A'râf Suresi 204. Âyeti Bağlamında Sükût

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 20 - 31, 30.06.2024

Enver Sonduk

Öz

Sükût etmek, kişinin zihnini ve fikrini toplayıp geçmişini muhasebe etmesine ve geleceğine dair planlar yapmasına vesiledir. İyilik ve kötülüğü karşılaştırmak, kâr ve zararı tartmak sükût etmekle mümkündür. Günlük yaşantıda ve ahirete yönelik çalışmalarda artı ve eksiler sükût etmekle bilinir. Sükût etmeden sağlıklı bir karara varmak dolayısıyla doğru yolu bulmak oldukça zordur. Zira kişinin önce kendini ve daha sonra Rabb’ini bulabilmesi tefekkürle mümkündür. Tefekkürün ön şartı ise, sükûttur. Yerine göre konuşmak önem arz ettiği gibi, yerine göre de sükût etmek önemlidir. Sadece sükût etmek de yetmez, bir de konuşulan vaya okunan kelamı can kulağıyla dinlemek gerekir. Konu Allah'ın kelamı ve Hz. Peygamber'in hadisi olunca sükût edip dinlemek daha çok önem arz etmektedir. Çünkü gönül havzamızı ilâhî vahiyle dolduran serçeşmenin yolu sükût edip iyice dinlemekten geçer. Bundan dolayı ilâhî kelamın daha iyi anlaşılması ve verdiği nihâî mesajın idrâk edilebilmesi için Allah, A'râf Suresi 204. âyetinde Kur'ân okunduğu esnada bizden sükût etmemizi istemektedir. Bu ayetin nüzûl sebebi hakkında müfessirler arasında ihtilaf olmuştur. Ayette geçen zaman mefhumundan hangi zaman kasedildiği konusunda değişik fikirler ortaya atılmıştır. Kimisine göre buradaki zamandan namaz kılındığı zaman dilimi kasdedilmiştir. Dolayısıyla Kur'ân'ı dinleme vucûbiyetini ifade eden emir, sadece namazda okunan Kur'ân'la ilgili olmuş olur. Bazılarına göre hutbenin okunduğu, diğer bazılarına göre hem namazın kılındığı hem de hutbenin okunduğu zaman dilimi kasdedilmiştir. Diğer bazılarına göre ise, namaz ve hutbe dışında Kur'ân'ın okunduğu tüm zamanlar dikkate alınmıştır. Vucûp emrinin Hz. Peygamber'in okuyuşuna özel olduğunu savununlar olduğu gibi, ayetteki hitabın kâfirlere özel olduğunu savunanlar da olmuştur. Ancak nüzûl sebebi hangi özel sebebe bağlansa bağlansın lafzın umûmundan hareket ederek her hâlükârda Kur'ân okunduğu zaman sükût edip onu dinlemenin önemli olduğu kanâatine varılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sükût, Dinleme, Tefekkür, Kırâat, Hutbe.

