ALGILANAN İŞ GÜVENCESİZLİĞİ, İŞ TATMİNİ VE BİREY-ÖRGÜT UYUMU KAVRAMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLER

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 36, 238 - 254, 31.10.2018

Neslihan Ilkım , Neslihan Derin

https://doi.org/10.30976/susead.356674

Cited By: 9

Öz

Son
yıllarda birçok ülkede yaşanan finansal krizler organizasyonları küçülme,
birleşme ve yeniden yapılanma gibi örgütsel değişikliklere maruz bırakmakta ve
nihayetinde büyük ölçüde işten çıkarmalarla sonuçlanmaktadır. Bu durum
çalışanlarda ciddi oranda bir iş güvencesizliği algısının oluşmasına yol
açmaktadır. Bu çalışmada birçok olumsuz tutum ve davranışa yol açan, olumlu bir
takım tutum ve davranışta negatif etkisi olan iş güvencesizliği algısının önemi
üzerinde durularak birey-örgüt uyumu ve iş
tatmini ile olan ilişkisi incelenmiştir. Öncelikle iş güvencesizliği, iş
tatmini ve birey-örgüt uyumu kavramsal çerçevede açıklanmış, daha sonra ilgili
kavramların ilişkileri bir alan araştırmasıyla ortaya konmuştur. Araştırma verileri tekstil sektöründe faaliyette bulunan bir
işletmenin çalışanları üzerinden anket yöntemiyle toplanmıştır. Veriler yapısal eşitlik modellemesiyle analiz
edilmiş ve elde edilen bulgular aktarılmıştır. Araştırma bulgularına göre birey-örgüt
uyumu ile iş güvencesizliği algısı boyutları
arasında ve iş tatmini ile iş güvencesizliği algısı boyutları arasında anlamlı
bir ilişki görülmemektedir. Sadece birey-örgüt uyumu ile iş tatmini
arasındaki ilişki anlamlıdır ve birey-örgüt uyumu iş tatmini üzerinde pozitif
yönde açıklayıcı etkiye sahiptir.

