Sahnedeki Kültürel Travma: Oyunlarla Yaşayanlar Cultural Trauma on Stage: Oyunlarla Yaşayanlar

Yıl 2005, Cilt: 20 Sayı: 20, 41 - 71, 01.12.2004

Adnan Çevik

https://doi.org/10.1501/TAD_0000000049

Öz

Anahtar Kelimeler

-

SAHNEDEKİ KÜLTÜREL TRAVMA: OYUNLARLA YAŞAYANLAR

Öz

Bu çalışma Oğuz Atay’ın Oyunlarla Yaşayanlar adlı oyununun kültürel travma
teorileri doğrultusunda eleştirisidir. Oyunlarla Yaşayanlar’ı Türkiye’nin
politik, sosyal ve kültürel tarihinde ele almak kültürel travma teorilerine
dayalı bir okumayı gerekli kılar. Dahası bu türde bir okuma oyunu etkileyen
tiyatro dışı unsurları da ortaya çıkarır. Araştırmacı, kültürel travma
düşüncesini eleştiri kuramı olarak uygulanabilecek şekilde genişletmiş ve
Oyunlarla Yaşayanlar’daki travmatik dokuyu ortaya çıkartmıştır. Kültürel
travma somut durumların sayısına bağlı olarak süregelen sosyal değişim
zincirinin halkaları arasındaki bağlantıdır. Kültürel travma kültürün morfolojik
yapısında değişimine veya kültürel bozulmanın yıkıcı döngüsüne
ait bir dönem olabilir. Bu bağlamda, Oyunlarla Yaşayanlar, Türkiye’de batılılaşma
hareketinin başlangıcından beri Türk halkının yaşadığı kültürel
travmayı yansıtan yegâne dramatik metinlerden biridir.

Kaynakça

• ARCHER, Margaret Scotford, Culture and Agency, Cambridge University Press, Cambridge, 1986.
• ATAY, Oğuz, Oyunlarla Yaşayanlar, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999.
• BAUMAN, Zygmunt, Modernity and Ambivalence, Polity Press, Camb- ridge, 1991.
• BRACKEN, Patrick J., “Post-modernity and post-traumatic stress disor- der”, Social Science & Medicine, Volume 53, Issue 6, Eylül 2001, 733 – 743.
• ÇOŞAR, Fatma ve Mansur Coşar, “Women in Turkish Society”, Women in Muslim World (Ed. L. Beck ve N. Keddie), Harward University Press, Cambridge, 1978.
• DURKHEIM, Emile, Suicide, The Free Press, New York, 1951.
• ERKİP, Feyzan, “Global Transformations versus Local Dynamics in Is- tanbul Planning in a Fragmented Metropolis”, Cities, Volume 17, Issue 5, October 2000, 371 – 377.
• ERMAN, Tahire, “Squatter (gecekondu) Housing versus Apartment Hou- sing: Turkish Rural-to-Urban Migrant Residents’ Perspectives”, Habitat International, Volume 21, Issue 1, March 1997, 91 – 106.
• ESMER, Prof. Dr. Yılmaz, Avrupa ve Türkiye Değerler Araştırması, TÜBİ- TAK SSB Proje No: SBB–3004, [PR–2003–489], 2002.
• HANNERZ, Ulf, Transnational Connections: Culture, People, Places, Routledge, London, 1996.
• HEMMASİ, Mohammad ve PROROK, Carolyn V., “Women’s Migration and Quality of Life in Turkey”, Geoforum, Volume 33, Issue 3, Ağustos , 399 – 411. HOLTON, Robert, “Problems of Crisis and Normality in the Contempo- rary World”, (ed. J. Alexander ve P. Sztompka), Rethinking Progress, Unwin Hyman, Boston, 1990, 39 – 52.
• HORNEY, Karen, Neurosis and Human Growth; the Struggle Toward Self- realization, Norton, New York, 1950.
• İREM, Nazım, “Turkish Concervative Modernism: Born of a Nationalist Quest for Cultural Renewal”, International Journal for Middle East Studi- es, 34, 2002, 87 – 112.
• JENKINS, John, “Ethnocultural aspects of posttraumatic stress disorder. Issues, research, and clinical applications”, Culture, emotion, and PTSD, (Ed. Marsella, A.J., Friedman, M.J., Gerrity, E.T. and Scurfield, R.M.), American Psychological Association, Washington, DC, 165–182, 1996.
• KIRMAYER, Laurence J. ve Young A., “Culture and somatization: clinical, epidemiological, and ethnographic perspectives”, Psychosomatic Medi- cine 60, 1998, 420–430.
• KIRMAYER, Laurence J.., “Confusion of the senses: implications of eth- nocultural variations in somatoform and dissociative disorders for PTSD” (ed. Marsella, A.J., Friedman, M.J., Gerrity, E.T. and Scurfield, R.M.), Et- hnocultural Aspects of Posttraumatic Stress Disorder. Issues, Research, and Clinical Applications, American Psychological Association, Washin- gton, DC, 131–163. NEAL, Arthur G, National Trauma and Collective Memory, M.E. Sharpe, New York, 1998.
• NISBET, Robert A.., History of the Idea of Progress, Basic Boks, New York, 1980.
• OGBURN, William Fielding, On Culture and Social Change (ed. O.D. Dun- can), The University of Chicago Press, Chicago, 1964.
• ÖZCAN, Prof. Dr. Ziya ve diğerleri, Toplumsal yapı, refah göstergeleri ve toplumsal raporlama, TÜBİTAK SBB Proje No. 3020, [PR–2003–158],
• PORTER, Roy, A social history of madness: Stories of the insane, Wei- denfeld and Nicolson, London, 1987.
• RITZER, George, The McDonaltization of Society, Pine Forge Press, Newburry Park, 1993.
• ROTH, M., Memory, Trauma and the Construction of History, Columbia University Press, New York, 1995.
• SMELSER, Neil, Theory of Collective Behavior, The Free Press, New York, 1968.
• SZTOMPKA, Piotr, Rethinking Progress, Unwin Hyman, Boston, 1990.
• SZTOMPKA, Piotr, Society in Action: The Theory of Social Becoming, Polity Press, Cambirdge, 1991
• SZTOMPKA, Piotr, The Sociology of Social Change, Basil Blackwell, Ox- ford, 1993.
• SZTOMPKA, Piotry, “Looking Back: The Year 1989 as a Cultual and Ci- vilizational Break”, Communist and Post-Communist Studies 29(2), 115 – 129.
• TAYLOR, Charles, Sources of the self. The making of the modern identity, Harvard University Press, Cambridge, 1989.
• ÜSTEL, Füsun, Makbul Vatandaş’ın Peşinde II. Meşrutiyet’ten Bugüne Va- tandaşlık Eğitimi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
• YASA, İbrahim, “Geçiş Halinde Bir Aile Tipolojisi”, AÜSBF Dergisi 25, , 9 – 18.