Kur’an Bağlamında Ahirette Aile Birliği

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 15, 30.05.2023

İbrahim Yıldız

Öz

İnsanlar, karşılaştıkları sıkıntı ve mutlulukları ilk önce aile fertleriyle paylaşmayı, elde ettikleri başarılara onların da şahit olmalarını ve kendisini takdir etmelerini isterler. Her iki durumda da insanın yanında olan ailesi, zorlukları paylaşarak azaltır, mutlulukları paylaşarak çoğaltır. Bu durum, kişi ile aile fertlerinin arasında var olan yakın ve sıcak ilişkinin doğal bir sonucudur. İslam ailesinin en temel özelliği huzur, sevgi ve rahmet yuvası olmasıdır. Bu ailede eşler birbirleriyle huzura kavuşur, çocukları da güzel ortamda büyürler. İslam ailesinde karı-koca birbirlerinin cenneti olurken çocukları da o cennet bahçesinin meyveleri olurlar. Kur’an’a göre aile olmanın nihai gayesi, Allah’ın rızasını kazanmak için aile fertlerinin birbirlerine yardımcı olmasıdır. Kur’an, aile fertlerini sadece dünya hayatında birbirlerinin maddî ve manevî ihtiyaçlarını gideren kişiler olarak değil, aynı zamanda ahirete hazırlık yaparken birbirlerinin destekçileri ve cennette ebedî hayatı birlikte yaşayacak kişiler olarak kabul etmektedir. Dolayısıyla İslam’a göre evliliğe karar veren eşler, yalnızca bu dünya hayatında kendilerine eş seçmekle kalmazlar, aynı zamanda cennetteki eşini de seçmiş olurlar. Dünyada iken insanın en sevdiği kişiler arasında eşi ve çocukları ilk sıralarda yer alır. Hz. Peygamber’in “Kişi sevdiğiyle beraberdir.” müjdesi, dünyadaki bu mutlu beraberliğin ahirette de devam edeceğini ve dünyadaki fâni mutluluklarının cennette ebedî mutluluğa çevireceğini haber vermektedir. Dünyada Allah Teâlâ’nın rızasına erişmek için beraberce çabaladığı ailesi ile ahiret mutluluğunu paylaşmak, her müminin en büyük arzusudur. İnsanın ahirette ailesini tanıyıp tanımayacağı, onlarla görüşüp görüşmeyeceği, cennette ebedi mutluluğu birlikte yaşayıp yaşayamayacağı her zaman merak konusu olmuştur. Birbirlerine karşı bu derece yakın olan aile fertlerinden birini veya birkaçını kaybeden herkesin ilk aklına gelecek olan sorular şunlardır: Acaba dünya hayatında bana bu kadar yakın olan aileme ahirette de kavuşabilecek miyim? Orada onları tanıyabilecek miyim? Orada onlara yardım edebilecek miyim? Cennette de onlarla birlikte olabilecek miyim? Bu konuda yapılan araştırmalar, toplumumuzda bu tür soruların özellikle Diyanet İşleri Başkanlığına bağlı kurumlara oldukça sık yöneltildiğini göstermektedir. Kur’an’ı-Kerim, net bir şekilde müminlerin bu beklentilerinin gerçekleşeceğini