Anahtar Kelimeler

İş Güvencesizliği, İş Tatmini

Kaynakça

• Adkins C. L., Russell, C. J., & Werbel, J. D. (1994). Judgments of fit in the selection process: The role of work value congruence, Personnel Psychology, 47 (3), 605-623. Adkins, C. L., Werbel, J. D., & Farh, J. L. (2001). A field study of job insecurity during a financial crisis‚ Group and Organization Management, 26 (4), 463–483. Alpar, C. R. (2003). Uygulamalı çok değişkenli istatistiksel yöntemlere giriş. Ankara: Nobel Yayınevi. Andrews, M. C., Baker, T., & Hunt, T. G. (2011). Values and person-organization fit does moral intensity strengthen outcomes?, Leadership & Organization Development Journal, 32 (1), 5-19. Arbour, S., Kwantes, C. T., Kraft, J. M., & Boglarsky, C. (2014). Person-organization fit: using normative behaviors to predict workplace satisfaction, stress and ıntentions to stay, Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict, 18 (1), 41-64. Armstrong-Stassen, M. (1993). Production workers’ reactions to a plant closing: The role of transfer, stress, and support‚ Anxiety, Stress and Coping: An International Journal, 6 (3), 201–214. Ashford, S.J., Lee, C. & Bobko, P. (1989). Content, causes, and consequences of job insecurity: A theory-based measure and substantive test, Academy of Management Journal, 32 (4), 803-829. Baran, M., Kanten, P., Kanten, S., & Yaşlıoğlu, M. (2009). An empirical research on the relationship between job ınsecurity and employee health and safety, Ege Akademik Bakış, 9 (3), 969-976. Bateman, T. S. & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: the relationship between affect and employee citizenship, Academy of Management Journal, 26 (4), 587-595. Borg, I. & Elizur, D. (1992). Job insecurity: Correlates, moderators and measurement. International Journal of Manpower, 13 (2), 13–26. Boxx, W. R., Odom, R. Y., & Dunn, M. (1991). Organizational values and value congruency and their ımpact on satisfaction, commitment, and cohesion, Public Personnel Management, 20 (2), 195–205. Boya, F.Ö., Demiralp, Y., Egör, A., Akvardar, Y., & De Witte, H. (2008). Effects of perceived job insecurity on perceived anxiety and depression in nurses, Industrial Health, 46 (6), 613-619. Bretz, R. D., & Judge, T. A. (1994). Person–organization fit and the theory of work adjustment: implications for satisfaction, tenure and career success, Journal of Vocational Behavior, 44 (1), 32–54. Buitendach, J., & De Witte, H. (2005). Job insecurity, extrinsic and intrinsic job satisfaction and affective organizational commitment of maintenance workers in a parastatal, South Africa Journal of Business Management, 36 (2), 27-37. Cable, D. M., & Judge, T. A. (1996). Person–organization fit, job choice decisions and organizational entry, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 67 (3), 294–311. Callea, A., Urbini, F., Ingusci, E., & Chirumbolo, A. (2016). The relationship between contract type and job satisfaction in a mediated moderation model: The role of job insecurity and psychological contract violation, Economic and Industrial Democracy, 37 (2), 399-420. Chatman, J. A. (1991). Matching people and organizations: selection and socialization in public accounting firms, Administrative Science Quarterly, 36 (3), 459-484. Chirumbolo, A., & Hellgren, J. (2003). Individual and organizational consequences of job insecurity: A European study‚ Economic and Industrial Democracy, 24 (2), 217–240. Çakır, Ö. (2007). İşini kaybetme kaygısı: İş güvencesizliği, Çalışma ve Toplum, (1), 117-140. Çiğdem, S. (2010). İş güvencesizliği algısının stres düzeyine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. De Witte, H. (1999). Job insecurity and psychological well-being: Review of the literature and exploration of some unresolved issues, European Journal of Work and Organizational Psychology, 8 (2), 155-177. De Witte, H., & Naswall, K. (2003). Objective versus subjective job insecurity: Consequences of temporary work for job satisfaction and organizational commitment in four European countries, Economic and Industrial Democracy, 24 (2), 149–188. Dereli, B. (2012). İş güvencesizliği kavramı ve banka çalışanlarının iş güvencesizliğine yönelik algılarının demografik özelliklerine göre incelenmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (1), 237-256. Dığın, Ö., & Ünsar, S. (2010). Çalışanların iş güvencesi algısının belirleyicileri ve iş güvencesinden memnuniyetin organizasyonel bağlılık, iş stresi ve işten ayrılma niyetine etkisi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 133-145. Dubrin, A. J. (1992). Human relations: A job oriented approach. Upper Saddle River: Prentice-Hall. Erdoğan, B., Kraimer, M. L., & Liden, R. C. (2002). Person-organization fit and work attitudes: The moderating role of leader-member exchange, Academy of Management, (1), 1-28. Gabriel, A. S., Diefendorff, J. M., Chandler, M. M., Moran, C. M., & Greguras, G. J. (2014). The dynamic relationships of work affect and job satisfaction with perceptions of fit, Personnel Psychology, 67 (2), 389–420. Gould-Williams, J., & Davies, F. (2005). Using social exchange theory to predict the effects of HRM practice on employee outcomes: An analysis of public sector workers, Public Management Review, 7 (1), 1-24. Gürbüz S., & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1975). Job satisfaction and job performance: A meta-analysis, Psychological Bulletin, 97 (2), 251-273. Hart, P. M., & Cooper, C. L. (2001). Occupational stress: Towards a more integrated framework. N. Anderson, vd. (Ed.), Handbook of Industrial, Work and Organizational Psychology (93-114). London: Sage. Hellgren, J., & Sverke, M. (2003). Does job insecurity lead to impaired well-being or vice versa? Estimation of cross-lagged effects using latent variable modelling, Journal of Organizational Behavior, 24 (2), 215-236. Hellgren, J., Sverke, M., & Isaksson, K. (1999). A two-dimensional approach to job ınsecurity: consequences for employee attitudes and well-being, European Journal of Work and Organizational Psychology, 8 (2), 179-195. Hu L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives, Structural Equation Modeling, 6 (1), 1-55. İsaoğlu, F. G. (2004). Özel sektör çalışanlarında iş güvencesizliğinin öz yeterlik ve iş performansı ile ilişkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Jacobson, D. (1995). Trends in international