Ali Rızâ Kudsî Efendi ve “İlm-i Ahlâk ve Ulûm-ı Dîniyye Dersleri” Adlı Defteri

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 215 - 283, 30.06.2020

Ahmet Çelik

https://doi.org/10.5281/zenodo.3904506

Öz

Ali Rızâ Kudsî Efendi, 1304/1888 yılında Konya’da doğmuştur. Babası Konya bilginlerindenHasan Kudsî Efendi’dir. Ahmed Ziyâ Efendi’den icâzet alan Ali Rızâ Efendi, Konya Dârülmual-limîn Mektebi’nden mezun olmuş, 1909’da Konya Islâh-ı Medâris Medresesi’nde Arapça, akâidve kıraat öğretmeni olarak vazife almıştır. I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale cephesinde gazi olmuş,askerden dönünce bir müddet ticaretle uğraştıktan sonra 1919’daİntibahdergisini çıkarmıştır.1920’de Konya’dan ayrılarak Hatay’a giden ve 1927’de İskenderun Abacalı köyünde bir medre-se açan Ali Rızâ Efendi, daha sonra Şam’a giderek 7 Ocak 1956’daki vefatına dek faaliyetleriniburada yürütmüştür. Eğitim ve yayıncılık faaliyetlerinin yanı sıra eser telifiyle de meşgul olanmüellifinNamaz’da Miktâr-ı Kırâat,Ezan ve Hutbe,el-Fıraku’l-İslâmiyye küllühüm Müslimûnve Dinî Bilgilerisimlerinde yayınlanmış eserleri vardır. Ali Rızâ Kudsî Efendi, bu eserlerinden başka,1913 yılında Konya Islâh-ı Medâris Medresesi’nde öğrencilerine okuttuğu ders notlarını bir arayagetirerek “İlm-i Ahlâk ve Ulûm-ı Dîniyye Dersleri” üst başlıklı müstakil bir defer tertip etmiştir. “Ulûm-ı Dîniyye” ve “İlm-i Ahlâk” adında iki bölümden oluşan bu defer, Konya KoyunoğluKütüphanesi 7274 numarada kayıtlıdır. “Ulûm-ı Dîniyye” başlıklı ilk bölümde soru-cevap tarzın-da bir ilerleyiş söz konusu olup, sorulan sorulara özlü cevapların verildiği görülmektedir. “İlm-i Ahlâk” bölümünde ise ahlâk nazariyesine dair bilgi ve amelî/pratik ahlâk esasları ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinî bilgiler, akâid, ahlâk ilmi, Islâh-ı Medâris

ʿAli Rizā Kudsī Efendi and the Notebook of “Classes of ʿIlm-i Akhlāk and ʿUlūm-u Dīniyye”

Öz

Ali Rıza Kudsi Efendi was born in 1304/1888 in Konya. He attended the lessons of Ah-met Ziya Efendi and obtained a licence. Afer having Rüştiye Tahsili (studying in Ottoman juniorhigh school), he became a mudarris at Konya Islah-ı Medaris madrasa in 1909 He lef Konya in1920 and went to İskenderun. In 1927, he opened a madrasa in Iskenderun Abacalı village. Hecarried out his activities here until his death on January 7, 1956 He has a lof of works. He broughttogether the lecture notes which he taught to his students at Islāh-ı Medāris and prepared a sep-arate notebook titled “İlm-i Ahlāk ve Ulūm-ı Dīniyye Dersleri.” The notebook consists of twoparts. It was named as “Ulūm-ı Dīniyye” section fom page 1 to 21 At the end of this section, the
date of February 25, 1913 was written.

