Mevlânâ'nın Mesnevî'sinin Türkçe Şerhlerine Dair

Yıl 2007, Sayı: 10, 469 - 504, 01.09.2007

Şener Demirel

Öz

Mevlânâ'nın adıyla özdeşleşmiş ünlü eseri Mesnevî, yüzyıllar içinde birçok dile tercüme ve şerh edilerek, Mevlânâ'nın dile getirmek istediği duygu ve düşüncelerin milyonlarca insan tarafından paylaşılmasına vesile olunmuştur. Söz konusu dillerin başında hiç kuşkusuz Türkçe gelmektedir. İlk şerh örneğini XV. yüzyılda Muinî?nin Mesnevî-i Muradiye adlı eseriyle gördüğümüz şerh sürecinin son örneğini, yakın tarihte vefat eden ve şerhi sadece ilk 18 beyti içerse de Selçuk Eraydın'ın yaptığı şerhte görmekteyiz. Tespit edebildiğimiz kadarıyla yaklaşık altı yüzyıllık süreç içinde 35 Türkçe şerh yapılmıştır. Bu şerhlerin büyük bir çoğunluğunun Cumhuriyet öncesi dönemde gerçekleştirildiği, hem Cumhuriyet öncesi, hem de sonrası dönemdeki şerhlerin yöntem ve içerik açısından birbirlerinden farklı olmadıkları dikkat çeken bir husustur. Bu çalışmada Mesnevî'nin tespit edilebilen 35 Türkçe şerhi üzerine bir literatür çalışması yapılacaktır. Bu çerçevede önce mesnevi terimi ve Mevlânâ'nın Mesnevî'si hakkında bilgi verilecek, sonra başta Türkçe olmak üzere diğer dillerdeki tercüme ve şerhler kısa bir şekilde ve en sonda da 35 Türkçe şerh şârih ve eserlerini de kapsayacak şekilde biraz daha ayrıntılı olarak tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Mesnevî, Şerh, Abdülkadir Gölpınarlı, Tâhirü'l-Mevlevî, A. Avni Konuk.

On the Turkish Commentaries of Mavlana's Mesnevî

Öz

The Mesnevî, Mavlana's famous work identified with his name, has afforded the senses and thoughts, of that Mavlana desired to express, to be shared by millions of people by being translated into and written commentaries in many languages within centuries. The Turkish language is surely coming at the head of the said languages. We see the last example of commentary process, of which we see the first commentary at the work named Muini's Mesnevî-i Muradiye in the XVth century, at the commentary of Selçuk Erayd'n, who has died on recent date, and that although contains just the first 18 verses. As we could determine, there have been written 35 Turkish commentaries within the nearly six centuries. It is an attention-attracting matter that the most of these commentaries were realized in the pre-republican period, however, both the pre-republican and post-republican period commentaries are not different from each other as their methods and contents. In this study, a literature study will be done on 35 Turkish commentaries of Mesnevî, which could be determined . In this context, at first we will provide information on the terminology of mesnevî and Mavlana's Mesnevî. Then the translations and commentaries ahead in Turkish and in other languages will be briefly introduced and finally a little more detailed information involving the 35 Turkish commentaries, commentators and their works, will be presented.

Anahtar Kelimeler

Mavlana, Mesnevî, Commentaries, Şerh, Abdülkadir Gölpınarlı, Tâhirü'l-Mevlevî, A. Avni Konuk.