TBMM GİZLİ CELSE ZABITLARINDA YUSUF AKÇURA’NIN SİYASİ MÜCADELESİ

Yıl 2022, Sayı: 10, 187 - 208, 31.01.2022

Yücel Yiğit

Öz

Bu çalışma, üç farklı fırka teşebbüsünden sonra Mustafa Kemal Paşa tarafından II. Dönem TBMM’de İstanbul mebusu adayı olarak gösterilen ve seçilen Yusuf Akçura’nın siyasi mücadelesine yer vermektedir. Böylece Türkçülüğü, tarihçiliği ve fikir adamlığının gölgesinde kalan Kazanlı’nın, pek de bilinmeyen siyasi bir kimliğe sahip olduğu vurgulanmıştır. Milli Mücadeleyi zaferle tamamlayan kurucu Birinci Mecliste yer almayan ancak II., III. ve IV. dönemlerde İstanbul’dan, V. dönem Kars’tan mebus seçilen Yusuf Akçura, kesintisiz dört dönem ve yaklaşık 12 yıl TBMM üyeliği yapmıştır. II. Dönem TBMM’de açık celse oturumların yanı sıra 26 gizli celse birleşiminin 6’sında söz alarak fikirlerini beyan etmiştir. Araştırma, 1923 ve 1925 yılları arasında Yusuf Akçura’nın gizli celselerde kürsüden mesai arkadaşlarına görüşlerini seslendirdiği birleşimleri inceleyen iki parçalı bir çalışmadır. İlk bölümde: Açık celse oturumlarındaki faaliyetlerine kabaca değinilmiştir. İkinci bölümde: Gizli celselerde Milli Mücadeleye iştirak etmeyen askeri personelin hakkında yapılacak işlemler, Hıyanet-i Vataniye Kanunu, İstanbul’da bir İstiklal Mahkemesi kurulması, 150’lilikler tespiti, dört Ermeni’nin İstanbul’a duhulüne müsaade edilmesi ve Lozan Muahedesine göre yapılan bazı protokollerin ifası gibi netameli konular ele alınmıştır. Bu incelemede, TBMM Gizli Celse Zabıtları ile bazı telif eserler başlıca veri kaynağımız olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, TBMM, Mustafa Kemal Paşa, Yusuf Akçura, Gizli Celse Zabıtları

THE POLITICAL STRUGGLE OF YUSUF AKCURA IN THE CLOSED SESSION MEETINGS OF THE TGNA

Öz

This study analyzes the the political struggle of Yusuf Akçura, who was nominated and elected as the Istanbul deputy in the Turkish Grand National Assembly by Mustafa Kemal Pasha after Akçura’s attempts at three different parties. Thus, his heretofore unknown political identiy has been emphasized which had been overshadowed so far by his Turkism, historiography and intellectualism, had an unknown political identity. Akçura was not part of the First Assembly, which had completed the National Victory with victory, but was pressent at the II., III. and IV. parliaments. Yusuf Akçura, who was elected as a deputy from Istanbul in the 5th term from Kars, served as a member of the Turkish Grand National Assembly for four consecutive terms for approximately 12 years. In addition to the open hearings, he took the floor in 6 of the 26 secret sessions and expressed his opinions. The research is a two-part study examining the sessions between 1923 and 1925 in which Yusuf Akçura voiced his views from the podium to his colleagues in secret sessions. In the first part: Its activities in the open sessions are discussed in a general manner. In the second part in secret sessions: Contentious issues such as the actions to be taken against the military personnel who did not participate in the National Struggle, the Law of Treason, the establishment of an Independence Tribunal in Istanbul, the determination of the activities of the 150 dissidents, the permission of four Armenians to enter Istanbul, and actions to be taken according to the Lausanne Treaty were all addressed. Negative issues such as the execution of protocols were also discussed. In this study, the Secret Session Minutes of the Grand National Assembly of Turkey and some copyrighted works have been our main data source.

Anahtar Kelimeler

Turkey, TGNA, Mustafa Kemal Pasha, Yusuf Akçura, Secret Session Minutes

Kaynakça

• Referans1 TBMM GCZ, Cilt: 4, Devre: 1, (İçtima: 22, Tarih: 20 Eylül 1339/1923, Celse: 3), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1985