Anahtar Kelimeler

Religious information, religious faith, moral philosophy, Islâh-ı Medâris

Kaynakça

• Ali Rızâ Kudsî Efendi. İcâzet. Koyunoğlu Kütüphanesi, 37023, 7271.
• Ali Rızâ Kudsî Efendi. Namazda Kur’ân-ı Kerîm’den Okuma Mikdarı. İstanbul: Gümüştop Yayınları, 1968.
• Arabacı, Caner v.dğr.. Konya Basın Tarihi. Konya: Palet Yayınları, 2009.
• Arabacı, Caner. Osmanlı Dönemi Konya Medreseleri 1900-1924. Konya: KTO Yayınları, 2017.
• Aydın, Mehmet. “Ahlâk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/12. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Bilgili, İsmail - Çelik, Ahmet. Şeyh Muhammed Kudsî ve Silsilesi. Konya: İzi Süt Kültür Yayınları, 2010.
• Bilgili, İsmail - Çelik, Ahmet. Muhammed Kudsî el-Bozkırî. Konya: İzi Süt Kültür Yayınları, 2013.
• Bilgili, İsmail. “Osmanlı Son Dönemi, Nitelikli Din Adamı Yetiştirme Projesinin Bir Örneği Olarak Konya Islâh-ı Medâris-i İslâmiye”. Uluslararası Dini Araştırmalar ve Küresel Barış Sempozyumu, 17-18 Mayıs 2013. 1/65-91. Konya, 2016.
• Bilgili, İsmail. Konyalı Şeyhzade Ahmet Ziya Efendi. Konya: İzi Süt Kültür Yayınları, 2017.
• Bilgili, İsmail. Müderris Hasan Kudsî Efendi ve İcazetleri. Konya: İzi Süt Kültür Yayınları, 2012.
• Çelik, Ahmet - Bilgili, İsmail. “Muhammed Kutsi el-Bozkıri (Memiş Efendi)”. Konya Ansiklopedisi. 7/4-5. Konya: KBB Kültür A.Ş., 2014.
• Çelik, Ahmet. “Ali Rızâ Kudsî Efendi’nin Islah-ı Medaris’e Atanışı”. Merhaba Akademik Sayfalar (19 Ocak 2011), 5-7.
• Çelik, Ahmet. “Eminoğlu Hoca İle Son Görüşme”. Merhaba Akademik Sayfalar (27 Mart 2013), 135-141.
• Çelik, Ahmet. “Konya Islah-ı Medaris-i İslamiyyesi’nin Kuruluşu”. Merhaba Akademik Sayfalar 3 (4 Şubat 2009), 39-16.
• Çelik, Ahmet. “Konya İntibah Gazetesi”. Konya Ansiklopedisi. 6/56-57. Konya: KBB Kültür A.Ş., 2014.
• Çelik, Ahmet. “Konya’da Bir İslam Üniversitesi: Paşa Dairesi ve Islah-ı Medaris”. Genç Adım 13/16 (Nisan, 2019), 14-15.
• Çelik, Ahmet. “Muhammed Zeynelabidin Efendi”. Konya Ansiklopedisi. 7/5-7. Konya: KBB Kültür A.Ş., 2014.
• Çelik, Ahmet. “Son Devir Osmanlı Konya’sında Bir İslam Üniversitesi ve ‘İlm-i Ahlak ve Ulum-u Diniyye’ Dersleri Üzerine”. Yüksek Din Öğretimi. ed. Z. Şeyma Altın, 211- 230. İstanbul: DEM Yayınları, 2018.
• Çelik, Ahmet. “Zeynelabidin Efendi ve Siyasi Görüşleri”. Merhaba Akademik Sayfalar 4 (9 Şubat 2011), 55-64.
• Eminoğlu, Ahmet Kudsî. http://a-Kudsî.tripod.com/ (Erişim 11.05.2020).
• Eminoğlu, Ahmet Kudsî. www.angelfire.com/ak5/eminoglu/ (Erişim 11.05.2020).
• Hocazade Hilmi. “Tezkâr-i Ebrâr: Şeyh Memiş Efendi”. Cerîde-i Sûfiyye 7/27 (18 Şevval 1330/30 Eylül 1912), 5-6.
• Karaman, Hayrettin v.dğr.. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meali. Ankara: TDV Yayınları, 2015.
• Konyalı, İbrahim Hakkı. “Konya’da İslam Üniversitesi Islah-ı Medâris-i İslamiye”. Yeni Asya (29-30 Eylül 1971).
• Muhammed Bahâüddîn Efendi. Îķāžu’n-nâ’imîn. Konya: Yusufağa Kütüphanesi, 9898/1, 1a-81a.
• Sarıçelik, Kerim. Konya’da Modern Eğitim Kurumları (1869-1919). Konya: Çizgi Yayınevi, 2010.
• Sural, Mahmut. “50 Yıl Önceden Bu Yana Her Yönüyle Konya”. Yeni Konya (12 Eylül 1975).
• Süyûtî, İmam Celâleddîn b. Ebî Bekr. el-Câmi‘u’ś-śaġîr fi’l-eĥâdîŝi’l-beşîri’n-neźîr. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• Uyar, Veli Sabri. “Hattatlar Armağanı”. Konya. 11/115, 13-15. Konya: Halkevi Mayıs 1948.
• Uz, Mehmet Ali. Konya Âlimleri ve Velileri. Konya: Meram Belediyesi Kültür Yayınları, 2014.
• Yaşar, Hasan. “Ahmet Kudsî Eminoğlu’nun Ardından”. Merhaba Akademik Sayfalar 11 (10 Nisan 2013), 162-165.
• Yaşar, Hasan. “Ali Rızâ Kutsi Efendi”. Konya Ansiklopedisi. 1/190-191. Konya: KBB Kültür A.Ş., 2011.
• Yaşar, Hasan. “Eminoğlu, Mehmet”. Konya Ansiklopedisi. 3/181-182. Konya: KBB Kültür A.Ş., 2014.