Phonological and Morphological Characteristics of Âşık Veysel Folk Songs

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 3, 42 - 52, 26.12.2024

Hakan Özdemir

https://doi.org/10.58239/tamde.2024.03.003.x

Öz

In the period from their appearance on the stage of history to the transition to writing, the oral expression traditions of the Turks come to the fore. The tradition of oral expression has been kept alive for centuries thanks to the bards. Many poets from ancient times to the present day have fulfilled this legacy. One of the most important representatives of this tradition in the 20th century is Âşık Veysel. Veysel, who lost his sight at a young age, demonstrated a performance ability that was beyond his contemporaries, with a truly open mind. The artist, who can still make a name for himself with this talent, left behind many works. In the folk songs he sang, he touched upon a wide variety of subjects, from love of nature to human values. Within this wide range, there are many vocabulary elements based on the Sivas dialect. The poet, who sang his poems in a simple, clear and understandable language, provided important services for the Turkish language when evaluated from this perspective. In this study, based on Veysel's poems, the elements of vocabulary were evaluated in terms of phonology and morphology and some scientific results were reached. Thus, it is aimed to provide significant contributions to researchers based on concrete data in future studies.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel, Folk Song, Language, Phonology, Morphology

Âşık Veysel Türkülerinin Fonolojik ve Morfolojik Özellikleri

Öz

Tarih sahnesine çıkışlarından yazıya geçiş evresine kadar geçen sürede Türklerin sözlü anlatım gelenekleri ön plana çıkmaktadır. Sözlü anlatım geleneği, ozanlar sayesinde yüzyıllarca yaşatılabilmiştir. Eski dönemlerden günümüze kadar birçok ozan bu mirası hakkıyla yerine getirmiştir. 20’nci yüzyılda bu geleneğin en önemli temsilcilerinden birisi de Âşık Veysel’dir. Görme yetisini küçük yaşlarda yitiren Veysel, tam anlamıyla gönül gözü açık denebilecek şekilde çağdaşlarının da ilerisinde bir icra yeteneği ortaya koymuştur. Bu yeteneğiyle günümüzde de adından söz ettirebilen sanatçı, geriye birçok eser bırakmıştır. Seslendirdiği türkülerde, doğa sevgisinden insanlık değerlerine kadar çok çeşitli konulara değinmiştir. Bu geniş yelpaze içerisinde Sivas ağzına dayalı birçok söz varlığı unsuru yer almaktadır. Sade, açık ve anlaşılır bir dille şiirlerini seslendiren şair, bu açıdan değerlendirildiğinde Türk dili için önemli hizmetler sunmuştur. Bu çalışmada da Veysel’in şiirlerinden hareketle söz varlığına ait olan unsurlar, fonolojik ve morfolojik açıdan değerlendirilmiş ve birtakım bilimsel sonuçlara ulaşılmıştır. Böylece daha sonra yapılacak olan çalışmalarda araştırmacılara somut verilere dayalı önemli katkılar sağlamak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkü, Dil, Fonoloji, Morfoloji, Âşık Veysel

Kaynakça

• Alptekin, A. B. (2009). Âşık Veysel. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Bakiler, Y. B. (2010). Âşık Veysel. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Caferoğlu, A. (1994). Sivas ve Tokat illeri ağızlarından toplamalar. TDK Yayınları.
• Cömert, E. (2017). Millî kültür taşıyıcılığında usta malı çalıp söyleme geleneği temsilcisi olarak Âşık Veysel [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Tekni̇k Üni̇versi̇tesi̇.
• Demir, N. & Şen, Ü. (2006). Sivas ili ve yöresi ağızları (etnik yapı-dil incelememetinler-sözlük). Gazi Kitabevi.
• Ergin, M. (2002). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayıncılık.
• Furan, A. (2024). Âşık tarzı şiirde söz sanatları üzerine Aşık Veysel örnekleminde bir inceleme. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Gemalmaz, E. (1989). Ağız bilimi araştırmaları üzerine genellemeler. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Hakan, F. (2012). Türk sinema tarihi. İnkılâp Yayınevi.
• Karahan, L. (2022). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması. TDK Yayınları.
• Karahan, L. (2011). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması. Akçağ Yayınları.
• Kaya, D. (2002). Âşık Veysel’in şiirlerinde yöresel kelimeler ve deyimler. Türk Dili (TDK’nin 70. Yılı Özel Sayısı), 607.
• Korkmaz, Z. (2019). Gramer terimleri sözlüğü. TDK Yayınları.
• Oy, A. (1991). ‘’Âşık Veysel’’ Diyanet İslam Ansiklopedisi, IV. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınevi.
• Özden Oytun, A. (2024). Âşık Veysel’in şiirlerindeki benzetmelerin dil yönünden incelemesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Şatıroğlu, V. (2016). Dostlar beni hatırlasın bütün şiirleri. İnkılâp Yayınları.
• Yenen, Y. (2010). Âşık Veysel’in şiirlerinde ikilemeler. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 59-70.