THE GREEK ORTHODOX COMMUNITY OF SILIVRI BEFORE THE POPULATION EXCHANGE AND ITS HISTORIC MONUMENTS

Yıl 2023, Sayı: 13, 147 - 178, 01.08.2023

Pashalis Valsamidis

Öz

The present study refers to the Greek orthodox community of Silivri and its historic monuments. It contains information about the Turkish, Armenian, Jewish and Gupsy people of Silivri, who lived during the period of Ottoman Empire. There are presented the number of the citizens, the districts, the Greek – orthodox and the armenian churches, mosques, the synagoge, the aghiasmata (hot springs) and the inscriptions, which are saved until today. In the following, there is presented the Greek Orthodox Metropolis of Silivri and the Metropolitan bishops of Silivri. There are also presented the Greek and the Jewish people, who lived into the castle and the Turkish people, who lived outside the castle. There is made a reference to the schools, the number of students, the teachers and their finance. Another reference is made to the societies, the associations and the personalities, for example St. Nektarios, Anastasios Stamoulis, as well as doctors, pharmacists, etc.

Anahtar Kelimeler

Silivri, Greeks, Turks, Armenians, Jews, churches, mosques, schools, monuments

Μübadele Öncesi Silivri Rum Cemaati ve Tarihi Yapıları

Öz

Bu çalışmada, mübadele öncesi Silivri Rum Ortodoks cemaatı tarihi ve tarihi yapıları araştırılmış ve incelenmiştir. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu döneminde Silivri’de yaşamış Türk, Ermeni, Yahudi ve Çingeneler hakkında bilgiler içermektedir. Silivri nüfus hakında da bilgi vermektedir. Rum Ortodoks ve Ermeni kiliseleri, camileri, sinagog ve ayazmalardan bahsetmektedir. Silivri Rum Ortodoks Metropolitliği ve Silivri metropolitlerinin listeleri ve Osmanlı son döneminde görevde yapanan metropolitlerin kısa biyografileri yer almaktadır. Eğitim ve hayırseverlik alanında faaliyet gösteren Rum cemiyetleri, Silivri okulları, öğrenci sayısı, öğretmen ve okuların ekonomik durumundan bilgiler içermektedir. Ortodoks dünyasının ruhani mukaddes büyüğü Aziz Nektarios ve Silivri Rum cemaatin’den önem taşıyan kişerden bahsedilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Silivri, Rum, Türk, Ermeni, Yahudi, kilise, cami, okul, tarihi yapılar

