LOZAN ANTLAŞMASI VE ANTLAŞMA İMZALANDIKTAN SONRA İNGİLTERE AVAM KAMARASI’NDA ANTLAŞMA HAKKINDA YAPILAN OTURUM ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Sayı: 8, 243 - 264, 27.01.2021

Çağdaş Yüksel

Öz

Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri Osmanlı topraklarını paylaşmışlar ve Sevr Antlaşması ile bu durumu hukuki hale getirmişlerdir. Ancak Mustafa Kemal Paşa liderliğinde başlayan Milli Mücadele Sevr Antlaşması’nın uygulanmasına engel olmuştur. Milli Mücadele’nin zaferi sonrasında İtilaf Devletleri ile Türkiye arasında barışı sağlamak için Lozan Antlaşması yapılmıştır. Fakat Türklerle eşit şartlarda yürütülen müzakereler sonucunda yapılan bu antlaşma İngiltere’de pek çok açıdan tartışma yaratmıştır. Yaşanan tartışmalar Lozan Antlaşması’nın İngiliz Parlamentosu’nda onaylanmasını geciktirmiştir. İngiliz muhalefeti yapılan antlaşmada Türklere çok fazla taviz verildiğini savunmuştur. Lozan Antlaşması ile kapitülasyonların kaldırılması ve Ermenistan kurulmamış olması muhalefet tarafından şiddetle eleştirilmiştir. İngiliz Hükümeti ise mevcut şartlarda daha iyi bir antlaşma yapılamayacağını ifade ederek antlaşmanın onaylanması gerektiğini savunmuştur. Buna rağmen antlaşma ile ilgili tartışmalar devam etmiştir. Bu çalışmada Lozan Antlaşması’nın imzalanması sonrasında antlaşma hakkında Avam Kamarası’nda yapılan tartışma analiz edilmiştir. Bu şekilde İngiliz muhalefetinin hangi noktalara itiraz ettiği ve hükümetin antlaşmayı ne şekilde savunduğu parlamento tutanaklarına dayanarak gözler önüne serilmiştir. Bu sayede İngiltere’nin Lozan Antlaşması’na bakışının daha iyi anlaşılması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, İngiltere, Sevr Antlaşması, Lozan Antlaşması

Kaynakça

• AKŞİN, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Cilt 5, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2008.
• ATEŞ, Toktamış, Türk Devrim Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2004.
• İNÖNÜ, İsmet, Hatıralar, Cilt 2, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1987.
• KARACAN, Ali Naci, Lozan, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2018.
• ÖKE, Mim Kemal, Ermeni Sorunu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991.
• SONYEL, Salahi, Gizli Belgelerle Lozan Konferansı’nın Perde Arkası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.
• ŞİMŞİR, Bilal, Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2012.
• ŞİMŞİR, Bilal, Lozan Telgrafları I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.
• TUNCER, Hüner, Atatürkçü Dış Politika, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2008.