İZMİR’İN İŞGALİ SONRASI DAMAT FERİT HÜKÜMETİ’NİN POLİTİKALARI VE SALTANAT ŞURASI’NDA DEVAM EDEN TARTIŞMALAR

Yıl 2020, Sayı: 7, 57 - 94, 30.07.2020

Resul Yavuz

Öz

İzmir’in işgalinden sonra Damat Ferit Hükümeti İtilaf Devletleri nezdinde işgali protesto etmek için çeşitli girişimlerde bulunmuştur. İşgalden sonra Anadolu’da ortaya çıkan tepkileri yatıştırmak için ilk olarak basına kısa süreli sansür uygulamış, sonrasında ise genel tepkiyi dindirmek için Saltanat Şurası’nı toplamıştır. Ancak Şura’da hükümetin dış politikası eleştirilmekle birlikte burada ortaya çıkan muhalefetin fikir ve önerilerine hükümet önem vermemiştir. Bu durum dönemin Osmanlı basınına da konu olmuştur. Damat Ferit Hükümeti, bir taraftan iç muhalefeti dengelemeye çalışırken, diğer taraftan da Paris Barış Konferansı’nda sesini duyurabilmek için çeşitli girişimlerde bulunmuştur. Art arda yapılan girişimler neticesinde İtilaf Devletleri’nin Paris’teki temsilcileri, Osmanlı Hükümeti’nin savunmasını dinlemek için hükümet temsilcilerini Paris Barış Konferansı’na davet edeceklerdi. Osmanlı Hükümeti, Paris’te en iyi şekilde davasını savunmak amacıyla Paris’e gidecek heyet üyelerini belirlemek için yoğun bir çaba içerisine girecek ve bu çabalar da basına konu olacaktır.

Anahtar Kelimeler

İzmir, Paris Barış Konferansı, Saltanat Şurası, Damat Ferit Hükümeti, Amiral Calthorpe

Kaynakça

• AKŞİN, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele Mutlakiyete Dönüş (1918-1919), C. I, Cem Yay., İstanbul, 1992.
• ARIBURNU, Kemal, Milli Mücadele’de İstanbul Mitingleri, 2. Baskı, Yeni Desen Matbaası, Ankara.
• AYDOĞAN, Erdal – CEVİZLİLER, Erkan, İstanbul’da Bir İngiliz Tercümanın Hatıraları 1899-1922 Abdülhamit Devrinden Mustafa Kemal’e kadar, Salkımsöğüt Yay., Konya, 2014.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk, C I, 13. Baskı, Meb Yay., İstanbul, 1973.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, ATAM Yay., Ankara, 2006.
• AYAR, Celal, Ben de Yazdım Milli Mücadeleye Giriş, C 5, Sabah Yay., İstanbul, 1997.
• BERBER, Engin, Sancılı Yıllar: İzmir 1918-1922, Ayraç Yay., Ankara, 1997.
• BİREN, Mehmet Tevfik, II. Abdülhamit, Meşrutiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, C. II, Haz. F. Rezan Hürmen, Arma Yay., İstanbul, 1993.
• Cavit Bey, Felaket Günleri Mütareke Devrinin Feci Tarihi I, Haz. Osman Selim Kocahanoğlu, Temel Yay., İstanbul, 2000.
• ÇETİN, Nurten, Son Sadrazam Ahmet Tevfik Paşa, ATAM Yay., Ankara, 2015.
• DALBY, Andrew, Eleftherıos Venizelos 1919-1923 Barış Görüşmeleri ve Sonrası, Çev. Dinçer Demirkent, Akılçelen Kitaplar Yay., Ankara, 2014.
• DURU, Orhan, Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye’nin Kurtuluş Yılları, 5. Baskı, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul, 2007.
• EDİZ, İsmail, Diplomasi ve Savaş, İngiliz Belgelerinde Batı Anadolu’da Yunan İşgali (1919-1922), ATAM, Ankara, 2015.
• JAESCHKE, Gotthard, Kurtuluş Savaşı Kronolojisi Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, TTK Yay., Ankara 1989.
• GÖKBİLGİN, M. Tayyip, Milli Mücadele Başlarken, İkinci Kitap, Türkiye iş Bankası Yay., Ankara, 1965, s. 94;
• GÖZTEPE, Tarık Mümtaz, Osmanoğullarının Son Padişahı Vahideddin Mütareke Gayyasında, 2. Basım, Sebil Yay. , İstanbul, 1994.
• ARABEKİR, Kazım, İstiklal Harbimiz, C.I, Emre Yay., İstanbul, 1995.
• KARAY, Refik Halid, Minelbab İlelmihrab, 2. baskı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul (tarih yok).
• KÖSE, İsmail, Türk- Amerikan İlişkilerinin Şekillenmesinde Amiral L. Mark Brıstol’ün Rolü (1919-1927), TTK Yay., Ankara, 2016.
• NİCOLSON, Harold, Peacemaking 1919, Simon Publications, London, 2001.
• Rıza Tevfik, Biraz da Ben Konuşayım, Haz. Abdullah Uçman, İletişim Yay., İstanbul, 1993.
• ÖNDEŞ, Osman, Vahdeddin’in Sırdaşı Avni Paşa Anlatıyor Milli Mücadele ve Sürgün Yılları, Timaş Yay., İstanbul, 2012.
• SARUHAN, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü I, 2. Baskı, Öğretmen Yay., Ankara, 1986.
• SELVİ, Haluk, İşgal ve Protesto, Değişim Yay., İstanbul, 2007.
• SİMAVİ, Lütfi, Osmanlı Sarayı’nın Son Günleri, Hürriyet Yay., İstanbul, (yıl yok).
• SMİTH, Michael Llewellyn, Çev. Halim İnal, Yunan Düşü, Ayraç Yay. Ankara, 2002.
• SÖYLEMEZOĞLU, Galip Kemali, Başımıza Gelenler Yakın Bir Mazinin Hatıraları Mondrosdan- Mudanyaya, 1918-1922, Kanaat Kitabevi, İstanbul, 1939.
• SONYEL, Salahi R., Gizli Belgelerde Mustafa Kemal, Vahdettin ve Kurtuluş Savaşı, ATAM Yay., Ankara, 2007.
• SUNATA, İsmail Hakkı, İstanbul’da İşgal Yılları, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul, 2006.
• TAÇALAN, Nurdoğan, Ege’de Kurtuluş Savaşı Başlarken, Bilgi Yay., İstanbul, 2007.
• TANSEL, Selahhattin, Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C.II, MEB Yay., İstanbul, 1991.
• Türk İstiklal Harbi, C II, I. Kısım, 2. Baskı, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1994.
• TÜRKGELDİ, Ali Fuat, Görüp- İşittiklerim, 4. Baskı, TTK Yay., Ankara, 1987.
• ÜNAL, Yenal, Yakın Dönem Türk Tarihinde Refik Halid Karay, Yeditepe Yay., İstanbul, 2013.
• BAYKAL, Bekir Sıtkı, İzmir’in Yunanlılar tarafından İşgali ve Bu Olayın Doğu Anadolu’daki Tepkileri, Belleten C.XXXIII, S. 132’den ayrı basım, TTK Yay., Ankara, 1969.
• ERDEM, Ş. Can, Sadrazam Damat Ferit Paşa, Marmara Üniversitesi, Türkiye Araştırmaları Enstitüsü, Cumhuriyet Tarihi Ana Bilim Dalı (yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2002.