TÜRK SEKÜLERİZMİNDE FENOMONOLOJİK BİR YAPIT: MABET'TEN MEKÂNA AYASOFYA

Yıl 2022, Sayı: 11, 273 - 300, 13.09.2022

Yavuz Yıldırım

Öz

Modern Türkiye’nin kurucu iradesi pozitivist felsefeye inanan, laik/seküler anlayış içerisinde devletin ve toplumun dönüşümünü amaçlamıştır. Bu değişimin itici gücü olarak da hukuk alanında reformlar yapılmıştır. Yeni devletin laik yapısının seküler toplum yaratılmasıyla yaşayabileceği düşüncesiyle dinin tanzim edilmesine yönelik düzenlemeler yapılmıştır. Bu bağlamda, 916 yıl kilise, 481 yıl cami olan Ayasofya dinsel bir alandan seküler bir mekân olan müzeye çevrilmiştir. 24 Kasım 1934’te Bakanlar Kurul Kararnamesi ile müzeye çevrilen Ayasofya, 1924’te başlayan özellikle de 1928’de yoğunlaşmaya devam eden laik devlet-seküler toplum formasyonunun bir sembolü olmuştur. Fenomenleşen bir mabet/mekân olması bakımından Ayasofya toplumun çeşitli kesimlerince siyasal ve dinsel kamplaşmanın da sembolü olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Modern Türkiye, Sekülerizm, Ayasofya, Sembol, Mabet/Mekân

Teşekkür

Prof. Dr. Kemal Arı Hocamıza, Tarih ve Günce Dergisi Yayın Kurulu'na makaleme gösterecekleri ilgi için teşekkürlerimi bir borç bilirim.

A Phenomenological Work in Turkish Secularism: From Temple to Space Hagia Sophia

Öz

The founding will of Modern Turkey believed in positivist philosopphy and aimed at the transformation of the state and society wihin a secular understanding. As the driving force of this change, reforms were made in the filed of law. With the thought that the secular structure of the new state could survive with the creation of a secular society, arrangments were made for the regulation of religion. In this context Hagia Sophia, which was a church for 916 years and a mosque for 481 years, has been converted form a religious area to a secular place a museum. Hagia Sophia, which was turned into a museum on November 24, 1934 by the Decree of the Council of Ministers, became a symbol of the secular state- secular society formation that started in 1924 and continued to intensify, especially in 1928. It is seen that Hagia Sophia is also symbol of political and religious polarization by various segments of the society in terms of being a pheonemenized sanctuary/space.

Anahtar Kelimeler

Modern Turkey, Seculerism, Hagia Sophia, Symbol, Temple/Place

Kaynakça

• I. TÜRKİYE CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET ARŞİVLERİ CUMHURİYET ARŞİVİ BELGELERİ (BCA)
• BCA, 30.18.1.1. / Yer: 13.27.14. 06.05.1925.
• BCA, 51.0.0.0. / Yer: 2.13.17. 11.10.1925.
• BCA, 30.10.0. / Yer:26.149.18. 26.10. 1925.
• BCA, 30.18.1.1. / Yer: 19.36.3. 30.05.1926.
• BCA, 30.18.1.1. / Yer: 20.49.13. 01.08.1926.
• BCA, 30.18.1.2. / Yer: 20.37.18. 07.06.1931.
• BCA, 30.10.0. / Yer: 26.150.21. 27.01.1934.
• BCA, 30.18. 1.2. / Yer: 49.79.6. 24.11.1934.
• BCA, 30.10.0.0 / Yer: 50.88.19. 29.12.1934.