SOSYOLOJİK AÇIDAN SPORDA ŞİDDET VE ÇİRKİN TEZAHÜRATIN NEDENLERİNİN ARAŞTIRILMASI: MANİSASPOR TARAFTARLARI ÖRNEĞİ

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 2, 15 - 34, 01.12.2013

Mustafa Türkmen Kadir Yıldız Aylin Zekioğlu

Öz

Araştırmamızda, Manisaspor tribün taraftarlarının sosyolojik açıdan sporda şiddete ve çirkin
tezahürata bakışlarının incelemesi amaçlanmaktadır.
Araştırmanın evrenini, 2011-2012 futbol sezonunda Manisa 19 Mayıs Stadyumunda,
Manisaspor maçlarını izlemeye gelen taraftarlar oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise,
Manisaspor’un; İstanbul B.B., Karabükspor, Ankaragücü, Beşiktaş, Fenerbahçe,
Eskişehirspor, Gaziantepspor ve Mersin İdmanyurdu maçlarını tribünlerden izleyen 1247
gönüllü taraftar oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, Özdemir ve Mercan (2006)
tarafından geliştirilen ve 2006 yılında geçerlilik ve güvenirlilik çalışması yapılan “Sporda
Şiddet ve Çirkin Tezahüratın Nedenleri ve Yarattığı Sonuçlar” isimli anket formu
kullanılmıştır.
Elde edilen bulgular sonucunda, araştırmaya katılan bireylerin; %88.2’sinin erkek,
%61.2’sinin evli, %39.5’inin 31-40 yaş arasında, %71.8’inin üniversite mezunu, %38.7’sinin
serbest meslekle uğraştığı, %79.8’inin spor yaptığı, %30.2’sinin Galatasaray ve %30.0’unun
ise Beşiktaş taraftarı olduğu, %56.4’ü sürekli maç izlemeye statlara geldikleri, %42.3’ü
tuttuğu takımı desteklemek için statlara geldiği, %58.2’sinin kendilerini fanatik görmedikleri,
%63.2’sinin müsabaka esnasında hiç küfür etmedikleri ve %78.2’sinin müsabakalarda hiç
kavga etmedikleri görülmektedir.
Araştırma sonucunda, Manisaspor tribün taraftarlarının müsabaka esnasında çirkin
tezahürattan kaçındıkları görülmektedir. Bununla birlikte, amigoların kışkırtmaları,
hakemlerin hatalı kararları, TV ve gazetelerdeki gerilimi yükseltici haberler, kışkırtıcı
anonslar, fiziki şartların kötülüğü, güvenlik önlemlerindeki eksiklikler, güvenlik güçlerinin
yanlış müdahaleleri, kulüplerin birbirlerine karşılıklı şike iddialarında bulunmaları ve bahis
oyunları tribün taraftarlarını şiddet ve çirkin tezahürata yönlendiren önemli etkenlerdir.
Müsabaka öncesinde şiddetin sokak ve cafe gibi yerlerde başladığı, bayan seyircilerin ve
sporcuların olduğu yerde şiddet ve çirkin tezahüratın daha az yaşandığı, yürürlükte olan
sporda şiddet yasasının yeterli olduğu ve çocukların çirkin tezahürat ortamında bulunmasının
kişilikleri üzerinde olumsuz etki yarattığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sporda Şiddet, Çirkin Tezahürat, Manisaspor, Spor Sosyolojisi

