Sekoyana'nın Kapılarından Çevre Okuryazarlığına Giriş

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 48, 04.06.2023

Filiz Resuloğlu

https://doi.org/10.58239/tamde.2023.03.002.x

Öz

Doğadaki Son Çocuk kitabının yazarı Richard Louv teknolojik ilerlemenin ender söz edilen bedellerinden birinin insanın duyularının zayıflaması olduğunu ileri sürmüştür. Louv’a göre yirmi birinci yüzyılın Batı kültürü, yaygınlaşan teknoloji sayesinde bir veri bolluğu içinde yaşandığını varsaymaktadır. Ancak öte yandan bu bilgi çağında insanlar yaşamsal öneme sahip bilgilerden yoksun kalmaktadır. İnsan egemen çağ olarak adlandırılan Antroposen’de insan yaşamının kalitesini yalnızca kazandığı şeyler değil, bunların karşılığında ödediği bedeller de belirlemektedir (Louv, 2017). Son on yılda dünya üzerinde ve ulusal ölçekte baş gösteren felaket ve krizlerin ardından yaşananlar, insanın yaşamsal öneme sahip bilgilerden yoksunluğunu kanıtlar niteliktedir. İnsanın olası gelecek felaketlere hazır bulunuşluğu için zaman kaybetmeden harekete geçmesinin bir zorunluluk halini aldığı söylenebilir. Dünya üzerindeki ekolojik döngülerin bozulmasından kaynaklı birçok felaketin oluş sıklığının, etki alan ve derecesinin artmasının ardından bu makalenin amacı yapılan araştırmalar sonucunda kendisine özellikle Türkiye’deki eğitim ortamlarında yeteri kadar yer bulamadığı görülen çevre okuryazarlığı konusunda bir farkındalık yaratmak ve bu bağlamda çevre okuryazarlığı için referans kaynak olma potansiyeli taşıyan Sekoyana’nın Kapıları adlı kitabın ilk bölümünü ekoeleştirel bakış açısıyla analiz etmektir. Analiz kısmının daha iyi anlaşılabilmesi için ilk olarak Antroposen kavramına, çevre eğitimi ve çevre okuryazarlığı konularına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

çevre, çevre eğitimi, çevre okuryazarlığı, antroposen

Introduction to Environmental Literacy Through Sekoyana'nın Kapıları

Öz

In his renowned book entitled “Last Child in the Woods”, Richard Louv puts forward the idea that one of the rarely mentioned costs of technological progress is the weakening of human senses. According to Louv, Western culture of the 21st century assumes that people live in an abundance of data thanks to the widespread technology. However, in this very age of information people are deprived of vital information. In the human dominated age called Anthropocene, the quality of life is determined not only by what people achieve, but also by the price they pay for it (Louv, 2017). The things people experienced in the aftermath of the disasters and crises that broke out in the world and on a national scale in the last decade proves that people do lack vital information. Therefore it can be said that it is a must now for people to take action immediately in order to be ready for the upcoming disasters. Due to the increase in the frequency and degree of many disasters caused by the deterioration of ecological cycles in the world, the purpose of this article is to raise awareness about environmental literacy as it was found out that environmental literacy is not given the attention it deserves in Turkish curriculum. To do this, the book entitled Sekoyana’nın Kapıları is analysed with an ecocritical perspective as it is believed that this book has the potential to be a key reference for environmental literacy. In order to better illustrate the analysis part, the concept of Anthropocene is explained in the first place. Then a general definition of environmental literacy is given before the first part of the book Sekoyana’nın Kapıları is analysed in terms of environmental literacy from an ecocritical perspective.

