Cumhuriyet Döneminde Mezhepler Tarihi Yazıcılığı, Yeni Metodoloji Arayışları ve Sorunları

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 29, 9 - 37, 01.02.2019

Sönmez Kutlu

Öz

“İslam Mezhepleri Tarihi”, geçmişte olduğu gibi günümüzde de ilgi odağı olmaya devam etmektedir. Türkiye’de cumhuriyet döneminde ilahiyat fakültelerinde bu
adla anabilim dalları bulunmakta, buralarda klasik dönemde ve günümüzde ortaya çıkan mezhep ve akımlar üzerine ciddi master ve doktora tezleri yaptırılmaktadır.
İslam düşüncesini ve dinî toplumsal yapıları analiz eden bilim dallarına nazaran, mezhepler tarihi daha büyük mesafe kat etmiştir. Cumhuriyet döneminde klasik
metodoloji aynen takip edilmemiş birbirinden farklı yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bunlar “Tarihî-Materyalist Yaklaşım”, “Normatif-Teolojik Yaklaşım”, “Sosyal-
Pozitivist (İçtimaiyâtçı) Yaklaşım”, “Tarihsel-Sosyolojik Yaklaşım” ve “Zihniyet Çözümleyici: Psiko-Sosyal Yaklaşım” şeklinde tasnif edilebilir. Her birisinin kendine
özgü özellikleri vardır. Ayrıca cumhuriyet döneminde bu yaklaşımlardan her biri ile yapılan çalışmalar, önemli bir yekun tutmaktadır. Mezhepler tarihinin çeşitli sorunları ile ilgilenen bu literatür, kendi içerisinde önemli sorunları da barındırmaktadır. Bunların her birisi ayrı ayrı çalışmaların konusu olmakla beraber, karşılaşılan sorunlar, bu makalede genel hatlarıyla analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler

cumhuriyet, mezhep, metodoloji

Kaynakça

• Muhammed b. Tavit et-Tancî, İslam Mezhepleri Hakkında Düşünceler ve İslam Mezhepleri Tarihi Ders Notları, çev. Esat Kılıçer, Ankara: Basılmamış Notlar, tz., s. 30, 42.