İzmir’in İşgaline Giden Süreçte ABD’nin Osmanlı Siyaseti ve ABD Kamuoyu

Yıl 2023, Sayı: 12, 27 - 73, 01.02.2023

Alper Karaşin

Öz

XIX. yüzyılda başlayan Osmanlı Devleti ile ABD ilişkilerinde ekonomik ilişkiler ve misyonerlik faaliyetleri daha ön planda kaldı. I. Dünya Savaşı’nın çıkması ile her ne kadar iki ülke arasında savaş yaşanmasa da iki ülkenin ilişkilerinin kopmasına neden oldu. ABD bu süreçte müttefiklerin politikalarını takip etmenin yanında kendi izleyeceği politikalar üzerine birçok araştırmalar yaptırdı ve raporlar hazırlattı. ABD’nin savaşın sonlanmasından sonra nasıl bir strateji izleyeceği konusundaki tartışmalar ise savaş süresince devam etti. Paris Barış Konferansı’na ABD Başkanı Wilson katılmakla beraber konferansta aktif rol aldı. Konferans süresince Yunanistan da çıkarları sebebiyle ABD’ye yakın durdu. Yunanistan’ın İzmir’i işgal etme konusunun gündeme gelmesi Wilson ve Amerikan heyet üyeleri arasında fikir ayrılığının yaşanmasını sağladı. Wilson’ın baskıları sonucunda Amerikan heyeti İzmir’in Yunanistan tarafından işgali fikrini kabul etti. 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir Yunanlılar tarafından işgal edildi. Amerikan gemisinde de 20 asker karaya çıkarak işgale katıldı. Bu çalışmada İzmir’in işgaline temel hazırlayan tarihsel süreç ve sonrası Türkçe ve Amerikan kaynaklarına başvurularak incelendi. Çalışmada Amerikan basınına geniş bir şekilde yer verilmekle beraber Amerikan resmi yayınları ve anılardan da faydalanıldı.

Anahtar Kelimeler

İzmir, İşgal, Paris Barış Konferansı, Türkiye, ABD, Siyasi İlişkiler

USA Politics and Public Opinion in the Process Leading to the Occupation of İzmir

Öz

In XIX. century economic relations and missionary activities remained at the forefront in the relations between the Ottoman Empire and the USA. With the outbreak of World War I, even though there was no war between the two countries, it caused the relations between the two countries to break. In this process, the USA had many research and reports prepared about Ottoman Empire to which policies to be followed, as well as following the policies of the allies. Discussions on what strategy the USA would follow the end of the war continued throughout the war. USA President Wilson attended the Paris Peace Conference and took an active role in the conference. During the conference, Greece also stayed close to the USA due to its interests. When Greek occupation of İzmir was on the agenda, it caused a disagreement between Wilson and the members of the American delegation. As a result of Wilson’s pressure, the American delegation accepted the idea of Greek occupation of İzmir. On May 15, 1919, İzmir was occupied by the Greeks. 20 soldiers landed from the American ship and joined the occupation. In this study, the historical process that laid the groundwork for the occupation of İzmir and its aftermath were examined by referring to Turkish and American sources. In the study, the American press was widely covered, American official publications and memoirs were also used.

