Hıfzı Korumanın Önemi -Bazı Uygulama ve Tavsiyeler-

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 18 - 41, 30.11.2023

Ömer Özbek , Gamze Çevik

Öz

Kur’an-ı Kerim ile insanın iletişimi onu tanıması, okuması, hıfzı ve anlama çabası şeklinde ifade edilebilir. Bunlar içinde hıfz Kur’an’ın baştan sona ezberlenmesini ifade eder. Hıfzı koruma en az hafızlığı tamamlama kadar önemlidir. Kur’an lafız ve mana bakımından çok zengin bir kaynak olduğu için onun ezberlenmesi; ondan ömür boyu istifade edebilmek için de ezberinin muhafaza edilmesi çok mühimdir. Daha çocuk yaşta hafızlık yaparak Kur’an’ı baştan sona ezberleyen hafızlar, bu ezberlerini ömür boyu muhafaza konusunda endişeler taşımaktadır. Bu çalışmanın konusu, hafızlığın muhafaza edilmesine dair bazı önemli hususlar ve hıfzı korumanın bir takım uygulamalarıdır. Çalışmanın amacı ise hafızlığı muhafazanın önemini vurgulamak ve bu konuda farkındalık oluşturacak uygulama ve önerilerle hafızların muhafaza sürecine katkı sağlamaktır. Her dönemde hafızlıkla ilgilenen kimseler Kur’an’ı ezberledikten sonra onu korumayı çok önemli görmüşler ancak onunla ilgili uygulamalara yönelmede yeterince gayret gösterememişlerdir. Konuyla ilgilenen araştırmacılar özellikle geç dönemde yazılmış bazı kitaplarda hafızlığı korumaya dair değişik uygulama önerileri ortaya koymuşlardır. Bu uygulamalar arasında ezbere ve yüzünden mukabeleler okumak, hatimle teravih namazı kıldırmak, her gün düzenli bir şekilde bir cüz tekrar yapmak ve kişinin hafızlığını aktif olarak kullanabileceği bir meslek seçmek gibi hususlar zikredilebilir. Bunların öncesinde sağlam bir ezber süreci geçirmek ve hafızlık tamamlanınca ilk kuvvetlendirmede çok sayıda tekrar yapmak koruma sürecine sağlam bir zemin hazırlayacaktır. Bu çalışmada yer verilen uygulamalar bir makalenin sınırları içerisinde kaldığından hıfzı korumanın tüm uygulamaları yerine bunlardan yalnızca ektili oldukları düşünülen bir kısmı ele alınmıştır. Sonuç olarak hafızlığın muhafaza edilmesine dair bazı önemli hususlar açıklığa kavuşturulmuş ve hafızlara hafızlığı muhafazanın önemini vurgulanmış olması düşünülmekte; bu konuda farkındalık oluşturularak uygulama ve önerilerle hafızlığın muhafazasına katkı sunulmuş olması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Kur’an, Hafızlık, Hıfzı Koruma, Hafızlığı Unutmama

