M.Abdullah Draz’ın Amelî Ahlâkın Bir Alanı Olarak Devlet Ahlâkına İlişkin Âyetleri Tahlili’ne İnsan-İnsan İlişkileri Açısından Bir Bakış

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 77 - 102, 31.12.2024

Hasan Hasan Rıza Özdemir

Öz

İslâm düşünce geleneği içinde ahlâk, kişinin davranışlarını şekillendiren, toplumsal normları belirleyen ve insanların Allah'a karşı sorumluluklarını yerine getirmelerini teşvik eden önemli bir disiplindir. İslam düşünce insanları, ahlâkın teorik ve pratik yönlerini içerik ve metot olarak farklı biçimlerde incelemişlerdir. Draz, Kur’ân Ahlâkı kitabında ahlâkın teorik ve pratik yönlerini iki temel başlıkta ele almakta ve ahlâkı alanlara ayırmaktadır. Draz’ın Kur’ân’ı Kerim’in pratik kurallarını ele alış metodu diğerlerinkinden oldukça farklıdır. O amelî ahlâkın alanlarını; ferdî ahlâk, aile ahlâkı, sosyal ahlâk, devlet ahlâkı ve dini ahlâk olarak incelemiştir. Draz’ın bu tasnifi, hem batılı hem de İslam bilim ve düşünce insanlarının ondan metot ve içerik olarak etkilendikleri, problemi yeni bir anlayışla ele aldıkları için önemlidir. Makalede Draz’ın amelî ahlâkın bir alanı olarak zikrettiği devlet ahlâkıyla ilgili ayetlerin tahlili birey ve kurumlar zaviyesinden incelenmiştir. Bu aşamada insan-insan münasebetini yöneten ahlâkî ve hukuki alandaki Kur’ânî ilkeler: ‘emirler’, ‘yasaklar’ ve ‘öğütler’ başlıkları altında analiz edilmiştir. Draz’ın bu konuda yer verdiği âyetlerin her biri Kur’ân’dan bir değer olarak anlaşılmalıdır. Böylece Kur’ân’ın temel mevzularından birisi olan insan-insan ilişkisi ile ilgili ahlâkî ve hukukî alanda bir inceleme ve değerlendirme imkânı da elde edilmiştir. Makalede genel itibariyle açıklayıcı ve betimleyici bir yöntem takip edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Devlet Ahlâkı, İslâm, Kur’ân, İnsan-İnsan Münasebeti, Toplum, Amelî Ahlâk.

Kaynakça

• Açık, Fatih. “Hicret Sonrası İlk İslam Medeniyetinin İnşa Sürecinde Toplumsal Kurumların Yapısı”. Akademik Bakış: Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi 52 (2015), 285-309.
• Adalıoğlu, Hasan Hüseyin. “Siyâsetnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/304. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Adalıoğlu, Hasan Hüseyin. “Siyasetnâmelerde Din Devlet İlişkisi”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 43 (2018), 313-324.
• Akıncı, Ahmet. İslam Hukukuna Göre Savaşta Uyulacak Kurallar. Uludağ, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Aktaş, Özgür - Safran, Mustafa. “Evrensel Bir Değer Olarak Barış ve Barış Eğitiminin Tarihçesi”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 172/172 (Şubat 2013), 131-150.