Anahtar Kelimeler

İzmir, Occupation, Paris Peace Conference, Turkey, USA, Political Relations

Kaynakça

• BEERS, Henry F., U.S. Naval Detachment In Turkish Waters 1919-1924, Report No.2, Office of Records Administration, Administrative Office, Navy Department, 1943.
• Genelkurmay Başkanlığı, Türk İstiklal Harbi II. Cilt Batı Cephesi 1 nci Kısım, Genelkurmay Basım Evi, Ankara, 1994.
• Naval Documents Related to The United States Wars With The Barbary Powers Vol.I, United States Government Printing Office, Washington, 1939.
• Papers Relating to The Foreign Relations of The United States, 1917, Supplement 1, The World War, United States Government Printing Office, Washington, 1931.
• Papers Relating to The Foreign Relations of The United States, 1918, Supplement 1, The World War, Volume I, United States Government Printing Office, Washington, 1933.
• Papers Relating to The Foreign Relations of The United States, The Paris Peace Conference 1919, Vol.III, United States Government Printing Office, Washington, 1943.
• Papers Relating to The Foreign Relations of The United States, The Paris Peace Conference 1919, Vol.IX, United States Government Printing Office, Washington, 1946.
• Treaties, Conventions, International Acts, Protocols and Agreements Between The United States of America and Other Powers 1776-1909 Part II Vol.II, Greenwood Press Publishers, New York, 1968.
• American Documents on Greek Occupation of Anatolia, (der. Çağrı Erhan), Center of Strategic Research (SAM Papers No. 7/99), Ankara, 1999.
• DEARBORN, H. A. S., A Memoir On The Commerce and Navigation of The Black Sea, and The Trade and Maritime Geography of Turkey and Egypt Vol.II, Wells and Lilly, Boston, 1819.
• DEARBORN, H. A. S., The Life of William Bainbridge Esq. of The United States Navy, Princeton University Press, Princeton, 1931.
• DURU, Orhan, Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye’nin Kurtuluş Yılları, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2020.
• ERHAN, Çağrı, Greek Occupation of İzmir and Adjoining Territories Report of The Inter-Allied Commission of Inquiry (May-September 1919), Ministry of Foreign Affairs Center for Strategic Research, Ankara, 1999.
• ERHAN, Çağrı, Türk Amerikan İlişkilerinin Tarihsel Kökenleri, İmge Kitabevi, Ankara, 2001.
• EVANS, Laurence, United States Policy and The Partition of Turkey 1914-1924, The John Hopkins Press, Baltimore, 1965.
• FIELD, James A., America and The Mediterranean World 1776-1882, Princeton University Press, Princeton, 1969.
• GEORGE, David Lloyd, The Truth About The Peace Treaties Vol.II, Victor Gollancz Ltd, London, 1938.
• HANNIGAN, Robert E., The Great War and American Foreign Policy, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, 2017.
• HARRIS, Thomas, The Life and Services of Commodore William Bainbridge United States Navy, Carey Lea & Blanchard, Philadelphia, 1837.
• HELMREICH, Paul C., From Paris to Sevres The Partition of The Ottoman Empire at The Peace Conference of 1919-1920, Ohio State University Press, Columbus, 1974.
• HORTON, George, The Blight of Asia: An Account of The Systematic Extermination of Christian Populations by Mohammedans and of The Culpability of Certain Great Powers: With a True Story of The Burning of Smyrna, The Bobbs-Merrill Company, Indianapolis, 1926.
• KÖSE, İsmail, Türk-Amerikan İlişkilerinin Şekillenmesinde Amiral Mark L. Bristol’un Rolü (1919-1927), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2016.
• KURAT, Akdes Nimet, Türk-Amerikan Münasebetlerine Kısa Bir Bakış (1800-1959), Doğuş Ltd. Şirketi Matbaası, Ankara, 1959.
• LANSING, Robert, The Big Four and Others of The Peace Conference, Hutchinson & Co., London, 1922.
• MACLACHLAN, Alexander, A Potpourri of Sidelights and Shadows From Turkey, Kingston, 1938.
• MACMILLAN, Margaret, Barış Yapanlar, (çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak), Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2015.
• NEVINS, Allan, COMMAGER, Henry Steele, ABD Tarihi, (çev. Halil İnalcık), Doğu Batı Yay., Ankara, 2021.
