THE JOURNAL KADRO AND THEIR THESIS ON INTELLECTUALS

Yıl 2021, Sayı: 9, 53 - 86, 31.07.2021

Çağhan Uyar , Esen Ertuğrul

Öz

The journal Kadro was published between 1932 and 1935. Kadro, which came out with a monthly opinion journal template, was published in thirty-six issues in total. The publishers of the Kadro, Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf Belge, Yakup Kadri Karaosmanoğlu and İsmail Hüsrev Tökin are known as Kadroists. Kadroists tried to bring a new interpretation to Kemalism, which they summarized as Statism. The Kadroist statist understanding is included in this study. Approaches to the Turkish intellectual, which the Kadro members included in the Statism schema, were also analyzed. Semi-intellectual, Constitutional intellectual/pre-revolution intellectual and Darülfünun proffessor are the categories of intellectuals that Kadro magazine included in the concept of Statism. In this study, the journal Kadro and its classification of intellectuals placed in the orbit of Statism and Statism of Kadroist intellectuals were analyzed.

Anahtar Kelimeler

kadro, kemalism, statism

KADRO DERGİSİ VE AYDINLARA YÖNELİK TEZLERİ

Öz

Kadro dergisi, 1932 ile 1935 yılları arasında yayınlanmıştır. Aylık fikir dergisi şablonuyla çıkan Kadro dergisi, toplamda otuz altı sayı neşredilmiştir. Kadro’nun yayıncılarını oluşturan Şevket Süreyya Aydemir, Vedat Nedim Tör, Burhan Asaf Belge, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve İsmail Hüsrev Tökin, Kadrocular olarak bilinmektedirler. Kadrocular, Kemalizm’e Devletçilik olarak özetledikleri yeni bir yorum getirmeye çalışmışlardır. Bu çalışmada Kadrocu devletçi anlayışa yer verilmiştir. Kadrocuların Devletçilik şemasına dâhil ettiği Türk aydınına ilişkin yaklaşımlar da değerlendirilmiştir. Yarı münevver, Meşrutiyet münevverliği/İnkılâp öncesi münevverlik ve Darülfünun hocalığı, Kadro dergisinin Devletçilik telakkisine dâhil ettiği aydın kategorileridir. Bu çalışmada Kadro dergisi ve Kadrocu aydınların Devletçilik düşüngüsü ve Devletçilik yörüngesine oturtulan aydın tasnifinin analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kadro, kemalizm, devletçilik