Silence in the Context of Surah al-A'raf, Verse 204

Öz

Kaynakça

• Âlûsî, Mahmud. Rûhu’l- Maânî. thk: Abdülbari Atiye, Beyrut: Dâr’ul Kutubi’l- İlmiye, 1994.
• Beğavi, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meâlim'ut- Tenzil. thk: Abdurrezak el- Mehdî, Beyrut: Dâr'ut- Turâs'il- Arabî, 1999.
• Beydâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullāh b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Teʾvîl. thk: Muhammed Abdurrahman el- Maraşli, Beyrut: Dâr'u İhyai'l- Tauras'il- Arabî, 1997.
• Bikāî, Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer b. Hasen er-Rubât. Nazm'ud- Dürer fi Tenâsüb'il- Ayâtı ve's- Suver. thk: Abdurrezzak Ğalib el- Mehdî, Beyrut: Dâr'ul- Kutub'il- İlmiye, 1995.
• Cürcânî, Seyyid Şerif. et-Ta’rîfât. Beyrut: Dâr’ul Kutub’il İlmiye, 2013.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân. el- Bahr'ul- Muhît. thk: Sıdkı Muhammed Cemil, Beyrut: Dâr'ul- Fikir, 1999.
• Ebû's- Suûd Muhammed, İrşâdü’l-ʿaḳli’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm, Dâr'u İhyâ'it- Turâs'il- Arabî, Beyrut, t.y.
• Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî İbnü’l-Cevzî, Zâd'ul- Mesîr, thk: Abdurrezzâk el- Mehdî, Dâr'ul- Kitâb'il- Arabî, Beyrut, 2001.
• Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Mâverdî, en- Nüket'u ve'l- Uyûn, thk: es- Seyyid b. Abdilmaksud, Dâr'ul- Kutub'il- İlmiye, Beyrut, t.y.
• Elmalılı Muhammed Hamdî, Hak Dini Kur'ân Dili (Sadeleştirilmiş). İstanbul: Çelik Yayın Evi, 1993.
• et-Tîbî, Ebû Muhammed Şerefüddîn Hüseyn b. Abdillâh b. Muhammed. Fütûḥu’l- Ġayb fi (ve)’l- Keşf ʿan Ḳınâʿi’r-Reyb. Dabai: Dubai Oluslararası Kur'ân Ödülü Komisyonu (Şamile Zehebiye nüshası), 2013.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb b. Muhammed. el- Kamûs'ul- Muhît. Beyrut: Müesset'ür- Risâle, 2005.
• İbn Acîbe, Ahmed. el- Bahr'ul- Medîd. thk: Ahmed Abdullah el-Kureşî, Beyrut: Dâr'ul- Kutub'il- İlmiye, 2003.
• İbn Aşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir. et- Tahrîr ve’t- Tenvîr mine’t-Tefsîr. Tunus: ed- Dâr'ut- Tunûsiye, 1984.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gālib b. Abdirrahmân b. Gālib. el-Muḥarrer'ül-Vecîz fî Tefsîr'il-Kitâb'il-ʿazîz. thk: Abdusselam Abduşşafî, Beyrut: Dâr'u Kutub'il- İlmiye, 2001.
• İbn Cüzey, Ebü’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kelbî el-Gırnâtî. et- Teshîl li Ulum'it- Tenzîl. thk: Abdullah el- Halidî, Beyrut: Dâr'ul- Erkam b. Ebi'l- Erkam, 1995.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr. Tefsiru’l- Kur’ânı’l- Azîm. thk: Samî b. Muhammed Selâmeh, Riyad: Dâr’u Taybeh, 1999.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim b. Ali. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Daru’s-Sadr, 1993.
• Îcî, Ebü’l-Meâlî Muînüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed. Câmiʿu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Ḳurʾân. Beyrut: Dâr'ul- Kutub'il- İlmiye, 2004.
• İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. el- Müfredât fi Ğarib'il- Kur'ân. thk: Muhammed Seyyid Geylânî, Lübnan: Dâr'ul- Mârife, t.y.
• Kannevcî, Sıddık Hasan Han. Feth'ul- Beyan fi Mekâsıd'il- Kur'ân. thk: Abdulah b. İbrahim el- Ensârî, Beyrut: el- Mektebet'ül- Asriye, t.y.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el- Cami' li Ahkâm'il- Kur'ân. thk: Ahmed el- Berdunî ve İbrahim Atfiş, Kahire: Dâr'ul- Kutub'il- Mısriye, 1964.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-Tenzîl ve Ḥaḳāʾiḳu’t-Teʾvîl. thk: Yusuf Ali Bedivî, Beyrut: Dar'ul- Kelim'ıt- Tayyıb, 1998.
• Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Mefâtîḥu’l-Ġayb. Beyrut: Dâr'ut- Turâs'il- Arabî, 1999.
• Rızâ, Muhammed Reşid. Tefsir'ul- Menâr. Mısır: el- Heyet'ul- Misriyet'ul- Ammeh, 1990.
• Sa’dî, Ebû Abdillâh Abdurrahmân b. Nâsır b. Abdillâh b. Nâsır. Teysîrü’l-Kerîmi’r-Raḥmân fî Tefsîri Kelâmi’l-Mennân. thk: Abdurrahman b. Muallâ el- Luveyhik, Beyrut: Muessetu’r- Risâle, 2000.
• Şa'râvî, Muhammed Mütevellî. el- Havâtır, Mısır: Metâbı Ahbar'il- Yevm, 1997.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed. Feth'ul- Kadir. Dımaşk: Dâr'u İbn Kesir, 1993.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Câmiu’l- Beyân fi Te’vili’l- Kur’ân. thk: Ahmed Muhammed Şakir, Beyrut: Müessesetu’r- Risâle, 2000.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf 'an Ḥaḳâ'iḳı Ġavâmizi’t-Tenzîl ve 'Uyûni’l-Eḳāvîl fî Vücûhi’t-Teʾvîl’dir. Beyrut: Daru’l- Kutubi’l- Arabî, 1986.