İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİNDE MÜSKİRAT VE MÜSKİRAT SATAN YABANCI ESNAFA İZİN VERİLMESİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 5, 411 - 430, 31.07.2019

Erdal İnce

Öz

Tarihin her döneminde, vücuda hoşluk verip
beyini uyuşturan alkol, insanlar tarafından çokça tercih edilen maddelerden
biri olmuştur. Bu denli tercih edilip, devlet politikaları ile yasaklanıp
serbest bırakılan alkol, Osmanlı İmparatorluğunda ‘Müskirat’ olarak isimlendirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğunda
1908’de ilan edilen İkinci Meşrutiyetin ülke çapında oluşturduğu sosyal, ekonomik
ve siyasal hareketliliği ile kontrollü bir şekilde serbest bırakılan müskirat,
Müslüman mahallerinde, cami, tekke, Medrese yakınlarında kullanılması, dükkân
açılması yasaklanmıştır.

Bu makalede, tarihsel süreç içerisinde
toplumların ve devletlerin Müskirat kullanmasına yönelik tahliller yapılarak,
Osmanlı İmparatorluğu İkinci Meşrutiyet dönemine ait müskirat kullanımı ve
yabancı esnafa yönelik müskirat satış izinlerinin verilmesine dair incelemeler
yapılması amaçlanmaktadır.  Bu amaçla
arşiv kaynakları, gazete, dergi ve mecmualar taranarak, basılı kitap ve
makalelerden faydalanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Esnaf, Müskirat, Meşrutiyet, Gayrimüslim

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi
• B.O.A.,İ.DH., dosya no: 469, gömlek no: 31450, yıl: 1277
• B.O.A, İ.DH., dosya no: 1127, gömlek no: 88085, yıl: 1306
• B.O.A., İ..HR.., dosya no: 245, gömlek no: 14560, yıl: 1287
• Dahiliye Nezareti Hukuk Müşavirliği Evrakı, (DH.HMŞ.),1/9, H., 23.08.1334
• Dahiliye Nezareti Hukuk Evrakı, (DH.H.), 32/7, H., H., 28.07.1331
• Dahiliye Muhaberat-ı Umumiye İdaresi Evr., (DH.MUİ.), 31/7, H., 23.10.1327
• Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Birinci Şube, (DH.EUM.AYŞ.), 15/41, H.,14.10.1337.
• Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Üçüncü Şube (DH.EUM.3.Şb.), 24/5, H., 11.01.1336
• Şura-yı Devlet Evrakı, (ŞD),35/11, H., 03.02.1331.
• Zabtiye Nezareti Evrakı, (ZB),376/11,H., 23.02.1325.
• Gazeteler ,Dergiler ve Mecmualar
• Osmanlı Hilal-i Ahmer Mecmuası
• Beyanü’l Hak
• Hikmet
• Sırat-ı Mustakîm
• Kitaplar
• ÂLİ, Gelibolulu Mustafa, Görgü ve Toplum Kuralları Üzerinde Ziyafet Sofraları (Mevâidü'n-Nefâis Fi Kavâidi'l Mecâlis) (Haz: Orhan Saik Gökyay), Tercüman 1001 Temel Eser-Kervan Kitapçılık Basın Sanayi ve Ticaret A.Ş., İstanbul (1978)
• BEMONT, Charles ve MONOD G., Medieval Europe From 395 to 1270, (çev: Mary Sloan),: Henry Holtand Co., New York, 1902.
• CHAFETZ, Morris E. ve DEMONE, Harold W., Alcoholism and Society, New York: Oxford University Press, 1962.
• GUERBER, H. A., Myths of Greece and Rome, American Book Company, USA, 1893.
• HEREDOTOS, Heredot Tarihi, (çev: Müntekim Ökmen), Remzi Kitabevi, İstanbul, 1973.
• HOBSON, Richmond Pearson, Alcohol and the Human Race, New York&Chicago: Fleming. H. Rewell C.O., 1919.
• HANIM, Melek, Haremden Mahrem Hatıralar – Melek Hanım, (çev: İsmail Yerguz), Oğlak Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• ÖGEL, Bahattin, Türklerde Devlet Anlayışı, Başbakanlık Basımevi, Yayın No: 519, Ağustos, Ankara, 1982, s.94-98.
• SAMUELSON, James, The History of Drink A Review Social, Scientific, and Political, London: Trübner&CO., 1880
• THEVENOT, Jean, 1655- 1656’da Türkiye, (çev: Nuray Yıldız),Tercüman 1001 Temel Eser-Kervan Kitapçılık Basın Sanayi ve Ticaret A.Ş., İstanbul, 1978.
• Bildiri, Makaleler ve Tezler
• BAKTIR, Mustafa, “İçki (İslâm’da)” TDV İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt: 21, İstanbul, 2000.
• ÇİÇEK, Kemal, “Mehmed Emin Paşa Kıbrıslı (1813-1871)”, TDV İslam Ansiklopedisi, c-28, 2003.
• DOĞAN, Cem, “Osmanlı Men’i Müskirat Cemiyeti ve Men’i Müskirat Kanunu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cild:6, Sayı: 26, Bahar 2013.
• İHSAN Ahmed, “İctimaî Hıfzü’s-Sıhha Dael-Keul (Alkolizm)” Osmanlı Hilal-i Ahmer Mecmuası, sene: 4, sayı: 38, İstanbul.
• -- “İctimaî Hıfzü’s-Sıhha Dael-Keul (Alkolizm)” Osmanlı Hilal-i Ahmer Mecmuası, sene: 4, sayı: 38, İstanbul: Ahmed İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık, 15 Tesrinievvel 1924.
• KARATAŞ, Leyla, ‘Nedîm Dîvânı’nda Lâle Devri Sosyal Hayatının İncelenmesi’, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Türk Dili Ve Edebiyatı Öğretmenliği Programı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2006, s.48.
• NADİ, Yunus, “Müskirat Aleyhinde”, Hikmet, 11 R. 328 (M.22 Nisan 1910).
• ÖZTÜRK, Yeter, ‘XIX. Yüzyıl Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Devleti’nde İçki Ve Yasakları’ Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu, 2017
• YEŞİLDAĞ, Abdussamed, ‘Arap Şiirinde Şarap’, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ocak 2017 / Cilt: 7, Sayı: 1, s.281.
• İnternet
• https://tr.khanacademy.org/humanities/world-history/world-history-beginnings/shang-dynasty-china/a/shang-dynasty-article . Erişim Tarihi 02.07.2019, Saat 18.30.
• http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/ilk-bira-sumerli-nin-islak-unuttugu-ekmek-3520887 Erişim Tarihi: 02.07.2019, Saat 20.02