The Domination Struggle Of Britain In The North Of Iraq After The First World War And Their Relations With Kurds

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 117 - 144, 31.01.2018

Resul Yavuz

Öz

With the withdrawal of Ottoman State from the Northern Iraq after the World War, Britain contacted with the local elements in order to control the areas where the Kurdish were living, especially in Mosul. The British administration in Iraq sent liaison officers to the region with the directives of London Government and began field work in order to be able to establish a satellite Kurdish state, including parts of Anatolia. The British administration in Baghdad, especially in Suleymaniye wanted to strengthen their dominance over Kurdish tribes by getting in touch with Kurdish tiribal chiefs, making promises and providing money, weapons and equipment.  A treaty with Sheik Mahmut Berzenci was signed in November, 1918 for this purpose. Although this policy did not work at the first stage, rebellion movements againts the British were seen for several reasons such as no clear decisions about the Kurdish in Paris in spring of 1919, struggle of Kurdish elements with each other and the real intentions of Britain. Although the British tried all elements including military and political forces to supress these rebellions they could not manage, there was no peace and tranquility in Mesopotamia with the rebellion attempts between Arabs in 1920.

Anahtar Kelimeler

Britain, Kurdish tribal chiefs, Iraq, Mesopotamia, Major Noel

Kaynakça

• FO.371/4191, No: E 90974.
• IOR, L/PS/11/153, P.2906.
• IOR, L/PS/10/781, P. 7328.
• BOA. DH.KMS., D 50-3/25.
• BOA.DH.ŞFR, D. 637/83.
• BOA. DH. KMS, D. 25.
• AKŞİN, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, V.I, 2ndEdition, Cem Pbl., İstan-bul, 1992.
• ALAKOM, Rohat, Şerif Paşa, Bir Kürt Diplomatın Fırtınalı Yılları 1865-1951, Avesta Pbl., İstanbul, 1995.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri, V.3, 3. Baskı, Kaynak Pbl., İstanbul, 2003.
• BELL, Gertrude L.,Mezopotamya 1915-1920 Sivil Yönetimi, Trans. Vedii İlmen, Yaba Pbl., İstanbul, 2004.
• BULUT, Faik, Tarih Boyunca Kürtlerde Diplomasi, V.I, Evrensel Basım Yayın Pbl., 2015.
• HAKAN, Sinan, Türkiye Kurulurken Kürtler (1916-1920), 2ndEdition, İletişim Yay., İs-tanbul, 2013.
• HAY, W. R.,Kürdistan’da İki Yıl 1918-1920, Avesta Pbl.,İstanbul, 2005.
• HİLMİ, Refik, Anılar, Şeyh Mahmut Berzenci Hareketi, 2ndEdition, Nüjen Pbl., İstanbul, 1995.
• LAZAREV, M.S.,Emperyalizm ve Kürt Sorunu (1917-1923), Trans. Mehmet Demir, Özge Pbl., Ankara, 1989.
• NOEL, E.W. Charles, Kürdistan 1919, Binbaşı Noel’in Günlüğü, Trans. Bülent Birer, 3. Baskı, Avesta Pbl., İstanbul, 2014
• ÖKE, Mim Kemal, İngiliz Ajanı Binbaşı E.W.C.Noel’in “Kürdistan Misyonu (1919)”, Boğaziçi Pbl., İstanbul, 1989.
• ….., Mim Kemal, Belgelerle Türk-İngiliz İlişkilerinde Musul ve Kürdistan Sorunu 1918-1926, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Pbl., Ankara, 1992.
• PARLAR, Suat, Türkler ve Kürtler, Ortadoğu’da İktidar ve İsyan Gelenekleri, Bağdat Pbl., İstanbul, 2005.
• PERİNÇEK, Mehmet, Sovyet Devlet Kaynaklarında Kürt İsyanları, Kaynak Pbl., İstanbul, 2011.
• REYNOLDS, Michael A.,İmparatorlukların Çöküşü Osmanlı- Rus Çatışması 1908-1918, Trans. Yücel Aşıkoğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Pbl., İstanbul, 2006.
• SATAN, Ali (Comp.), Irak’ta İngiliz İşgal Yönetimi 1914-1918, İngiltere Devlet Arşivi Raporu, Çev. Nilgün Engin, Tarihçi Kitapevi Pbl. 2016.
• SOANE, Ely Bannister, To Mesopotamia And Kurdistan in Disguise With Historical Notices Of The Kurdish Tribes And The Chaldeans of Kurdistan, Weşanxaneya Azad Pbl., London, 2013.
• TANSEL, Selahattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, V. I, MEBPbl., İstanbul, 1991.
• TAŞ, Necati Fahri, Güneydoğu Anadolu 1919, İtilaf Devletlerinin Güneydoğu Anadolu Aşiretleriyle İlişkisi, Tarihçi Kitapevi, İstanbul, 2014.
• WINDROW, Kemal- Gareth M.,Kürt Sorunu Kökeni ve Gelişimi, 2ndEdition, Tarih Vakfı Yurt Pbl., İstanbul, 1997.
• YAVUZ, Resul, İşgalin Sancılı Yılları, Akis Pbl, İstanbul, 2011.
• YEĞEN, Mesut, İngiliz Belgelerinde Kürdistan 1918-1958, Dipnot Pbl., İstanbul, 2011.
• KARTIN, Cengiz, “Binbaşı Noel’in Hava Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığı Arşivlerindeki Gönderi-lerinde Kürt – Ermeni Münasebetleri”, Yeni Türkiye Dergisi, N. 64, September- De-cember 2014, İstanbul.
• SARI, Mustafa –SELVİ, Haluk, “Mondros Mütarekesi sonrasında İngiltere’nin Kürt Politikası ve Van Valisi Haydar Bey”, Akademik İncelemeler, V. 2, N. 2, Year 2007, SEVGEN, Nazmi, “Seyyid Taha”, Tarih Konuşuyor, V. 7, N. 40, May 1967.
• YAVUZ, Resul, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan Sevr Barış Antlaşması’na Giden Süreçte Türk Diplomasisi, Atatürk İlke Ve İnkılâpları Enstitüsü, (Dokuz Eylül Uni-versity Unpublished Doktoral Thesis), İzmir 2016.