Anahtar Kelimeler

environment, environmental education, environmental literacy, anthropocene

Kaynakça

• Angus, Ian (2021). Antroposen’le Yüzleşmek. Fosil Kapitalizm ve Dünya Sisteminin Krizi. Çev. Nuray Onuk. Marx21 Yayınları.
• Arda, Özlem, Çenbertaş, Kemal, Ozan (2020). Prenses Mononoke Filminin Ekoeleştirel Olarak Değerlendirilmesi. Uluslararası Bilimsel Çalışmalar Kongresi. Konferans Bildirisi.
• Ardoin, N. M., Bowers, A. W., & Wheaton, M. (2023). Leveraging collective action and environmental literacy to address complex sustainability challenges. Ambio, 52(1), 30-44. https://doi.org/10.1007/s13280-022-01764-6
• Berkes F. ve Kışlalıolu M. (2010). Çevre ve Ekoloji. Remzi Kitabevi
• Buell, Lawrance (2001). Writing for an Endangered World. Literature, Culture and Environment In the U.S and Beyond. The Belknap Press of Harvard University Press.
• Christian, David (2020). Başlangıç Hikayesi. Her Şeyin Büyük Tarihi.Çev. Ezgi Başer. Doğan Egmont Yayıncılık.
• Crutzen, P. J. (2002). Geology of mankind. Nature, 415(6867), 23-23. https://doi.org/10.1038/415023a
• Crutzen, P. J. (2006). The Anthropocene: The Current Human-Dominated Geological Era. Içinde Paths of discovery: 5-8 November, 2004. Ex Aedibus Academicis in Civitate Vaticana.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2023). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Broşürü. Dawson.
• Garrard, Greg (2016). Ekoeleştiri. Ekoloji ve Çevre Üzerine Kültürel Tartışmalar. Çev. Ertuğrul Genç. Kolektif Kitap.
• Glotfelty, Cheryll (1996). Introduction: Literary Studies in an Age of Environmental Crisis. The Ecocrisicsm Reader. Landmarks in Literary Ecology. The University of Georgia Press.
• Gosh, Amitav (2022). İklim Değişikliği ve Hiç Düşünülmeyenler Büyük Kaos. Çev.İrem Uzunhasanoğlu. Timaş.
• Gökçen, N. (2018). Unutulmuş Bir Dili Canlandırmak: Sekoyana’nın Kapıları’nda Doğa Okuryazarlığı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (4), 2485-2496.
• Gülay, Hülya ve Öznacar Mehmet Duran (2010). Okul Öncesi Dönem Çocukları İçin Çevre Eğitimi Etkinlikleri. Pegem Akademi.
• Jonathan (2021). Ekoköyler. Çev. Deniz Dinçel. Sinek Sekiz Yayınevi.
• Leopold, Aldo (2020). Bir Kum Yöresi Almanağı. Çev. Ufuk Özdağ. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Loubser, C. P., Swanepoel, C. H., & Chacko, C. P. C. (2001). Concept formulation for environmental literacy. South African Journal of Education, 21(4), 317-323. https://doi.org/10.4314/saje.v21i4.24922
• Louv, Richard (2017). Doğadaki Son Çocuk. Çocuklarımızda Doğa Yoksunluğu ve Doğanın Sağaltıcı Gücü. Çev. Ceyhan Temürcü. Tübitak Yayınları.
• M.E.B (2013). M.E.B Okul Öncesi Eğitim Programı.
• M.E.B (2018). M.E.B Hayat Bilgisi Dersi 1,2 ve 3. Sınıflar Öğretim Programı.
• M.E.B (2022). M.E.B Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği Dersi Öğretim Programı 6.,7. ve 8. Sınıflar.
• Mcbride, Brooke Baldauf (2011). Essential Elements of Ecological Literacy and the Pathways to Achieve It: Perspectives of Ecologists. Dissertation. Doctor of Philosophy in Forestry, Society and Conservation. The university of Montana.
• Mishra, Sandip Kumar (2016). Ecocriticism: A Study of Environmental Issues in Literature. BRICS Journal of Educational Research, 6(4), 168-170.
• Reeves, Hubert ve Lenoir, Frederic (2012). Yeryüzünün Acısı. Çev. Şule Demirkol. YKY.
• Rigby, Kate (2002). Chapter 7: “Ecocriticism” from Julian Wofreys (ed.), Introducing Criticism at the Twenty-First Century. Edinburg UP, 151-178.
• Rockcastle, V.N (1989). What our students should know and be able to do. Nature Study, 43,  8-9, 22.
• Roth, C.E (1992). Environmental Literacy: Its Roots, Evolution and Directions in the 1990s. The Ohio State University.
• Schumacher, E.F. (1989). Küçük Güzeldir. Çev. Osman Deniztekin. Cep Kitapları
• Schwartz, J. (2021). Paul Crutzen, Nobel Laureate Who Fought Climate Change, Dies at 87. New York Times.
• Shiva, Vandana (2021). Petrol Değil Toprak. Çev. Özge Olcay. Sinek Sekiz Yayınevi
• Slovic, Scott (2015). Ecocriticism 101: A Basic Introduction to Ecocriticism and Environmental Literature. Pertanika J.Soc.Sci. & Hum. 23, 1-14.
• Stamets, Paul (2005). Mycelium Running. Ten Speed Press.
• Taş, Şiirsel (2019). Sekoyana’nın Kapıları. Bir Orman Öyküsü (4. Baskı). Doğan ve Egmont Yayıncılık.
• Unesco, Unep (1978). Intergovernmental Conference on Environmental Education, Tbilisi, USSR, 14-26 October 1977.
• Unesco, Unep (1988). International Strategy for Action in the Field of Environmental Education and Training for the 1990s. Mockba 1987.
• Unesco. Unep himayesinde çevre egitiminin gelişimi ve türkiye. (1999). Hacettepe Üniversitesi - Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Zizek, Slavoj (2012). Antroposen’e Hoşgeldiniz. Çev.Mehmet Budak. Encore.