Osmanlı Hukuk Çalışmalarında Kadın

Yıl 2005, Sayı: 5, 575 - 622, 01.05.2005

Betül İpsirli Argıt

Öz

Osmanlı tarihinde kadın konusu üzerine yapılan çalışmalar oldukça geç bir dönem sayılabilecek 1970'li yıllarda başladı ve 1980'li yılların başlarında hız kazandı. 1980'li yılların ortalarında ise Osmanlı tarihçileri, kadın ve cinsiyete dayalı bir yaklaşımın yer aldığı çalışmalar hazırladılar. Bu makale, Osmanlı kadını hakkında hukuk kaynaklarına dayalı yapılan muhtelif çalışmaların bir değerlendirmesi mahiyetindedir ve ağırlıklı olarak İngilizce hazırlanan çalışmaları kapsamaktadır. Makalede Osmanlı kadını hakkındaki ilk çalışmalar, 1980'li yıllarda yaşanan gelişmeler ile birlikte aktarılacaktır. Ardından 1990'lı yıllarda sayıları artmaya başlayan ve yeni açılımlara sahip çalışmalar; aile hukuku ile alakalı yapılan çalışmalar, kadınların adalet arayışı, kadın ve vakıf ilişkisi, gayrimüslim kadınlar, aile tarihi çalışmaları, tereke kullanımına dayalı çalışmalar, yeni açılımlar: mekân kullanımı, dil analizi, son gelişmeler: kadın ve hukuk ilişkisi üstüne yapılan çalışmalar gibi farklı başlıklar altında değerlendirilecektir. Bu çalışmalar Osmanlı kadınlarının yaşamlarını farkı açılardan değerlendirebilmek, cinsiyetler arası ilişkilere bakarak kadınların aile ve toplum içindeki pozisyonlarını görmek ve kadın ve hukuk ilişkisini açıklamak amacını taşırlar. Kadınların erkeklerin boyunduruğu altında olmasını talep eden cinsiyet sistemine rağmen kadınlara mahsus olan bir çok hareket alanın mevcut olduğunu gösterirler. Sonuç bölümünde ise Osmanlı tarihinde kadın konusu üzerine yapılan çalışmaların eksikliklerinden ve problemlerinden bahsedilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı kadını, cinsiyetler arası ilişkiler, kadınların tecrübeleri, kadın ve hukuk ilişkisi, hukuk kaynakları.

Women in Ottoman Legal Sources

Öz

The field of the history of Ottoman women has emerged in a rather late and gradual fashion. The studies on the experiences of women in the Ottoman period started in the late 1970s and gained a modest momentum in the early 1980s. The study of women and gender among the scholars of the Ottoman Empire began to assume a central place in the mid-1980s. This article is an attempt to review the literature on Ottoman women based on the legal sources and it largely covers the literature produced in English. To achieve this objective, the article considers the early developments in the history of Ottoman women together with the subsequent developments in the 1980s. It proceeds with the increasing literature appeared in the 1990s, which are classified under several subtitles: the studies dealing with the issues related to the family law, women who seek justice, women and waqf relations, non-Muslim women, family history, works based on estate records, women's use of space and the recent developments focusing on the mutual relations between women and law. These studies aim to unveil the different aspects of the Ottoman women's lives, to reflect their positions in family and in society by considering the gender relations and to uncover the women's relation to law. In the process, they bring into light the wide range of action that was available to women, despite the inherited gender system that prescribed women's subordination to men. In the conclusion part, the problematic and the shortcomings of studies focusing on the history of Ottoman women are discussed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman women, gender relations, women's experience, women's relation to law, legal sources.