Kaynakça

• Ahmad, Feroz, Bir Kimlik Peşinde Türkiye, Çeviren: Sedat Cem Karadeli, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2014.
• Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, “1945-1980”, Çeviren: Ahmet Fethi, Hil Yayın, İstanbul, 2015.
• Ahmad, Feroz, İttihatçılıktan Kemalizme, Çeviren: Fatmagül Berktay (Baltalı), Kaynak Yayınları, İstanbul, 2016.
• Ahmad, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çeviren: Yavuz Alogan, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2012.
• Akşin, Sina, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, İmge Kitabevi, Ankara, 2017.
• Akşin, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2015.
• Alpat, İnönü, Popüler Türkiye Solu Sözlüğü, Mayıs Yayınları, İzmir, 2003.
• Amin, Samir, Modernite, Demokrasi ve Din, “Kültüralizmlerin Eleştirisi”, Fransızcadan Çevirenler: Fikret Başkaya, Uğur Günsur ve Güven Öztürk, Yordam Kitap, İstanbul, 2014.
• Atalay, Onur, Kızıl Elma Koalisyonu, “Ulusalcılar, Milliyetçiler, Kemalistler”, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2006.
• Atalay, Onur, Türk’e Tapmak, “Seküler Din ve İki Savaş Arası Kemalizm”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• Aydemir, Şevket Süreyya, İnkılâp ve Kadro, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1968.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Suyu Arayan Adam, Remzi Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1967.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam, C. 3, Remzi Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1966.
• Avcıoğlu, Doğan, Türkiye’nin Düzeni, “Dün, Bugün, Yarın”, C. 1, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1996.
• Barutçu, Zübeyir ve Kaynar, Mete Kaan, Yurt ve Dünya Dergisi Üzerine Bir İnceleme, Eğitim Yayınevi, (Basım yeri ve basım tarihi belirtilmemiş), s. 13.
• Benda, Julien, Aydınların İhaneti, Çeviren: Cem Soydemir, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2017. Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Yayına Hazırlayan: Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2016.
• Bora, Tanıl, Cereyanlar, “Türkiye’de Siyasi İdeolojiler”, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Bora, Tanıl, Türk Sağının Üç Hâli, “Milliyetçilik, Muhafazakârlık, İslamcılık”, Birikim Kitapları, İstanbul, 2015.
• Boratav, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
• Bostancı, Naci, Kadrocular ve Sosyo-Ekonomik Görüşleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990.
• Cem, İsmail, Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi, Cem Yayınevi, (Basım yeri belirtilmemiş), 1971.
• Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, “1839-1950”, İmge Kitabevi, Ankara, (Basım tarihi belirtilmemiş).
• Çiçek, Atıl Cem, Türk Siyasal Yaşamında Yön Dergisi (1961-1967), “Milliyetçilik Bayrağını Sosyalistler Taşır”, Tezkire Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• Dilipak, Abdurrahman, Bir Başka Açıdan Kemalizm, Beyan Yayınları, İstanbul, 1988.
• Eliçin, Emin Türk, Kemalist Devrim İdeolojisi, Sarmal Yayınları, İstanbul, 1996.
• Ertan, Temuçin Faik, Atatürk Döneminde Devletçilik-Liberalizm Tartışmaları, “Şevket Süreyya (Aydemir) – Hüseyin Cahit (Yalçın) Polemiği”, Phoenix Yayınevi, Ankara, 2010. Ertan, Temuçin Faik (Ed.), Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2014.
• Ertan, Temuçin Faik, Kadrocular ve Kadro Hareketi, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1994.
• Fedayi, Cemal, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Sol Siyaset, Kadim Yayınları, Ankara, 2016.
• Fırat, Ali Haydar, Kadro Kooperatif Fikir Hareketleri, “Bir Dönemin Basın Tartışmaları”, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, Ankara, 2007.
• Gencer, Bedri, Gelenekten Modernliğe Osmanlı, Ketebe Yayınları, İstanbul, 2019.
• Giddens, Anthony, Modernliğin Sonuçları, Çeviren: Ersin Kuşdil, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1994.
• Gramsci, Antonio, Aydınlar ve Toplum, Çevirenler: V. Günyol, F. Edgü ve B. Onaran, Çan Yayınları, İstanbul, 1967. Gülalp, Haldun, Gelişme Stratejileri ve Gelişme İdeolojileri, Yurt Yayınevi, Ankara, 1983.
• Gümüşoğlu, Firdevs, Ülkü Dergisi ve Kemalist Toplum, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 2005.
• İnalcık, Halil ve Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Tanzimat, “Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu”, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2017.
• Jusdanis, Gregory, Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür, “Milli Edebiyatın İcat Edilişi”, Çeviren: Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul, 1998.