• The Public Papers of Woodrow Wilson War and Peace Presidential Messages, Addresses, and Public Papers (1917-1924) Vol.I, (ed. Ray Stannard Baker and William E. Dodd), Harper & Brothers Publishers, New York, 1970.
• TURAN, Mustafa, Yunan Mezalimi (İzmir, Aydın, Manisa, Denizli 1919-1923), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 1999.
• What Really Happened At Paris The Story of The Peace Conference 1918-1919, (ed. Edward Mandell House and Charles Seymour), Charles Scribner’s Sons, New York, 1921.
• YALMAN, Ahmed Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim 2. Kitap, (Yayına Hazırlayan: Erol Şadi Erdinç), Pera Turizm ve Ticaret A.Ş., İstanbul, 1997.
• BUZANSKI, Peter M., “The Interallied Investigation of The Greek Invasion of Smyrna, 1919”, The Historian, Vol.25, Issue.3, 1963, ss.325-343.
• COLEMAN, Brian, “George Horton: The Literary Diplomat”, Byzantine and Modern Greek Studies, Vol.30, No.1, 2006, ss.81-93.
• DİLEK, Mehmet Sait, “Paris Barış Konferansı’nda Yunan Talepleri ve Büyük Güçlerin Tutumu”, Karadeniz Araştırmaları, S.36, 2013, ss.31-42.
• ERHAN, Çağrı, “1830 Osmanlı-Amerikan Antlaşmasının Gizli Maddesi ve Sonuçları”, Belleten, C.62, S.234, 1998, ss.457-465.
• ERHAN, Çağrı, “The American Perception of The Turks: An Historical Record”, The Turkish Yearbook of International Relations, Issue 31, 2000, ss.75-97.
• FINCH, Geo A., “The Peace Conference of Paris, 1919”, The American Journal of International Law, Vol.13, No.2, 1919, ss.159-186.
• HELMREICH, Paul C., “Italy and The Anglo-French Repudiation of The 1917 St. Jean de Maurienne Agreement”, The Journal of Modern History, Vol.48, No.S2, ss.99–139.
• KANTARCI, Şenol, “Osmanlı’da Onurlu Bir Diplomat ve Millî Mücadele’nin Önemli Siması: Ahmed Rüstem Bey”, Atatürk Yolu Dergisi, S.42, 2008, ss.247-285.
• KARABULUT, Sezen, “Amerikan Basınında İzmir Şehrinin Yunanistan Tarafından İşgali”, Belgi Dergisi, C.2, S.11, 2016, ss.1-15.
• KAYA, Tuğçe, “ABD Birinci Dünya Savaşı Sırasında Neden Osmanlı Devleti’ne Doğrudan Savaş İlan Etmedi? Amerikan Gizli Belgeleri Üzerine Bir İnceleme”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.19, S.39, 2019, ss.533-562.
• KURAT, Yuluğ Tekin, “Batılı Kaynakların Işığı Altında İzmir’in İşgali Sorunu (15 Mayıs 1915)”, VII. Türk Tarih Kongresi 25-29 Eylül 1970 Kongreye Sunulan Bildiriler C.II, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1973, ss.842-853.
• LYBYER, Albert Howe, “Turkey Under The Armistace”, The Journal of International Relations, Vol.12, No.4, 1922, ss.447-473.
• TEZEL, Yahya Sezai, “Birinci Büyük Millet Meclisi Anti-Emperyalist Miydi? Chester Ayrıcalığı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C.25, S.4, 1970, ss.287-318.
• TURAN, Orhan, “İngiliz Arşiv Belgelerine Göre Yunan Ordusu’nun İzmir’e Çıkması ve İşgale İlişkin Tanıklıklar”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.18, S.Mütareke, 2018, ss.103-126.
• TURGAY, A. Üner, “Ottoman – American Trade During The Nineteenth Century”, Osmanlı Araştırmaları, S.3, 1982, ss.189-246.
• ÖZKAN, Kenan, “Yunanistan’ın İzmir’i İşgali ve ABD”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, C.13, S.26, 2015, ss.113-149.
• YAVUZ, Bige Sükan, “Fransız Arşiv Belgelerinin Işığında Chester Demiryolu Projesi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, C.6, S.24, 1999, ss.527-561.
• YELLİCE, Gürhan, “Megali İdea Mı Mare Nostrum Mu? Mondros Mütarekesi’nden İzmir’in İşgaline İtalyan-Yunan İlişkileri ve Propaganda Savaşı, 1918-1919”, Tarih Okulu Dergisi, S.36, 2018, ss.177-228.
• “The Problem of Turkey”, The New York Times Current History, Vol.11, No.2, February 1920, ss.270-275.
• ÖZKAN, Kenan, “Türkiye-ABD İlişkileri (1918-1923)”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir, 2006.
• ÜÇER, Sırrı Emrah, “Mütareke Döneminde Osmanlı Kamuoyunda Amerikan İmgesi ve Tesiri (Eylül 1918-Mayıs 1919)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2008.
• “To James Madison From William Stewart, 25 April 1803”, Founders Online, National Archives, https://founders.archives.gov/documents/Madison/02-91-02-0682