bizlere haber vermektedir. Her müslüman, bu müjdeli haberin kendi ailesi için de gerçekleşebilmesi için dünyada Allah’ın rızasını kazanmaya gayret etmekte ve vefat eden aile fertlerinin ardından bu umutla hayata tekrar tutunmaya çalışmaktadır. Konuya gerek kaza veya tabii afetler gerekse diğer sebeplerden dolayı aile fertlerinden birini veya birkaçını kaybeden kişilere verilecek manevi destek adına bakılacak olursa bu müjdeli haber, onlar için oldukça değerlidir. Kayıpları için yas tutanlar, dünyada olmasa bile ahirette sevdiklerine kavuşacağını bilmesi, acısını hafifletecek ve o zor günleri daha kolay atlatmasına yardımcı olacaktır. Kur’an’da cenneti kazanan kullara orada aileleriyle birlikte olacaklarını müjdelemektedir. Birçok ayette ifade edilen bu müjdenin tek şartı, her bir aile ferdinin iman etmesi ve sâlih amel işlemesidir. Dolayısıyla cennete girmenin ön şartı iman sahibi olmaktır ve herkes, kendi çabası sonucu cenneti hak etmelidir. Cennete giren aile fertlerinden her biri, kendi işledikleri sâlih ameller ölçüsünde cennetin çeşitli makamlarını hak ederler. Buna rağmen Allah Teâlâ, rahmetiyle muamele ederek onları en üst makamda bulanan aile ferdinin yanına yükseltip aileyi bir araya getirecek ve cennet mutluluğunu birlikte yaşama imkânı lütfedecektir. Kur’an’daki bu müjdenin, dünya hayatında kişinin en çok sevdiği, güvendiği, acısını ve sevincini paylaştığı aile fertlerini kaybettiğinde ona manevi bir destek olacağı gayet açıktır. Özellikle ani ölümlere neden olan tabii afetlerde yakınlarını kaybedenlerin yaşadıkları manevi sıkıntı düşünüldüğünde kişinin ahirette yakınları ile buluşacağı inancı, insanın bu buhrandan daha kolay çıkmasını sağlayacaktır. Aynı zamanda kişinin cennette ailesiyle buluşmasının iman ve sâlih amel şartına bağlanması, Müslümanı daha şuurlu kılacak ve dünyada Allah Teâlâ’yı razı edecek ameller işlemeye sevk edecektir. Çalışmamızın hedefi genel olmakla beraber özellikle beklenmedik ani kayıpların yaşandığı deprem, sel, yangın gibi tabii afetlerden sonra yakınları vefat eden insanların bu konudaki sorularına Kur’an’ın verdiği cevapları tespit ederek manevi destek konusunda onlara yardımcı olmaktır. Literatür taraması metodunun kullanıldığı bu çalışmada, ilgili ayetler bağlamında ahirette aile birliğinin devamı, mahkeme-i kübrada aile fertlerinin birbirlerine karşı sergiledikleri tavırları ve cenneti kazanan aile fertlerinin birlikte olmaları konusu incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Ölüm, Ahiret, Cennet, Tabii Afetler, Manevi Destek

