Âşık Veysel’in Şiirlerinde Çiçek Kavramı

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 3, 1 - 22, 26.12.2024

Yıldız Yenen Avcı

https://doi.org/10.58239/tamde.2024.03.001.x

Öz

Âşık Veysel, dizelerini yaşadığı coğrafyanın doğal güzellikleriyle harmanlayarak şiirlerinde edebî bir peyzajın ortaya çıkmasını sağlayan şairlerimizdendir. Görüntü ve kokusuyla doğanın canlı bir aksesuarı olan çiçekler, her dönemde sanatçılara ilham veren varlıklar arasında yer almışlardır. Bu çalışmanın amacı, Âşık Veysel’in şiirlerinde çiçek sözcüğünün kullanılma sıklığını ve şairin bu kavrama yönelik bakışını belirlemektir. Çiçek sözcüğü şair için oldukça önemlidir. Çünkü Âşık Veysel’in bir çiçekle kapanan gözleri gönül gözüyle gördüğü başka bir çiçekle yeniden aydınlanmıştır. Araştırmanın yöntemi doküman incelemesidir, veriler ise içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırmada öncelikle Âşık Veysel’e ait olan 180 şiir çiçek kavramı bakımından incelenmiş, içinde bu kavramın geçtiği şiirler tematik bakımdan sınıflandırılmıştır. Yapılan incelemede şiirlerin %47,22’sinde çiçek sözcüğünün kullanıldığı tespit edilmiştir. Âşık Veysel’in rengârenk ve hoş kokulu dünyasında çiçek kavramı üç farklı şekilde öne çıkmaktadır: “Genel Olarak Çiçek Kavramı (f=31)”, “Çiçek Türleri (f=53)” ve “Çiçek Hastalığı (f=1)”. Çiçek türleri bakımından şiirlerde 7 bitkiye -zambak (f=1), sarmaşık (f=1), çiğdem (f=2), lale (f=2), sümbül (f=3), menekşe (f=6) ve gül (f=38)- yer verilir. Çiçek hastalığı ise Âşık Veysel’in hayatını etkileyen bir rahatsızlık olmasına rağmen şiirlerde pek geçmez.
Araştırma sonucunda çiçek kavramının şiirlerde genel itibarıyla olumlu çağrışımlar yaptığı, çiçek genellemesine sıklıkla, çiçek türlerine ise sınırlı sayıda yer verildiği tespit edilmiştir. Ayrıca çiçek kavramının kozmik bir varlık olarak ele alınmasının yanı sıra “psikolojik, teolojik, sosyal, kültürel, ekonomik” boyutlara sahip bir simgeye dönüştüğü görülür.

Anahtar Kelimeler

Aşık Veysel, Şiirler, Çiçek, Çiçek sözcüğüne yüklenilen anlamlar, Çiçek türleri

The Concept of Flower in Âşık Veysel's Poems

Öz

Âşık Veysel is one of our poets who blends his lines with the natural beauties of the geography he lives in, creating a literary landscape in his poems. Flowers, which are a living accessory of nature with their appearance and smell, have always been among the beings that inspire artists. The aim of this study is to determine the frequency of use of the word flower in Âşık Veysel’s poems and the poet’s perspective on this concept. The word flower is quite important for the poet. Because Âşık Veysel's eyes, which were closed by smallpox, were enlightened again by another flower he saw with the eyes of his heart. The method of the research is document review, and the data was analyzed by content analysis. In the research, first of all, 180 poems belonging to Âşık Veysel were examined in terms of the concept of flower, and the poems in which this concept was used were classified thematically. In the examination, it was determined that the word flower was used in 47.22% of the poems. In the colorful and fragrant world of Âşık Veysel, the concept of flowers stands out in three different ways: “General Concept of Flower (f=31)”, “Types of Flowers (f=53)” and “Small Flower Disease (f=1)”. In terms of types of flowers, 7 plants are mentioned in the poems - lily (f=1), ivy (f=1), crocus (f=2), tulip (f=2), hyacinth (f=3), violet (f=6) and rose (f=38). Although smallpox was an illness that affected Âşık Veysel’s life, it is not mentioned much in the poems. As a result of the research, it was determined that the concept of flower generally has positive connotations in poems, flower generalizations are frequently used, and flower species are given a limited number of places. In addition, it is seen that the concept of flower, in addition to being considered as a cosmic entity, has turned into a symbol with "psychological, theological, social, cultural, economic" dimensions.