• Kadro, “Aylık Fikir Mecmuası”, “Tıpkı Basım (1-18. Sayılar) 1932-1933”, C. 1, Yayına Hazırlayan: Özgür Erdem, İleri Yayınları, İstanbul, 2011.
• Kahraman, Hasan Bülent, Türk Siyasetinin Yapısal Analizi, “Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar”, C. 1, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2010.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Atatürk, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Politikada 45 Yıl, İletişim Yayınları, İstanbul, 1984.
• Kasaba, Reşat (Ed.), Türkiye Tarihi 1839-2010, “Modern Dünyada Türkiye”, Çeviri: Zuhal Bilgin, C. 4, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2016.
• Kayalı, Kurtuluş, Türk Düşünce Dünyasının Bunalımı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017. Kayalı, Kurtuluş, Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• Kazgan, Gülten, Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2009), “Ekonomi Politik Açısından Bir İrdeleme”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2012.
• Keser, İhsan, Türkiye’de Siyaset ve Devletçilik, Gündoğan Yayınları, İstanbul, 1993.
• Kıvılcımlı, Hikmet, 27 Mayıs ve Yön Hareketinin Sınıfsal Eleştirisi, Köxüz Yayınları, (Basım yeri ve basım tarihi belirtilmemiş).
• Kızılkaya, Ahmet, Atatürkçü Milliyetçiliğin İki Yüzü Kadro ve Ülkü, “Devrim İdeolojisinin Rakip Müellifleri”, Vadi Yayınları, İstanbul, 2020.
• Koçak, Cemil, Geçmişiniz İtinayla Temizlenir, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
• Kongar, Emre, Atatürk ve Devrim Kuramları, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1981.
• Köker, Levent, Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005.
• Kuran, Ercüment ve Erdoğan, Mehmet, Türk Çağdaşlaşması, “Çileli Bir Yolda İlerleyiş”, Akçağ Yayınları, (Basım yeri belirtilmemiş), 1997. Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çeviri: Boğaç Babür Tuna, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2013.
• Malche, Albert, İstanbul Üniversitesi Hakkında Rapor, Devlet Basımevi, İstanbul, 1939.
• Mango, Andrew, Atatürk, Türkçesi: Füsun Doruker, Sabah Kitapları, İstanbul, 2000.
• Mardin, Şerif, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Derleyenler: Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Mardin, Şerif, Türk Modernleşmesi, Derleyenler: Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• Meydan, Sinan, Atatürk İle Allah Arasında, “Bir Ömrün Öteki Hikâyesi”, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2013. Mütercimler, Erol, Fikrimizin Rehberi Gazi Mustafa Kemal, Alfa Basım Yayın, İstanbul, 2016.
• Oksaçan, Halit Erdem, Kadro Dergisi ve İktisadi Devletçilik, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2016.
• Okumuş, Ejder, Türkiye’nin Laikleşme Serüveninde Tanzimat, İnsan Yayınları, İstanbul, 2017.
• Ortaylı, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Kronik Kitap, İstanbul, 2018.
• Özgürel, Avni, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İktidar Oyunu, Ketebe Yayınları, İstanbul, 2018.
• Parla, Taha, Türkiye’de Anayasalar, “Tarih, İdeoloji, Rejim 1921-2016”, Metis Yayınları, İstanbul, 2016.
• Parla, Taha, Türkiye’nin Siyasal Rejimi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2002.
• Parla, Taha, Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, “Atatürk’ün Nutuk’u”, C. 1, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991. Perinçek, Doğu, Kemalist Devrim, “Toprak Ağalığı ve Kürt Sorunu”, C. 7, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2010.
• Refiğ, Halit, Tek Umut Türkiye, Bizim Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 2007.
• Sarc, Ömer Celal vd., Çağdaş Düşüncenin Işığında Atatürk, Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, İstanbul, 1983.
• Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2017. Tekeli, İlhan, Modernizm, Modernite ve Türkiye’nin Kent Planlama Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2009, s. 52.
• Tekeli, İlhan ve İlkin, Selim, Bir Cumhuriyet Öyküsü, “Kadrocuları ve Kadroyu Anlamak”, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2003.
• Tekeli, İlhan ve İlkin, Selim, Uygulamaya Geçerken Türkiye’de Devletçiliğin Oluşumu, Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2009.
• Tevetoğlu, Fethi, Türkiye’de Sosyalist ve Komünist Faâliyetler, “1910-1960”, (yayın evi belirtilmemiş), Ankara, 1967.
• Timur, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitabevi, Ankara, 1993.
• Topuz, Hıfzı, II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2003.
• Tör, Vedat Nedim, Kemalizmin Dramı, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1980. Tunçay, Mete, Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek-Parti Yönetimi’nin Kurulması, “1923-1931”, Yurt Yayınları, Ankara, 1981.
