PARİS BARIŞ KONFERANSININ TÜRK AYDINI ÜZERİNDE YARATTIĞI TEPKİLER ÜZERİNE GENEL BİR İNCELEME

Yıl 2020, Sayı: 6, 171 - 202, 31.01.2020

Yenal Ünal

Öz

Paris Barış Konferansı’nın Türk Aydını Üzerinde Yarattığı Tepkiler Üzerine Bir İnceleme” başlıklı bu çalışmada Türk aydınının bu konferansa bakışı, konferansta Osmanlı Devleti ile ilgili olarak alınan kararlar hakkındaki kanaatleri, bu kararların ülkeyi nasıl bir istikbale sürükleyeceğine ilişkin düşünceleri ve konferanstan sonra yaşanan gelişmeler karşısında ne gibi tedbirler almaya çalıştıkları üzerinde durulmuştur. Paris Barış Konferansı’nın tesirlerini dünya üzerinde bugün hâlâ gözlemleyebilmek mümkündür. Bu konferansta alınan kararlarla I. Dünya Savaşı’nın mağlup ülkelerinin kaderi çizilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte konferansta alınan kararlar, Türkiye’de ve Avrupa’da ilerleyen yıllarda çok farklı gelişmelere vesile olmuştur. Burada alınan kararlar ilerleyen süreçte bir bakıma II. Dünya Savaşı’nın sebepleri haline gelmiştir. Kararlar aynı zamanda Türk Milli Mücadelesi’nin gerekçesi konumunda olmuştur. I. Dünya Savaşı’nın sonunda imzalanan mütareke antlaşması ve Paris Barış Konferansı’nda alınan kararlar Türk aydınını, derin bir endişeye sevk etmiştir. Çünkü alınan kararlarla salt Osmanlı Devleti’nin yıkılması durumu söz konusu olmamış; Anadolu Türklüğünün geleceği de büyük bir belirsizliğe evirilmiştir. Bu vaziyet karşısında Türk aydını inisiyatif almıştır. Bu çalışmada adı geçen inisiyatif, muhtelif cephelerde analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Paris Barış Konferansı, Türk Aydını, Türkiye, Basın, Kongre, Düşünce, Cemiyet

