Osmanlı’da Hâfız Dîvânı’na Sûfî Bakış: Mehmed Vehbî Konevî’nin Şerh-i Dîvân-ı Hâfız’ı

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 30, 241 - 260, 31.12.2019

Osman Sacid Arı

Öz

Hâfız’ın Dîvân’ı erken dönemlerden itibaren Osmanlı sûfîleri ve şairleri tarafından okunan ve yorumlanan bir ideal örnek olarak kabul edilmiştir. Şairlerin kendi şiir kabiliyetlerini Hâfız’la karşılaştırmaları ve Hâfız’ı örnek almalarının yanı sıra, XVI. yüzyıldan itibaren Hâfız Dîvânı, Osmanlı müellifleri tarafından şerh edilmeye başlanmıştır. XVI. yüzyıldaki Sürûrî, Şem’î ve Sûdî’ye ait üç tam şerh, Dîvân’ın Osmanlı tasavvuf-edebiyat çevrelerindeki etkisini açık bir şekilde gösterir. Bu üç şerhten sonra XIX. yüzyılda Konevî’nin tamamen tasavvufî bir perspektifle yaptığı şerh, bu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada önce, din ve tasavvufla irtibatı açısından Hâfız’la ilgili farklı görüşleri değerlendireceğiz. Ardından XVI. yüzyılda kaleme alınan üç şerhe kısaca değinip, Hâfız’ı tasavvufî bir şahsiyet olarak kabul ederek, Dîvân’ı manevi bir perspektifle şerh eden Konevî’nin eserindeki şerh üslubunu ve temel yaklaşımlarını tespit etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

osmanlı, tasavvuf, hafız divanı, konevi

Kaynakça

• Murtazâ Mutahharî, Hafız’da İrfan, çev. Nihal Çankaya, İstanbul: İnsan Yay., 1997.