CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA İZMİR BASININDA BİR MİZAH ÖRNEĞİ: YENİ GÜN GAZETESİ KARİKATÜRLERİ

Yıl 2020, Sayı: 6, 81 - 100, 31.01.2020

Murat Kaya

Öz

1925-1926 yıllarında İzmir’de yayımlanan Yeni Gün gazetesinde çok sayıda karikatür yer almıştır. Yeni Gün karikatürleri, Cumhuriyet’in erken dönemindeki mizah anlayışının küçük bir kısmını oluşturmasına rağmen, gazetede yayımlanan karikatürler genel anlamda Türk mizahının portresini bizlere yansıtmaktadır. Dönemin popüler karikatür sanatçılarının çizimlerini Yeni Gün gazetesinde bulmak mümkündür. Yeni Gün’de yayımlanan karikatürlerde sosyal hayat ön plana çıkmaktadır. Zaman zaman siyasi nitelikli karikatürler yayımlanıyor olsa da, sayıları çok fazla değildir. Karikatürlerde dans, balo, kadın giyimi, şapka, moda gibi kavramlar sık sık işlenmiştir. Karikatürlerde ele alınan bu konular Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki Türk modernleşmesini göstermesi bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Gün gazetesi, İzmir basını, Karikatür, Mizah, Türk basını

Kaynakça

• I. Gazeteler
• Yeni Gün
• II. Kitaplar ve Makaleler
• ALSAÇ, Üstün, Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film, İletişim Yayınları, İstanbul, 1994.
• ALTIN, Hamza, II. Meşrutiyet Devri Osmanlı Mizah Basını, Grafiker Yayınları, Ankara, 2014.
• ARIKAN, Zeki, İzmir Basın Tarihi (1868-1938), Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir, 2006.
• ARIKAN, Zeki, “Yeni Gün’ün Müsabakasında Mustafa Kemal Paşa”, Atatürk Yolu III/11 (1993).
• BALCIOĞLU, Semih, Memleketimden Karikatürcü Manzaraları, Can Yayınları, İstanbul, 2003.
• ÇAKMAK, Fevzi, “Ay Dede ve Karagöz Mizah Dergilerinde Türk Kurtuluş Savaşı”. Büyük Taarruzun 90. Yılında Uluslararası Milli Mücadele ve Zafer Yolu Sempozyumu, C.II, yay. haz. Arzu Güvenç, Murat Saygın, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2014.
• ÇEVİKER, Turgut, Karikatürkiye, C. I., NTV Yayınları, İstanbul, 2010.
• ÇEVİKER, Turgut, Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü, C. III, Adam Yayınları, İstanbul, 1991.
• GÜLMEZ, Nurettin, Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’da Yeni Gün, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2010.
• GÜRLEK, Ahmet, 100. Yılında İzmir Milli Kütüphane, İBB Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi Yayınları, İzmir, 2012.
• GÜRÜN, Kâmuran, Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), TTK Yayınları, Ankara, 2010.
• HUYUGÜZEL, Ö. Faruk, İzmir Fikir ve Sanat Adamları (1850-1950), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000.
• HUYUGÜZEL, Ö. Faruk, İzmir Milli Kütüphanesi, İzmir Milli Kütüphane Vakfı, İzmir, 1997.
• KOLOĞLU, Orhan, Türkiye Karikatür Tarihi, Bileşim Yayınevi, İstanbul, 2005.
• ÖNDER, Ali Rıza. Kayseri Basın Tarihi, Kayseri İşçi Kredi Bankası Yayınları, Ankara, 1972.
• SARAÇOĞLU, Ahmet Cemaleddin, Gazeteler, Gazeteciler ve Olaylar Etrafında Mütareke Yıllarında İstanbul, yay. haz. İsmail Dervişoğlu, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2009,
• SEVİNÇLİ, Efdal, İzmir Basın Tarihi, İBB Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi Yayınları, İzmir, 2019.
• TBMM Albümü 1920-2010. C.I, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010.
• TOPUZ, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2015.
• TÜRKER, Hasan, Türk Devrimi ve Basın 1922-1925, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir, 2000.
• YÜCEBAŞ, Hilmi, Karikatür Üstatlarımız Cem ve Ramiz, Nuri Dizerkonca Matbaası, İstanbul, 1959.