DEMOKRAT PARTİ İKTİDARI DÖNEMİNDE İÇEL (MERSİN)’DE SEÇİMLER

Yıl 2022, Sayı: 11, 301 - 331, 13.09.2022

Birgül Bozkurt , İbrahim Bozkurt

Öz

Demokrat Parti’nin (DP) iktidarda olduğu 1950-1960 arası dönem Türk siyasal yaşamının önemli bir evresidir. Çalışmada, 1950 seçimleriyle değişen Türk siyasal yaşamına İçel özelinde odaklanılmıştır. 1950, 1954 ve nihayet DP iktidarının son seçimleri olan 1957 genel seçimleri sürecinde partiler arasında ilişkiler, iktidar-muhalefet açısından ele alındığı gibi partilerin seçim kampanyaları ve aday belirleme süreçlerine de değinilmiştir. İçel, Çukurova’nın Akdeniz’e açılan liman kentidir ve siyasal mücadelelerin tüm bu seçim süreçlerinde hararetli bir örneğini temsil etmektedir. DP, çok partili hayata geçişle birlikte kentin siyasal hayatında yer edinmiştir. 1950-1960 arası dönemde de DP’yi siyaseten ve tüm seçimlerde destekleyen bir kent olmuştur. İçel halkı seçimlere büyük oranda katılım sağlarken, seçim süreçlerinde partiler arası rekabet yoğun bir şekilde gerçekleşmiştir. DP’nin kurucuları arasında yer alan Refik Koraltan, tüm seçim dönemlerinde iki yerden aday gösterildiği halde İçel milletvekilliğini tercih ederek TBMM’de İçel milletvekili olarak çalışmalarını sürdürmüştür. 1954 seçimleri öncesi DP içinde yaşanan yol ayrımı, milletvekillerinin ve partililerin istifasıyla sonuçlanmış hem 1954 hem de 1957 seçimlerinde DP İçel milletvekillerinde değişiklikler olmuştur. Muhalefet partileri her seçim döneminde İçel’de faaliyetler sürdürmüş olsa da çalışmaları sonucu değiştirmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, İçel, Refik Koraltan, Seçimler, Türk Siyasal Yaşamı

THE ELECTIONS IN İÇEL (MERSİN) IN THE PERIOD OF GOVERNORSHIP OF DEMOCRATIC PARTY.

Öz

The period where the Democratic Party (DP) was on the political power is an important phase of the Turkish Political Life. This study focusses on İçel region in the changing Turkish political life of the 1950 elections. The relationships between the parties is assessed from the perspective of the ruling party and the opposition in the period of 1950, 1954 and finally 1957 which was the last general election of the Democratic Party. The election campaigns of the parties and the candidate determination processes are also discussed. İçel is an harbour city of the Çukurova region which connects the region to the Mediterranean. Fort his reason it represents a dynamic instance in the political conflict of the whole election processes. DP became significant in the political life of the city with the passege of the multy party political system. It was also a city supporting DP in all of the elections between the period of 1950-60. The great majority of the İçel population participated the elections and the competition between the parties were very dense. Refik Koraltan who was among the founding members of the DP thouh was entitled in two places preferred the İçel parliamentarism and continued his work as a member of parliament in the İçel region in the TBMM. Before the 1954 elections the division within the DP resulted with the resignation of the members of the parliament and the party members and some changes happened both in 1954 and 1957 elections in the members of the parliament. Although the opposition parties continued their work in the İçel region in each election period, their efforts did not change the results of the elections.

Anahtar Kelimeler

Democratic Party, İçel, Refik Koraltan, Elections, Turkish Political Life

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Süreli Yayınlar: Akşam, Berdan, Cumhuriyet, Demokrat, Gülek, Milliyet, Türk Sözü, Vakit, Vatan, Yeni Adana, Yeni Mersin.
• “İçel maddesi”, Türkiye, İl İl: Dünü, Bugünü, Yarını, Yurt Ansiklopedisi, (Genel Yayın Yönetmeni: Taha Parla), C.5, Anadolu Yayıncılık, İstanbul, 1982.
• Ahmad, Feroz; Demokrasi Sürecinde Türkiye 1945-1980, Hil Yayın, İstanbul, 1994.
• Alacı, Beral; “İktidarının İkinci Döneminde (1954-1957) Demokrat Parti Politikalarının Muhalif Basına Yansıması: Akis Dergisi Örneği”, Belgi Dergisi, 22 (2021).
• Atayakul, Fatma Alev; Türkiye’de Demokrat Parti Döneminde Genel Seçimler (1950-1954-1957), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Baban, Cihad; Politika Galerisi Büstler ve Portreler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1970.
• Binark, İsmet; Türk Parlamento Tarihi, TBMM- X. Dönem (14 Mayıs 1954- 1 Kasım 1957), I. Cilt, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yay., Ankara, 2010.
• Bulut, Sedef; “Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Komisyonu”, Akademik Bakış, C.2, S.4, (2009).
• Demirel, Tanel; Türkiye’nin Uzun On Yılı- Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi, İstanbul Bilgi Üniv. Yay., İstanbul, 2011.
• Erdoğan, Dilşen İnce; “Güç Birliği Karşısında Adnan Menderes’in Siyasi Manevrası: Vatan Cephesi (Manisa Örneğinde), Belgi Dergisi, 19 (2020).
• Karabulut, Sezen; “Din-Siyaset İlişkisi Temelinde Türk Siyaseti: Demokrat Parti (DP) Dönemi Din-Siyaset İlişkisi (Uygulamalar, Söylemler, Muhalefet, 1950-1960)”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, XIX/38, (2019), ss. 221-241.
• Eroğul, Cem; Demokrat Parti – Tarihi ve İdeolojisi, İmge Kitabevi, 4. Baskı, Ankara, 2003.
• Kaya, Yakup; “ Türk Siyasal Yaşamında 1954 Genel Seçimleri”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 7, S. 3, (2018).
• Kaynar, Mete Kaan; “Türkiye’nin Ellili Yılları Üzerine Bazı Notlar”, Türkiye’nin 1950’li Yılları, İletişim Yay., 2. Baskı, İstanbul, 2020.
• Müstakilleri Destekleme Cemiyeti Ana Nizamnamesi, Haz. Ayhan Hüseyin Ülgenay, (Basım yeri ve tarih yok).
• Pınar, Mehmet; Cumhuriyet Döneminde Mersin ve İçel’de Siyasi Hayat (1923-1950), Hiper Yayın, İstanbul, 2018.
• Toker, Metin; Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları 1944-1973, Bilgi Yayınevi, Birleştirilmiş Birinci Basım, Ankara, 2020.
• Turan, Şerafettin; Türk Devrim Tarihi, 4. Kitap (Birinci Bölüm), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1999.