FAMILY STRUCTURE IN THE GEREDE DISTRICT IN THE 19TH CENTURY ACCORDING TO SHARE REGISTERS

Yıl 2023, Sayı: 13, 21 - 39, 01.08.2023

Ahmet Ercivan

Öz

It is seen that the family structure in the Ottoman Empire was shaped according to Islamic law. Court decision books are a very rich source in the realization of legal proceedings related to the family. Court decision books were recorded in the books by the judges in the Ottoman Empire. These records continued to be kept from the first periods until the collapse of the state. Although the powers of the judges were limited in the periods after the Tanzimat, the records kept continued to be an important source. From these records, it has been possible to reach many family-related data such as marriage, divorce, inheritance distribution, and the number of children. In this study, the family structure of Gerede, which is a district of Bolu, in the second half of the 19th century was examined based on court decisions.

Anahtar Kelimeler

Marriage, Family, Court Decision Book, Social Structure, Gerede

Şer’iye Sicillerine Göre 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Gerede Kazasında Aile Yapısı

Öz

Osmanlı Devleti’nde aile yapısının İslam hukukuna göre şekillendiği görülmektedir. Aile ile ilgili hukuki işlemlerin gerçekleştirilmesinde şer’iye sicilleri çok zengin bir kaynak durumundadır. Şer’iye sicilleri Osmanlı Devleti’nde kadılar tarafından defterlere kaydedilmiştir. Bu kayıtlar ilk dönemlerden itibaren devletin yıkılışına kadar tutulmaya devam etmiştir. Her ne kadar Tanzimat’tan sonraki dönemlerde kadıların yetkileri sınırlanmış olsa bile, tutulan kayıtlar önemli bir kaynak olmaya devam etmiştir. Bu kayıtlardan evlenme, boşanma, miras taksimi, çocuk sayısı gibi aile ile ilgili birçok veriye ulaşmak mümkün olmuştur. Bu çalışmada Bolu’ya bağlı bir kaza konumunda olan Gerede’nin 19. yüzyılın ikinci yarısındaki aile yapısı şer’iye sicillerinden yola çıkılarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nikâh, Aile, Şer'iye Sicili, Sosyal Yapı, Gerede

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet, Şer’iye Sicilleri Mahiyeti, Toplu Kataloğu ve Seçme Hükümler, C.1, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988.
• Atar, Fahrettin, Kadı, İslam Ansiklopedisi. (Cilt 24, ss. 66-69). Türkiye Diyanet Vakfı Ya-yınları, 2001. Bayındır, Abdülaziz, İslâm Muhkeme Hukuku (Osmanlı Devri Uygulaması), İslâmî İlimler Araştırma Vakfı Yayını, İstanbul, 1986.
• Cin, Halil, İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1974.
• Çadırcı, Musa, Türkiye’de Kaza Yönetimi. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989. Ekinci, Ekrem Buğra, Osmanlı Mahkemeleri (Tanzimat Sonrası), Arı Sanat Yayınevi, İstan-bul, 2004.
• Erbay, Celal, İslâm Hukukunda Küçüklerin Himayesi, Göytürk Matbaası, Bakü, 1995.
• Ercivan, Ahmet, Tanzimat’tan Meşrutiyet’e Gerede, Kriter Yayınları, İstanbul, 2022.
• Oğuzoğlu, Yusuf, Sicillerdeki Tereke Kayıtlarının Kültürel Malzeme Olarak Değeri, III. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara, 1985.
• Ortaylı, İlber, “Osmanlı Toplumunda Ailenin Yeri”, Türk Aile Ansiklopedisi, TC. Başba-kanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, Ankara, 1991, C. 1, ss. 74- 79.
• Ortaylı, İlber, “Kadı”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2001, C. 24, ss. 69-73.
• Öztürk, Hüseyin, “Türklerde Aile ve Ahlâk Telâkkileri”, Türk Aile Ansiklopedisi, TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, Ankara, 1991, C. 1, ss.12-21.
• Türkdoğan, Orhan, “Aile Sosyolojisi Modeli”, Türk Aile Ansiklopedisi, TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, Ankara, 1991, C.1, ss. 24-36.
• Uğur, Yunus, “Şer’iye Sicilleri”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 2010, C. 39, ss. 8-11.
• Alaca, Hanife, “18. Yüzyıl İstanbul Şer‘İyye Sicilleri’ne Yansıyan Konular Üzerinden Aile Mefhumu Hakkında Bazı Değerlendirmeler”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bi-limler Dergisi, 70, 2021, ss.13-24.
• Çakır, Sema, “Osmanlı Hukuk Sistemi’nde Fıkhın Belirleyiciliği: Erzincan Şer’iyye Sicilleri Evlenme-Boşanma Kayıtları Örneği (Günümüz İle Mukayesesi)”. Siirt Üniversi-tesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 2019, ss. 441-468.
• Ekinci, Ekrem Buğra, “Osmanlı Hukukunda Mahkeme Kararlarının Kontrolü (Klasik Devir)”, Belleten, 65(244), 2001. ss. 959-1006.
• Kaya, Kemal, “Tanzimat’tan Önce Belediye Hizmetleri ve Voyvodalar”, Ankara Üniversi-tesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 26(41), 2007, ss. 101-112.
• Kara, Serdar ve Uyanık, Necmi, “İkinci Meşrutiyet Dönemi Aydınlarından M. Zekeriya (Sertel)’in Kadın Meselesi Üzerine Görüşleri, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırma-ları Dergisi, 53, 2021, ss. 397-414.
• Kaya, Ali, “17. yüzyıl Bursa Şer’iyye Sicillerinin İslam Aile Hukuku Açısından Tahlili”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17(1), 2008, ss. 81-107.
• Ortaylı, İlber, “Osmanlı Kadısının Taşra Yönetimindeki Rolü Üzerine”, Amme İdaresi Dergisi, 9(1), 1976, ss. 95-107.
• Poyraz, “Özlem ve Bekdemir, Mustafa.19 Numaralı Şer’iye Siciline Göre Kırşehir’de Aile”, OTAM, 47, 2020, ss. 61-76.
• Taş, Hülya, “Osmanlı Kadı Mahkemesindeki “Şuhûdü’l-Hâl” Nasıl Değerlendirilebilir?”, Bilig, 44, 2008, ss. 25-44.