Anahtar Kelimeler

Aşık Veysel, Poems, Flower, Meanings attributed to the word flower, Types of flowers

Kaynakça

• Açıl, B. (2015). Klasik Türk şiirinde estetik bir unsur olarak çiçekler. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5, 1-28. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/73095
• Aydın, B. (2020). Sanat dünyasında bir ifade aracı olarak çiçek imgesi: Gül. İDİL Sanat ve Dil Dergisi, 68, 599–616. https://doi.org/10.7816/idil-09-68-02
• Balcı, S. (2023). Âşık Veysel’in şiirlerinde sembolik söylem olarak gül ve bülbül. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 638-649. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3397381
• Boynukalın, A. (2020). 16. ve 17. yüzyıl Avrupa resim sanatında çiçek imgesi ve koku alegorisi. Sanat Dergisi, (36), 15-32. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1240738
• Cereyan, S. (2023). Âşık Veysel’in “Çiğdem Der Ki” şiirinde çiçekler: Çiğdem, lâle, sümbül, nevruz”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], Âşık Veysel Hatırasına Gelenek ve Edebiyat Özel Sayısı, 240-251. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3211991
• Çetin, M. (2013). Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde gül imgesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. http://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/handle/11352/171
• Dil Derneği (1998). Türkçe sözlük. Dil Derneği Yayınları.
• Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü. Bizim Büro Basım Evi.
• Eryılmaz, B. (2023). Katı’ sanatında çiçek. İDİL Sanat ve Dil Dergisi, 103, 414–425. https://dx.doi.org/10.7816/idil-12-103-10
• Gahramanlı, N. (2020). Âşık Veysel’in şiirlerinde doğa güzellikleri. 2nd International Congress on Academic Studies in Philology (BICOASP), Book of Congress Proceedıngs, 213-219.https://www.researchgate.net/profile/ErenAlkan/publication/377587337_Edebiyatta_Yeni_Bir_Alan_Olarak_Edebi_Yeni_Gazetecilik/links/65ae89257fe0d83cb54c739f/Edebiyatta-Yeni-Bir-Alan-Olarak-Edebi-Yeni-Gazetecilik.pdf#page=222
• Gümüşer, T. (2023). Use of natural elements in Âşık Veysel’s poems, CUJOSS, 47 – Âşık Veysel Özel Sayısı: 53-60.http://cujos.cumhuriyet.edu.tr/tr/download/articlefile/3479074#:~:text=Among%20these%20elements%20in%20Veysel's,the%20theme%20of%20the%20poem.
• Günay, U. (1993). Âşık Veysel ve âşık tarzı şiir geleneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 10(1), 21-42. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/605578
• Karabulut, M. (2022). Sezai Karakoç’un şiirlerinde gül sağnağı. 2. Internatıonal Marmara Scıentıfıc Research And Innovatıon Congress. 19- 20/04/2022, 323-331. https://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/gul_sagnagi.pdf
• Karaman, G. (2023). Âşık Veysel’in şiirlerinde çiçekler. Vefatının Ellinci Yılında Veysel’e Vefâ Kitabı (s. 59-80). Akıl Fikir Yayınları. https://www.academia.edu/112684669/%C3%82%C5%9F%C4%B1k_Veyselin_%C5%9Eiirlerinde_%C3%87i%C3%A7ekler
• Kaya, D. (2011). Âşık Veysel. Akçağ Yayınları.
• Korkmaz, M. A. (2023). Âşık Veysel Şatıroğlu’nun sözlü metinlerinde tabiat ve tarım. Süleyman Fidan (Edt.), Âşık Veysel (s.227-240). Ihlamur. https://www.academia.edu/102893487/A%C5%9F%C4%B1k_Veysel_%C5%9Eat%C4%B1ro%C4%9Flunun_S%C3%B6zl%C3%BC_Metinlerinde_Tabiat_ve_Tar%C4%B1m
• Kuzucular, E. (1975). Veysel ve çiçekler. Sivas Folkloru, Temmuz 1975, S. 26, 13-14. https://archive.org/details/emin-kuzucular-yazilar
• Özgün, Ö. & Arargüç, M. F. (2024). Derin ekoloji bağlamında Âşık Veysel. Turcology Research, 79, 145-151. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3701065
• Özkanlı, Z. (2024). Abbâsi dönemi tabiat şairlerinden Ṣanevberî’nin çiçek temalı şiirleri. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 30, 97-108. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3977605
• Sezer, M. A. & Yiğitoğlu, M. (2019). Âşık Veysel’in şiirlerine ekoeleştiri bağlamında bir yaklaşım. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 568-579. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/889701
• Sönmez, F. (2024). Edip Cansever’in şiirlerinde çiçek imgeleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (40), 174-206. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4018717
• Şenocak, E. (2017). Âşık Veysel’in şiirlerinde toprak ana. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 12/21, 503-518. https://turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=12244
• Tansuğ, S. (1988). Türklerde çiçek sevgisi ve Sümbülname. Akbank Yayınları.
• Unesco Türkiye Millî Komisyonu. (2022). 2023 yılı Âşık Veysel yılı olarak sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan himayelerinde kutlanacak. https://www.unesco.org.tr/Home/AnnouncementDetail/6070
• Yemenicioğlu Negir, E. (2018). Resimde bitkisel motiflerin yorumlanışına bakış. ulakbilge, 6(28), 1177-1192. DOI: 10.7816/Ulakbilge-06-28-05. https://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1540368140.pdf
• Yenen Avcı, Y. (2017). Temaların öğretiminde şiir dilinden yararlanma: Âşık Veysel örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(4), 2711-2740. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/411417
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.