Kaynakça

• Arıkan, Y. (2007), “Futbolda Şiddet ve Polis”, Polis Bilimleri Dergisi, Cilt:9(1-4); 109-192
• Arslan, C., Bingölbalı, A. (1997), “Futbol Seyircisini Fanatik Olmaya Yönelten Motivasyonel ve Psikolojik Etkenler”, Hacettepe Üniversitesi Futbol Bilim ve Teknolojisi Dergisi, 6; 3-10.
• Bahadır, Z. (2006), “Futbol Seyircisinin Sosyo-ekonomik-kültürel Yapısının Şiddet ve Eylemine Etkisi (Konyaspor Örneği), Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Niğde.
• Clarke, J. (1978), “Football and Working Class Fans:Tradition And Change”, In Roger Ingham (ed.), Football Hooliganism: The wider context, Inter-Action Imprint, London.
• Çağlayan, H.S., ve Fişekçioğlu, İ.B. (2003), “Futbol Seyircisini Şiddete Yönelten Faktörler", Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Elias, N. (1978), “The Civilizing Proces”, Basil Blackwell, Oxford.
• Demir, F. (2005), “Futbol Olgusu ve Futbolda Asayiş Yönetimi”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi ABD Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Girginer, N., Aydın, S. ve Çavdar, S. (2006), “Üniversite Öğrencilerinin Sporda Şiddet Konusuna Yaklaşımları:Eskişehir Osmangazi Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi Öğrencilerine Yönelik Bir Uygulama”, ESOGU Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:7(2);169- 197.
• Gültekin, H. (2008), “Türk Futbolunda Şiddetin Önlenmesine Yönelik Emniyet Uygulamalarının Yasalar Çerçevesinde İncelenmesi”, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Niğde.
• Gültekin H., Soyer, F. (2010), “Türk Futbolunda Şiddetin Önlenmesine Yönelik Emniyet Uygulamalarının Yasalar Çerçevesinde İncelenmesi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:7(1); 1219-1243.
• Halis, M., Şahin, H.M., Pençe, S. Şahin, F., ve Koç, S. (2004), “Futbol Takımı Taraftarlarının Şiddet ve Saldırganlığa Bakışlarına İlişkin Bir Araştırma”, The 10th Ichper-SD Europe Congress, Antalya, Turkey.
• Hall, S. (1978), “The treatment of “Football Hooliganism” in the press”, In Roger Ingham (ed.), Football Hooliganism: The wider context, Inter-Action Imprint, London.
• Karagözoğlu, C., Ay, S.M. (1999), “Futbol Seyircisinde Saldırganlık Eğilimleri (İstanbul Örneği)”, Hacettepe Üniversitesi Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(3), 27-31.
• Kılcıgil, E. (2003), “Futbol Taraftarlarının Şiddet İle İlgili Tepkilerinin Psiko – Sosyal Boyutları”. Spormetre Dergisi, 1(1): 21-29, Ankara Üniversitesi.
• Kurtiç, N. (2006), “Futbol Seyircisini Saldırganlığa İten Psiko-Sosyal Nedenler (Sakarya il örneği)”, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor ABD, Sakarya.
• Kurtiç, N., ve Yaman, M. (2006), “Futbol Taraftarını Saldırganlığa İten Psiko-sosyal Nedenler”, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:12; 45-54.
• Kuru, E., ve Var, L. (2009), “Futbol Seyircilerinin Spor Alanlarındaki Saldırganlık Davranışları Hakkında Betimsel Bir Çalışma (Kırşehir İli Örneği)”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 10(2); 141-15.
• Marsh, P., Rosser, E., Harre, R. (1978). The Rules of Disorder, Routledge and Kegan Paul, London.
• Özdemir, C., ve Mercan, R., (2006), “Spor ve Şiddet: Adnan Menderes Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencileri Üzerine Sosyolojik Bir Çalışma”, 9. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Muğla; 936-938.
• Özsoy, S. (2011), “Spor Gazetelerinin Başlıklarında Militarist ve Şiddet İçerikli Metaforlar”, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, Sayı:1; 88-114.
• Pulur, A., Kaynak, İ., ve Orhan, S. (2004), “Polislerin Spor Müsabakalarındaki Saldırgan Seyirciye Müdahalede Kendi Taraftarlığının Etkisinin Araştırılması”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, Cilt 5, Sayı 2: 241- 260.
• Robins, D., Cohen, P. (1978), “Knuckle Sandwich: Growing up in the working class city”, Penguin, Harmondsworth.
• Yüksel, H., Doğan, B., Moralı, S., ve Acar, M.F. (1998), “Futbolda Şiddetin Toplum Bilimsel Boyutları”, Hacettepe Üniversitesi Futbol Bilim ve Teknolojisi Dergisi, 5(1), 22-26.
• Var, L. (2008), “Futbol Seyircilerinin Spor Alanlarındaki Saldırganlık Davranışları Hakkında Betimsel Bir Çalışma (Kırşehir İli Örneği)”, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.