Qur’ānic Approaches to Sustainability

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 17, 30.06.2025

Abdulkadir Karakuş

Öz

Although the concept of sustainability is very old in humanity’s life, it has not been very long since it started to be used as a concept. The Qur’ān offers many solutions to this concept, the importance of which has become more evident with the increase in industrialization, unconscious consumption and waste, and which has made humanity uneasy. Among these, the responsibility of human beings to build the world, the obligation to serve Allah, facing the fact that the world is a testing ground, and recognizing that each generation should continue their duties from where their predecessors left off as a result of their being caliphs on earth have an important place. It is clear that the minds dominated by this understanding will see all beings as God’s trust, and as a result, they will protect the ecological balance, use natural resources in moderation, and take a sharing based on the principle of justice as a basis. Based on this approach, this article discusses the issue of sustainability through the principles set forth by the Qur’ān on the subject and tries to determine the Qur’ānic perspective on the formation of a livable world. In doing so, the Qur’ānic verses on the subject, the practices of the Prophets, who are living examples of the Qur’ān, classical tafsīr and hadith sources, and studies conducted in the modern period are taken as reference.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr , Qur’ān , Sustainability , Natural resources , Environment , Wastage

Sürdürülebilirlik Üzerine Kur’ânî Yaklaşımlar

Öz

Sürdürülebilirlik anlayışının, insanlığın hayatına girişi çok eski olmakla beraber bir kavram olarak kullanılmaya başlamasının üzerinden çok fazla bir zaman geçmiş değildir. Sanayileşmenin, bilinçsiz tüketimin ve israfın artmasıyla önemi daha belirgin hale gelen ve insanlığı tedirgin eden bu kavramla ilgili Kur’an’da pek çok çözüm önerileri sunulmaktadır. Bunlar arasında insanın dünyayı imar etme sorumluluğu, Allah’a kulluk etme yükümlülüğü, dünyanın bir imtihan sahası olduğu gerçeğiyle yüzleşilmesi, insanların yeryüzünde halife olmalarının bir sonucu olarak her neslin öncekilerin bıraktığı yerden görevlerini devam ettirmeleri gerektiğinin bilinmesi önemli bir yer tutmaktadır. Bu anlayışın hâkim olduğu zihinlerin, tüm varlığı Allah’ın emaneti olarak göreceği ve bunun sonucunda ekolojik dengeyi koruyacağı, doğal kaynakları ölçülü kullanacağı, adalet esasına dayalı bir paylaşımı esas alacağı açıktır. Bu yaklaşımdan yola çıkarak makalede sürdürülebilirlik konusu, Kur’an’ın konuyla ilgili ortaya koyduğu ilkeler üzerinden ele alınmış ve yaşanılabilir bir dünyanın oluşumuyla ilgili Kur’ânî perspektif belirlenmeye çalışılmıştır. Bunu yaparken öncelikle konuyla ilgili Kur’an ayetleri, Kur’an’ın canlı bir örneği olan Hz. Peygamberlerin uygulamaları, Klasik tefsir ve hadis kaynaklarıyla modern dönemde yapılmış çalışmalar referans alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir , Kur'an , Sürdürülebilirlik , Doğal kaynaklar , Çevre , İsraf

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnâût vd. 45 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Anadolu Ajansı. “İsraf Edilen 1,3 Milyar Ton Gıda 821 Milyon Aç İnsanı Doyurabilir”. 24 Şubat 2020. Erişim 16 Mart 2025. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/israf-edilen-1-3-milyar-ton-gida-821-milyon-ac-insani-doyurabilir/1743398
• Brander, James A. “Viewpoint: Sustainability: Malthus Revisited?” The Canadian Journal of Economics 40/1 (Şubat 2007), 1-38. https://doi.org/10.1111/j.1365-2966.2007.00398.x