1-26.
• Türe, İ., & Kayar, S. (2017). Başbakanlık Osmanlı arşivi rehberi. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Urhan, V. C. (2016). Ayestefanos ve Berlin Antlaşmaları sürecinde Karadağ'ın bağımsızlığını kazanması. Avrasya Etüdleri Dergisi, L(2), 235-258.
• Yurdakul, İ. (2019). Mekteb-i nüvvab. DİA, Ek-II, 3, 240-241. TDV Yayınları.
• Yüksel, A. (2014). Osmanlı Devlet dairelerinde mesai kavramı ve uygulaması (18.-20. yüzyıllar). Osmanlı Bilim Araştırmaları Dergisi, XVI/I, 9-49.