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları
• ATASE Atatürk Arşivi, KL:2, D:1335/3-2, Belge 75.
• ATASE Atatürk Arşivi, KL:2, D:1335/3-2, Belge 75-1.
• Sözlükler
• BAYRAK, M. Orhan, Türkiye Cumhuriyeti Sözlüğü (1918-2000), Milenyum Yayınları, İstanbul, 2000.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, 18. Bs. Yay. Haz. Aydın Sami Güneyçal, Aydın Kitabevi, Ankara, 2001.
• Kitaplar
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1995, 19. Bs. Timaş Yayınları, İstanbul, 2014.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk, Yay. Haz. Zeynep Korkmaz, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1991.
• BELEN, Fahri, Türk Kurtuluş Savaşı, Yay. Haz. Enis Şahin, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2014.
• CEBESOY, Ali Fuat, Millî Mücadele Hatıraları, 2. Bs. Temel Yayınları, İstanbul, 2010.
• COMBEAU, Yvan, Paris’in Tarihi, çev. Işık Ergüden, Dost Yayınevi, Ankara, 2015.
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, 5. Basım, İmge Kitabevi, Ankara, 2013.
• ERTAN, Temuçin Faik vd. Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, 4. Bs. Siyasal Kitabevi, Ankara, 2016.
• GÖNLÜBOL, Mehmet-Cem Sar, Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1997.
• GÜNER, Zekai-Orhan Kabataş, Millî Mücadele Dönemi Beyannameleri ve Basını, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara, 1990.
• İNÖNÜ, İsmet, Hatıralar, 4. Bs. Bilgi Yayınevi, Ankara, 2014.
• KARABEKİR, Kazım, İstiklal Harbimiz, Cilt 1, 6. Bs. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2016.
• KOÇAK, Cemil, Yakınçağ Türkiye Tarihi I (1908-1980), İstanbul, Milliyet Yayınları, [t.y.].
• KORKMAZCAN, Nezihe Selcen, İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Diplomasisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2018, s. 29.
• KÜRKÇÜOĞLU, Erol, Kurtuluşunun 100. Yılında Erzurum ve Ermeniler, Erzurum Valiliği Kültür Yayınları, Erzurum, 2018.
• LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Boğaç Babür Turna, Arkadaş Yayınları, Ankara, 2008.
• MORALI, Nail, Mütarekede İzmir Olayları, 2. Bs. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2009.
• ODYAKMAZ, Cevad, Mondros-Sevr ve Mudanya-Lozan, Togan Yayınları, İstanbul, 2013.
• ÖZKAYA, Yücel, Millî Mücadele’de Atatürk ve Basın (1919-1921), 2. Bs. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2007.
• ÖZTOPRAK, İzzet, İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2014.
• ________, Türk ve Batı Kamuoyunda Millî Mücadele, 2. Bs. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.
• SATAN, Ali, 100 Soruda Millî Mücadele, Timaş Yayınları, İstanbul, 2018.
• SOYSAL, İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamalar ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları (1920-1945), Cilt 1, 2. Bs. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
• TURAN, Refik vd. Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, 18. Bs. Ankara, 2011.
• TURAN, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, Cilt 1, 4. Bs. Bilgi Yayınevi, Ankara, 2013.
• ÜNAL, Yenal, Ahmet Ferit Tek, Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul, 2009.
• ________, Yakın Dönem Türk Tarihinde Refik Halid Karay, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2015.
• YALÇIN, E. Semih, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I Kaynaklar, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2004.
• Makaleler
• ARABACI, Hacı Murat, “Millî Mücadele’nin Hazırlık Safhasında Halide Edip Adıvar’ın Faaliyetleri ve Mustafa Kemal Atatürk”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 19, Kütahya, 2007, ss. 271-294.
• AYDIN, Mustafa, “Savaş Kaosunda Türkiye: Göreli Özerklik-2”, Türk Dış Politikası-Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 8. Bs. Cilt 1, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, ss. 387-476.
• ÇAPA, Mesut, “Millî Mücadele Döneminde İzmir ve Çevresinde Kızılay (Hilal-i Ahmer)in Faaliyetleri”, Kurtuluş ve Kuruluşun Sembol Kenti İzmir Sempozyumu Bildirileri-26- 28 Eylül 2012, Yay. Haz. Murat Alper Parlak, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2015, ss. 53-68.
• GÜÇLÜ, Muhammed, “İzmir’in İşgaline Tanık Bir Zatın Kaleminden: İzmir’de Neler Oldu 1336 Kitapçığı Üzerine”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 10, Sayı 22, İzmir, 2011, ss. 65-75.
• GÜNEŞ, Günver, “İzmir’in İşgali ve Aydın’daki Yankıları”, Askeri Araştırmalar Dergisi, Sayı 9, Şubat 2007, ss. 23-55.
• KÜÇÜK, Cevdet, “Sevr Antlaşması”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 37, İstanbul, 2009, ss. 1-5.
• UZGEL, İlhan, “Batı Avrupa’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası-Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 8. Bs. Cilt 1, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, ss. 139- 154.
• YAVUZ, Resul, “Effects of The Decisions of San Remo Conference on Syria and Iraq”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt 32, Sayı 2, İzmir, 2017, ss. 565-600.
• ________, The View and the Attitude of Allies High Commissioners Toward İstanbul During The Declaration of Natinoal Pact”, Tarih ve Günce Dergisi, Sayı 1, İzmir, 2017, ss. 281-304.
• ÜNAL, Yenal, “Türk Düşünce Dünyasının Gelişimi ve Bu Alanda Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir İnceleme”, Akademik Bakış Dergisi-Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E- Dergisi, Sayı 37, Kırgızistan, 2013, ss. 1-17.
• ________, “Millî Mücadele’de Bartın”, Tarih Okulu Dergisi, Cilt 9, Sayı XXV, İzmir, Mart 2016, ss. 609-667.
• Internet Kaynakları
• http://sbd.ogu.edu.tr/makaleler/8_1_Makale_5.pdf (19.02.2019 tarihinde erişildi.)