Osmanlı Ceza Hukuku Çalışmaları Üzerine Bir İcmal

Yıl 2005, Sayı: 5, 489 - 512, 01.05.2005

Mehmet Akman

Öz

Bu çalışmada Osmanlı ceza hukuku literatürü ele alınmıştır. Bilindiği gibi Fatih Sultan Mehmet umumi ceza kanunu ısdar eden ilk padişahtır. Bundan sonra, II. Bayezid, I. Selim ve Kanuni Sultan Süleyman devirlerinde üç umumi ceza kanunu daha çıkarılmıştır. Tanzimat döneminde ise 1840, 1851 ve 1858 tarihinde olmak üzere üç ceza kanunu kabul edilmiştir. Bu sahada bir çok çalışma yapılmış olduğu düşünülebilir. Ancak bazı çabaların dışında 1970'lere kadar kayda değer bir esere rastlanmaz. Heyd'in çalışmaları sayesinde Osmanlı ceza hukuku dikkati çekmeye başlamıştır. Uzun süre ihmal edilen bu alanda o tarihten itibaren artan bir literatür gözlemlenmektedir. Bu çalışma söz konusu literatürü eleştirel bir nazarla taramayı ve alanın önemli sorunlarına dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada son olarak çoğunlukla Türkçe, İngilizce ve Arapça yazılan Osmanlı ve İslam ceza hukuku sahasındaki literatüre ait ayrıntılı bir bibliyografya verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı ceza hukuku, ukûbât, Uriel Heyd

A Critical Examination of the Literature on Ottoman Penal Law

Öz

In this essay, literature on Ottoman penal law is critically examined. As it is known Mehmet the conqueror was the first sultan who laid down a great penal code. After that in the reign of Bayezid II, Selim I and Suleyman the lawgiver three general penal codes were promulgated. After Tanzimat Firman, the Penal Law of 1840, 1851 and 1858 were enacted. In this context one might expect that lots of works have been done. But with the exception of some attempts, no serious study was undertaken until 1970s. Thanks to the great efforts of the late Uriel Heyd, Ottoman penal law was drawn attention. There is a growing literature on this long-ignored topic since then. This article aims to review these studies and focuses on the main problems in the field. This study gives a detailed bibliography of the existing literature on Ottoman and Islamic penal law written mainly in Turkish, English and Arabic.

Anahtar Kelimeler

Ottoman penal law, shari'a, Uriel Heyd