• Tunçer, Polat, İttihatçı Cavit Bey, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, (Basım tarihi belirtilmemiş).
• Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, “Yeni Türkiye’nin Oluşumu (1923-1938)”,C. 3/1, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2013.
• Turan, Şerafettin Türk Devrim Tarihi, “Yeni Türkiye’nin Oluşumu (1923- 1938)”, C. 3/2, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2010.
• Turhan, Mehmet, Siyasal Elitler, Gündoğan Yayınları, (Basım yeri ve basım tarihi belirtilmemiş). Türkeş, Mustafa, Kadro Hareketi, “Ulusçu Sol Bir Akım”, İmge Kitabevi, Ankara, 1999.
• Uyar, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Uyar, Hakkı, Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek Vatan Cephesi, Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Uzun, Hakan, Atatürk ve Nutuk, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2006.
• Yanardağ, Merdan, Türk Siyasal Yaşamında Kadro Hareketi, Yalçın Yayınları, İstanbul, 1988.
• Yerasimos, Stefanos, Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, “I. Dünya Savaşından 1971’e”, C. 3, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1976.
• Yetim, Fahri, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk Düşüncesinde Arayışlar, Tezkire Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Çeviren: Yasemin Saner Gönen, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.
• Akpolat, Yıldız, “Başka Bir Modernleşme Ya Da Türkiye’de Modernleşmenin Sosyolojisi Üzerine Bir Araştırma”, Muhafazakâr Düşünce, “Gelenekten Geleceğe”, S. 18, Yıl. 5, Güz 2008, s. 109-124.
• Çulhaoğlu, Metin, “Modernleşme, Batılılaşma ve Türk Solu”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, “Modernleşme ve Batıcılık”, C. 3, İletişim Yayınları, İstanbul, 2007, s. 170-188.
• Dirlikyan, Murat Devrim, “Kadro Hareketi ve Bir Kadro Kitabı Olarak Ankara”, Erdem, S. 66, 2014, s. 53-69.
• Duman, M. Zeki, “İdris Küçükömer’in Sivil Toplum Anlayışı”, Sosyal Bilimler, C. 2, S. 1, 2004, s. 47-52.
• Esendemir, Şerif, “Kemalizimin Gölgesindeki Milliyetçi Sol’a Retrospektif Bir Bakış”, Tezkire, S. 26, Yıl. 11, Mayıs/Haziran 02, s. 130. 129-134.
• Göçer, Kenan ve Çetin, Cem, “İbrahim Fazıl Pelin’in Hayatı ve İlm-i İktisad Dersleri Kitabı Üzerine”, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 35, Kış 2017, s. 91-106.
• Karlı, İhsan, “Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Döneminde Kadro Dergisi’nin İdeolojik Tasarımı”, Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi (SEYAD), C. 3, S. 4, Ekim 2015, s. 139-159.
• Kayalı, Kurtuluş, “Kadro Hareketi”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, C. 6, İletişim Yayınları, İstanbul, 1990, s. 1910-1911.
• Namal, Yücel ve Karakök, Tunay, “Atatürk ve Üniversite Reformu (1933)”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, C. 1, S. 1, Nisan 2011, s. 27-35.
• Sakal, Fahri, “Ağaoğlu Ahmet Bey’in Demokrasi Anlayışı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XII, S. 34, Mart 1996, s. 195-222.
• Toprak, Zafer, “Cumhuriyet Toplumu Nasıl İnşa Etti?”, Bilim ve Ütopya, S. 254, Ağustos 2015, s. 43-49.
• Uyar, Hakkı, “Resmî İdeoloji Ya Da Alternatif Resmî İdeoloji Oluşturmaya Yönelik İki Dergi: Ülkü ve Kadro Mecmualarının Karşılaştırmalı İçerik Analizi”, Toplum ve Bilim, S. 74, Güz 1997, s. 181-193.
• Yüksel, Nahit, “Fikir Hareketleri Dergisinde (1933-1940) Hüseyin Cahit’in (Yalçın) Türk Devrimi’ne Bakışı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 22, 2006, s. 347- 378.
• Açıkgöz, Tuba, Nurullah Ataç’ın Edebiyat Eğitimindeki Yeri, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2017.
• Buçukcu, Öner, Türkiye Sosyalist Solu ve Milliyetçilik (1960-1971), T. C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Afyonkarahisar, 2017.
• Ertuğrul, Esen, Yön/Devrim Hareketi İçinde Bir Siyaset Adamı ve Bürokrat: Cemal Reşit Eyüboğlu, T. C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2019.
• Önder, Tuncay, Şevket Süreyya Aydemir: Siyasal, Sosyal ve Ekonomik Görüşleri, T. C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Siyaset Bilimi) Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1994.
• Yaman, Hikmet, Bir Cumhuriyet Aydını: Vedat Nedim Tör, T. C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir, 2017.
• Yüksel Gürbüz, Hayriye, Cumhuriyet Aydını Olarak Şevket Süreyya Aydemir’in Düşünce Dünyası (1923-1976), T. C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih (Türkiye Cumhuriyeti Tarihi) Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 2016. Hâkimiyet-i Milliye. Kadro, “Aylık Fikir Mecmuası”. Milliyet Sanat Dergisi. Son Posta.