business thought and literature: Job insecurity: Emerging social roles of the 90s, Thunderbird International Business Review, 37 (3), 303-314. Judge, T. A., Piccolo, R. F., Podsakoff, N. P., Shaw, J. C., & Rich, B. L. (2010). The relationship between pay and job satisfaction: A meta-analysis of the literatüre, Journal of Vocational Behavior, 77 (2), 157–167. Judge, T., Bono, J., & Locke, E. (2000). Personality and job satisfaction: The mediating role of job characteristics’’ Journal of Applied Psychology, 85 (2), 237-249. Kasimati, M. (2011). Job satisfaction and turnover under the effect of person-organization fit in Albanian public organizations, JEEMS, 16 (4), 315-337. Kristof-Brown, A. L. (1996). Person–organization fit: An integrative review of its conceptualizations, measurements, and implications, Personnel Psychology, 49 (1), 1–49. Kristof-Brown, A. L., Zimmerman, R. D., & Johnson, E. C. (2005). Consequences of ındividuals’ fit at work: A meta-analysis of person-job, person-organization, person-group, and person-supervisor fit, Personnel Psychology, 58 (2), 281–342. Lauver, K. J., & Kristof-Brown, A. L. (2001). Distinguishing between employees’ perceptions of person-job and person-organization fit, Journal of Vocational Behavior, 59 (3), 454–470. Leck, J. D., & Saunders, D. M. (1992). Hirschman’s loyalty: Attitude or behavior?, Employee Responsibilities and Rights Journal, 5 (3), 219-230. Liu, B., T. Tang, L.-P., & Yang, K. (2015). When does public service motivation fuel the job satisfaction fire? The joint moderation of person–organization fit and needs–supplies fit, Public Management Review, 17 (6), 876–900. Locke, E. A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology (1297–1345). Chicago: Rand-Mcnally. Mcculloch, M, C., & Turban, D. B. (2007). Using person-organization fit to select employees for high-turnover jobs, International Journal of Selection and Assessment, 15 (1), 63-71. O’Reılly III, C. A., Chatman, J., & Caldwell, D. F. (1991). People and organizational culture: A profile comparison approach to assessing person-organization fit, Academy of Management Journal, 34 (3), 487–516. Önder, Ç., & Wasti, A. S. (2002). İş güvencesi endeksi ve iş güvencesi memnuniyeti ölçeği: Güvenirlik ve geçerlik analizi, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 23-47. Poyraz, K., & Kama, B. (2008). Algılanan iş güvencesinin, iş tatmini, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin incelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, 13 (2), 143-164. Price, J., & Mueller, C. (1981). A causal model of turnover for nurses, Academy of Management Journal, 24 (3), 543-565. Probst, T. M. (2000). Wedded to the job: Moderating effects of job involvement on the consequences of job insecurity, Journal of Occupational Health Psychology, 5 (1), 63-73. Probst, T. M., & Brubaker, T. L. (2001). The effects of job insecurity on employee safety outcomes: cross-sectional and longitudinal explorations, Journal of Occupational Health Psychology, 6 (2), 139-159. Risman, K. L., Erickson, R. J., & Diefendorff, J. M. (2016). The impact of person-organization fit on nurse job satisfaction and patient care quality, Applied Nursing Research, 31, 121–125. Saks, A. M., & Ashforth, B. E. (1997). A longitudinal investigation of the relationships between job information sources, applicant perceptions of fit, and work outcomes, Personnel Psychology, 50 (2), 395–426. Schumacher, D., Schreurs, B., Emmerik, H. V., & De Witte, H. (2016). Explaining the relation between job insecurity and employee outcomes during organizational change: A multiple group comparison, Human Resource Management, 55 (5), 809-827. Seçer, B. (2009). Psikolojik boyutlarıyla iş güvencesizliği: Türleri, başa çıkma süreci, belirleyicileri ve sonuçları, Tarık Solmuş, (Ed.), İş ve Özel Yaşama Psikolojik Bakışlar. İstanbul: Epilson Yayıncılık. Sora B., Caballer, A., Peiro, J. M., & De Witte, H. (2009). Job insecurity climate’s influence on employees’ job attitudes: Evidence from two european countries, European Journal of Work and Organizational Psychology, 18 (2), 125–147. Spanjol J., Tam, L., & Tam, V. (2015). Employer–employee congruence in environmental values: An exploration of effects on job satisfaction and creativity, Journal of Business Ethics, 130 (1), 117–130. Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, causes, and consequences. U.S.A.: Sage Publishing. Steijn, B. (2004). Human resource management and job satisfaction in the Dutch public sector, Review of Public Personnel Administration, 24 (4), 291-303. Sverke, M., Hellgren, J., & Naswall, K. (2002). No security: A meta-analysis and review of job insecurity and its consequences, Journal of Occupational Health Psychology, 7 (3) 242-264. Şimşek M. Ş., Çelik, A., & Akgemci, T. (2014). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış, Ankara: Eğitim Kitabevi Yayınları. Tepeci, M., & Bartlett, L. B. (2002). The hospitality industry culture profile: A measure of individual values, organizational culture, and person-organization fit as predictors of job satisfaction and behavioral intentions, Hospitality Management, 21 (2), 151-170. Van Vianen, A. (2001). Person-organization fit: The match between theory and methodology: Introduction to the special issue’’, Applied Psychology, 50 (1), 1-4. Watson A. M., Thompson, L. F., & Meade, A. W. (2007). Measurement Invariance of the Job Satisfaction Survey Across Work Contexts‘’, 22. Annual Meeting of the Society for Industrial and Organizational Psychology, New York, 2007. Yaşlıoğlu, M., Karagülle, A. Ö., & Muhteşem, B. (2013). An empirical research on the relationship between job insecurity, job related stress and job satisfaction in logistics industry, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 99, 332 – 338. Yıldırım, H., & Yavan, Ö. (2008). Örgütsel küçülme ve örgütleri bekleyen tehdit: Geride kalan sendromu, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10 (1), 180-209. Yılmaz, V., & Çelik, H. E. (2009). Lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi-I: Temel kavramlar, uygulamalar, programlama. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. Zhang, J., Wu, Q., Miao, D., Yan, X., & Peng, J. (2014). The impact of core self evaluations on job satisfaction: The mediator role of career commitment, Social Indicators Research, 116 (3), 809–822.