Family Unity in the Hereafter in the Context of the Qur'an

Öz

Kaynakça

• Ağırbaş, Furkan. Manevi Yönelimli Aile Danışmanlığı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Akpınar, Ali. “Cennette Kurulan ve Cennette Devam Edecek Olan Kutlu Yuva: Aile”. Siyer Araştırmaları Dergisi 7 (2020), 137-142.
• Beyzâvî, Kâdî. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. thk. Subhî Hallâk - Mahmud Atraş. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’r-Reşîd, 2000.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî, thk. Merkezu’l-Buhûs. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Te’sîl, 2012.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’an. 10 Cilt. İstanbul: Matbaa-i Osmâniyye, 1911.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî. es-Sünen, thk. Adil bin Muhammed vd. 8 Cilt. Kahire: Dâru’t-Te’sîl, 2015.
• Ebüssuûd Efendi. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. 9 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Endelüsî, İbn Atıyye. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselâm Muhammed. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Gökçe, Birsen. “Aile ve Aile Tipleri Üzerinde Bir İnceleme”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal ve Beşleri Bilimler Dergisi 8/1 (1976).
• İbn Cüzey, Ebü’l-Kâsım. et-Teshîl li-‘ulûmi’t-tenzîl. thk. Muhammed Sâlim Hâşim. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• İbn Haldun. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 5. Basım, 2007.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’. Tefsîrü’l-Kur’ani’l-‘azîm. thk. Sâmi b. Muhammed es-Selîme. 8 Cilt. Riyad: Dâru Tayyibe, 2. Basım, 1999.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezid. es-Sünen. thk. Merkezu’l-Buhûs. 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Te’sîl, 2014.
• İbn Nuceym, Zeynuddîn b. İbrahîm b. Muhammed el-Mısrî. el-Eşbâh ve’n-Nezâîr alâ Mezhebi Ebî Hanîfe en-Nuʿmân. Beyrut: y.y., 1999.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. 9 Cilt. Beyrût: el-Mektebetu’l-İslâmî, 3. Basım, 1984.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 4. Basım, 2012.
• Kırca, Celal. “Kur’an’a Göre Ailenin Psikolojik Temelleri”. Diyanet İlmi Dergi 27/2 (1991), 67-79.
• Köse, Saffet. Genetiğiyle Oynanmış Kavramlar ve Aile Medeniyetinin Sonu. Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2021.
• Kurt, Fatih. Sorularla Günümüz İnsanının İnanç Problemleri. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2019.
• Kurtubî, Ebû Abdullâh. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’an. thk. Abdullah et-Türkî. Beyrût: Müessesetü’l-Risâle, 2006.
• Mahallî, Celâleddîn - Süyûtî, Celaleddin. Tefsîru’l-Celâleyn. Beyrût: Dâru’l-Marife, ts.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü Ehli’s-sünne. thk. Mecdi Ba Sellum. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mukâtil b. Süleymân. et-Tefsîru’l-kebîr. thk. Abdullah Mahmûd Şehhâte. 4 Cilt. y.y.: Merkezu Tahkîki’t-Türâs, 1979.
• Müslim, Ebu’l-Hasan b. el-Haccâc en-Nîsâbûrî. Sahîhu Müslim. thk. Râid bin Sabri. Riyad: Dârul’l-Hadâra, 2015.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb. Kitâbu’s-Sünen. Merkezu’l-Buhûs. 20 Cilt. Kahire: Dâru’t-Te’sîl, 2012.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. thk. Yusuf Ali Bedevî. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Öcal, Mustafa. “Ahiret İnancının Öğretiminde Yeni Bir Yöntem Önerisi”. Gençlik Dönemi ve Eğitimi II. 317-342. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2003.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celaleddin. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 17 Cilt. Kahire: Merkezü Hicr, 2003.
• Şahinkaya, Rezan. “Türk Aileleri Hangi Yönlerden Birbirlerine Farklılıklar Gösterirler”. Aile Yazıları I. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1991.
• Şimşek, Mehmet Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. 5 Cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
• Taberî, Ebû Ca‘fer. Câmi‘u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’an. thk. Abdulmuhsîn et-Turkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Telli, Hasan, “Çocuk ve Ölüm Bağlamındaki Olaylara Hz. Peygamber’in Yaklaşımı”, XIV. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu İslâm ve Çocuk Tebliğler Kitabı, (Şanlıurfa: Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2021), 225-228 233.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed. Sünenü’t-Tirmizî ve Hüve’l-Câmi‘u’s-Sahîh. thk. Merkezu’l-Buhûs, 5 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Te’sîl, 2016.
• Topaloğlu, Bekir. “Hûri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/387-390. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Yaman, Ahmet. “İslâm Ailesinin Temel Nitelikleri”. Mehir Üç Aylık İlmi ve Akademik Bülten 1 (1997), 49-52.
• Yıldız, İbrahim. Kur’ân İnsan ve Yanılgı -Psikososyal Bir Okuma-. Bursa: Emin Yayınları, 2019.
• Yıldız, İbrahim. “Kur’an’da Hesap Günü Şahitleri”. Diyanet İlmi Dergi 53/4 (2017), 55-75.
• Yüksel, Muhammed Bahaeddin. “Yakup Peygamberin Gözlerinin Akıbeti Konusunda Genel Bir Kabulün Tahlili”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16/31, (2018), 73-111.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım. el-Keşşâf an hakâ’ikı gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Halil Me’mun Şeyha. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2005.