The Importance Of Preserving Memory - Some Practices And Recommendations-

Öz

Kaynakça

• Abdülbaki, Muhammed Fuat. el-Mü’cemül müfehres li elfazi’l-Kur’âni’l-Kerîm (Kur’ân-ı Kerîm Fihristi). Kahire: Darül Hadis, 1996.
• Affani, Seyyid bin Hüseyin. Zikir ve Kur’an Tilaveti. İstanbul: Nebevi Hayat Yayınları, 2022. Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah es-Şeybânî, el-Müsned, thk. Şuayb Arnavut ve diğerleri, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421.
• Akdemir, Mustafa Atilla. “Kur’an Ezberinde Kalite İhtiyacı ve Donanımlı Hafızlık”. Usul İslam Araştırmaları Dergisi 13 (2010) 21-40.
• Algur, Hüseyin. “Hafızlık Eğitimi Alan Bireylerin Gözüyle Türkiye’de Hafızlık Eğitimi (Nitel Bir Araştırma)”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/8 (2018): 67-105.
• Askalanî, İbn Hâcer. Fethü’l-bârî şerhu sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: Dâru’l-Mârife, 1426.
• Baş, Erdoğan. Kur’an’ı Okuma Okutma ve Anlama Üzerine. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2. Basım. 2022.
• Bigiyef, Musa Carullah. Kur’an ve Mushaflar Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Bilgin, Vejdi. “Psiko-Sosyal Açıdan Hafızlık: Orta Yaş Erkek Hafızlar Üzerinden Bir Değerlendirme”. Çeşitli Yönleriyle Hafızlık Eğitimi. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2021.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmi’u’s-sahîh, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419. Nebi Bozkurt, "Hafız", Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi (DİA), 15. cilt, İstanbul, 1997, 74-78.
• Cebeci, Suat - Ünsal, Bilal. “Hafızlık Eğitimi ve Sorunları”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/2 (2006), 27-52.
• Çakır, Mesut - Horoz, Yavuz. “Hafızlığı Teşvik Eden Hadisler Üzerine Genel Bir Değerlendirme”. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 9 (2018), 118-140.
• Çimen, Abdullah Emin. “Hafızlık Müessesesi, Ülkemizdeki Hafızlık Çalışmalarıyla İlgili Bazı Değerlendirmeler ve Hafızlığın Sağlamlaştırılmasında Bir Metot Denemesi”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 18 (2007), 91-166.
• Dağ, Mehmet. Geleneksel Kıraat Algısına Eleştirel Bir Yaklaşım. Ankara: İSAM Yayınları, 2. Basım. 2019.
• Demirci, Muhsin. Kur’an Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 13. Basım. 2020.
• Demirkol, Mahir. Hafızlığı Kodlama Metotları. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2020.
• Demirkol, Mahir. Akademik Hafızlık’ta Aile, Çocuk ve Hoca İlişkileri. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2. Basım. 2021.
• Demirkol, Mahir. Hafızlıkta Cüz İçi Sayfaları Yönetme Yöntemleri. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2022.
• Demirkol, Mahir. Hafızlığın Yol Haritası. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, 2022.
• DİB, Hafızlık Tekrar Programı, Erişim 07.06.2023. https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/ Hafizliktekrarprogrami20-202015.pdf.
• Duman, M. Zeki. Nüzulünden Günümüze Kur’an ve Müslümanlar. Ankara: Fecr Yayınları, 6. Basım. 2016.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, es-Sünen, Beyrut: Dâru’l-Mârife, 1422.
• Ebu Hamid, Cemal Abdurrahman. el-İkaz li tezkiri’l-huffaz bi’l ayati’l müteşabiheti’l-elfaz. Kahire: Merkezü Ammi’l-Ensari’s-Sünne, 4. Basım, 1425/2004.
• Eğin, Osman - Öresin, Hüseyin. Hafızlık Risalesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım. 2017.
• Fırat, Yavuz. “Kur’an Öğretimi ve Hafızlık Eğitimi Üzerine Bazı Düşünceler”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 23 (2007), 549-568.
• Fırat, Yavuz. Tecvid ve Kıraat İlmi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı, 2018.
• FMN, Memurlar Net Forum Hafızlık Koruma, Erişim 05.06.2023. https://forum.memurlar.net/konu/cevap/ da7e4b9a-53d3-e111-9ef8-14feb5cc13c9.
• FOZK, Google Play Ferhat Özçelik Zinciri Kırma, https://play.google.com/store/apps/details?İd=ferhat ozcelik zincirikirma&hl=tr&gl=US. Erişim 05.06.2023.
• Görener, İbrahim. “Kur’an Ezberinin Anatomisi: Bir Süreç Değerlendirmesi”. Hafızlık Eğitimi Üzerine Araştırmalar (Ed. Cemil Osmanoğlu - Ömer Özbek). 41-55. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
• Gürel, Ramazan - Kaya, Umut. “İlahiyat Fakültelerinde Hafızlık Çalışmaları: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği”. Hafızlık Eğitimi Üzerine Araştırmalar (Ed. Cemil Osmanoğlu - Ömer Özbek). 247-295. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
• Heyet. “Hafızlık Sürecinde Anne Babalara ve Eğitimcilere Yol Haritası”. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, 2019.
• İbn Ebî Şeybe, el-Musannef, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• Kara, Mustafa. “Hafızlık-Meal/Tefsir İlişkisi” Çeşitli Yönleriyle Hafızlık. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2021.
• LHJS, Life Hacker, Jerry Seinfelds, Erişim 05.06.2023. https://lifehacker.com/jerry-seinfelds-productivity-secret-281626.
• Madazlı, Ahmet. “Öğrenilen, Ezberlenen Sure ve Ayetleri Unutmak”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3 (1986), 269-282.
• Melaike, Siraç Salih. Delilü’l-ayat müteşabihetü’l-elfaz fi Kitabillahi’l-aziz. Demmam: Dâru İbnü’l-Cevzî, 2017.
• Müslim, Ebû’l-Hüseyin b. Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1422.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref. et-Tıbyan fî hameleti’l-Kur’an, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1419/1996.
• Osmanoğlu, Cemil - Aslan, Ferda. “Hafızlık Öğrencilerinin Çalışma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 47 (2019), 175-232.
• Özbek, Ömer. “Dünyada Hafızlık Yöntem Örnekleri”. Bilimname: Düşünce Platformu. 29 (Şubat 2015): 183-209.
• Özbek, Ömer. “Çoklu Zekâ Uygulamaları ve Hafızlık Eğitimi”, Hafızlık Eğitimi Üzerine Araştırmalar (Ed. Cemil Osmanoğlu - Ömer Özbek). Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
• Salihoğlu, Ziya. İdeal Hafız’ın El Kitabı. İstanbul: Yasin Yayıncılık, 2010.
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’an Tilavetinde Türk Tavrı ve Merhum Temsilcileri. İstanbul: Mihrabad Yayınları, 2. Basım. 2023.
• Sercani, Ragıp. Kur’an’ı Nasıl Ezberlersin? İstanbul: Beka Yayıncılık, 2019.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, 25 cilt, Kahire: Dâru hicr, 1422/2001.
• Temel, Nihat. “Kur’an Talimi ve Hafızlık Eğitimi”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi. 18 (2007), 35-60. Tirmîzî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. es-Sünen, Kahire: Dâru’l-hadis, 1419.
• Toker, İhsan. Hafızlık Anlam ve Deneyim. Ankara: Fecr Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Tüfekçioğlu, Mehmet. Hafızlar ve Hafız Olmak İsteyenler İçin Kur’an-ı Kerim’de Lafzı Müteşabih Ayetler. İstanbul: Saadet Yayınevi, 2013.
• Yüksel, Ali Osman. İbn Cezeri ve Tayyibetün’n-neşr. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 3. Basım. 2016.
• Zeydân, Abdülkerîm. el-Medḫal li-dirâseti’ş-şerîʿati’l-İslâmiyye, Bağdad: Matbaatü Selmân el-A’zamî, 1976.
• Zürkani, Muhammed Abdülazim. Menahilü’l-irfan fi ulumi’l-Kur’an. thk, Ahmed Şemdüddin. Beyrut: Darü’l-Fikr, 1988.