Kaynakça

• ACEMOĞLU, Niko, Ta agiasmata tis Polis [İstanbul’un ayazmaları], Risos Yayınevi, Ati-na, 1990.
• AKKAYA, Tayfun, Silivri, bir şehir monoğrafisi, Cilt 1-3, Silivri Belediyesi Yayınları, İstan-bul, 2011.
• AMANTOS, K., “Logii Trakis [Tarakyan’ın aydınları]”, Trakika 3 ek bölüm (1931) 84-195. “Anastasios Stamulis [Anastasios Stamulis]”, Arhion tu Trakiku ke Laografiku ke Glosiku Tisavru 1 (1934-1935) 160.
• ARİSTOVULOS, Vas., “Taksidia is tin Trakin [Trakya seyahatleri]”, Trakika 16 (1941) 372-385.
• BURA, Katerina, “İ Vuleftikes ekloges stin Othomaniki Aftokratoria-İ Ellines vuleftes [Osmanlı İmparatorluğu’ndaki milletvekili seçimleri-Rum milletvekileri]”, Deltio Kentru Mikrasiatikon Spudon 4 (1983) 69-85.
• BURA, Katerina, “II Meşrutiyet doneminde mebus secimleri, Rum mebuslar (1908-1918)”, Toplumsal Tarih, sayı 56, Ağustos 1998, ss. 22-29.
• BÜYÜKKARCI, Süleyman, Türkye’de Rum okulları, Yelken Yayınevi, Konya, 2003.
• ÇAKOPULOS, Emilianos, “Episkopiki kataloği kata tus kodikas ton ipomnimaton tu Arhiofilakiu tu İkumeniku Patriarhiu [Ekümenik Patrikhanesi’nin tutanaklarına göre piskoposlarının şeçimleri]”, Ortodoksia 31 (1956) 417- 452 32 (1957) 77-92, 171-186, 317-332, 461-484 33 (1958) 12- 35, 150-173, 281-304, 395-426 34 (1959) 12-35, 167-199, 337-358 35 (1960) 389-392 38 (1963) 85-86.
• DİAMANOTOPULOS, Ad., “Anastasios K. P. Stamulis [Anastasios K. P. Stamulis]”, Trakika 6 (1935) 416-422.
• DİMOSTENOPULOS, S., İ Mitropolis Silivrias, Neologos 23, 26, 29, 30.10.1891, 2, 7, 11. 1891 No. 6674, 6077, 79-80, 83, 87.
• “Dionisios Mitropolitis Silivrias [Silivri Metropoliti Dionisios]”, Ekklisiastiki Alitia 37 (1913) 116.
• DRAKOS, Efstratios, Ta Trakika iti dialeksis peri ton ekklisiastikon eparhion Silivrias, Ganu ke Horas, Metron ke Atiron, Miriofitu ke Peristaseos, Kalliupoleos ke Maditu [Silivri, Ga-nu ve Horas, Metron ve Atiron, Miriofitu ve Peristaseos, Kalliupoleos ve Maditu metropolitlikleri], Cilt 1, Atina, 1892.
• DRUGKA, Kleoniki, İ elliniki pedia stin Anatoliki Traki kata tin otomanokratia (1352-1922) [Osmanlı hakimiyeti döneminde Doğu Trakya'da Yunan eğitimi (1352-1922)], An-tonis Stamulis Yayınevi, Tessaloniki, 2011.
• “Eparhia Silivrias [Silivri Metropolitliği]”, Epetiris tu Trakiku Filekpedeftiku Sillogu, 1 (1872-1873) 56-60 2 (1873- 1874) 94-97.
• EREMYA, Çelebi Kömürciyan, İstanbul tarihi. XVII. asırda İstanbul, Eren Yayınevi, İstan-bul, 1988.
• EVAGELİDİS, Trifon, İ pedia epi turkokratias [Osmanlı döneminde eğitim], Cilt 1, Atina, 1936.
• EYİCE, Semavi, “Trakya’da Bizans Devrine ait eserler”, Belleten 33 (1969) 325-358.
• FEDALTO, Giorgio, Hierarchia Ecclesiastica Orientalis 1 Patriarchatus Constantinopolitanus Edizioni Messaggero, Padova, 1988.
• FİLİPPEU, Teoklitos, “Ekklisias Konstantinupoleos episkope ke episkopi (1833-1960) [Fener Rum Patrikhanesi’nın piskoposlukları ve piskoposlar (1833-1960)]”, Teolo-gia 31 (1960) 238-250, 32 (1961) 73-90.
• GEDEON, Manuil, Ellinas Vuleftas (Rum miletvekileri), Ekklisiastiki Alitia 32 (1908) 513-514.
• GERMANOS, Sardeon, “Episkopiki kataloği ton eparhion tis Anatol. ke Dit. Trakis [Do-ğu ve Batı Trakya piskoposlarının listeleri]”, Trakika 6 (1935) 37-136.
• GLAVİNAS, Apostolos, “İ ekklisiastiki istoria stin İera Teologiki Sholi tis Halkis [Heybeli-ada Ruhban Okulunda kilise tarihi]”, İ Teologiki Sholi tis Halkis. Ta matimata ke i daskali [Heybeliada Ruhban Okulu. Dersler ve öğretmenler], Atina 2002, ss. 161-204.
• GRİÇOPULOS, Tasos, “Silivrias, Mitropolis [Silivri Metropolitliği]”, Triskeftiki ke İtiki Enkiklopedia 11 (1967) 120-123.
• HRİSOSTOMOS, (Gerasimos S. Zafiris) Mitropolitis Peristeriu, İ Teologiki Sholi tis Halkis (anamnisis-viomata-oramatismi) [Heybeliada Ruhban Okulu (anılar-yaşantılar-amaç-vizyonlar), Atina 1986.
• İKONOMİDİS, Stamatis, “Paniyiris Silvrias [Silivri panayırı]”, Eteria Trakikon Meleton, sayı 119, Atina 1964.
• KALLİFRONOS, V., Ekpedeftika ke ekklisiastika [Eğitim ve kilise ile ilgili konular], İstanbul, 1867.
• Kanonismos diepon ta kinotika tis Eparhias Silivrias [Silivri Metropolitliğine bağlı cemaatle-rin yönetim nizamnamesi], İstanbul, 1901.
• “Kodiks Silivrias [Silivri Metropolitliğin’in tutanakları], Trakika 14 (1940) 231-259.
• KOZANOĞLU, Cemal, Her yönüyle Silivri, Silivri Belediyesi Kültür Evi Yayınları, Silivri 1994.
• KUVARAS, E. E., “Arhees polis tis Anatolikis Trakis. Silimvria, Silivria, Silivri [Doğu Trakya’da antik kentler. Silivri]”, O Politis Mayıs 1996, sayı 349, ss. 11, 27.
• KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, “Pri Mehmed Paşa”, İslam Ansiklopedisi Cilt 34. Bs. Türkiye Diyant Vakfı yaynları, Ankara, 2007, ss. 280-281.
• Lefkoma İeras Teologikis Sholis Halkis ke Estia Teologon Halkis, [Heybeliada Ruhban Okulu anketi ve Heybeliada Teoloji Ocağı], Atina, 2012.
• LEKKU, Pantelis, İ mones tis Vorias ke tis Anatolikis Trakis [Kuzey ve Doğu Trakya manas-tırları], G. Dedusi Yayınevi, Tessaloniki, 1999.
• MAMONI, Kiriaki, Sillogi Trakis ke Anatolikis Romilias (1861-1922). İstoria ke drasi [Trakya ve Doğu Rumeli dernekleri (1861-1922). Tarih ve faaliyet], İdrima Mele-ton Hersonisu tu Emu Yayınları, Tessaloniki, 1995.
• MAVRİDİS, Konstantinos, “O en Silivria Bizantinos naos tu agiu Spiridonos [Silivri’de Bizans döneminden Agios Spiridon kilisesi]”, Trakika 9 (1938) 37-44.
• MEKSİS, Apostolos, İ en Halki İera Teologiki Sholi. İstorika simiomata, (1844-1935), [Heybe-liada Ruhban Okulu. Tarihi notlar 1844-1935], İstanbul, 1935.
• MEKSİS, Apostolos, İstorika simiomata. İ en Halki İera Teologiki Sholi II, ekatontaetiris 1944, [Tarihi notlar. Heybeliada Ruhban Okulu II, yüzyıllık 1944], İstanbul, 1953.
• MEKSİS, Apostolos, İstorika simiomata. İ en Halki İera Teologiki Sholi III [Tarihi notlar. Heybeliada Ruhban Okulu III], İstanbul, 1957.
• MILLAS, Akilas, Propontida “mia Talassa tis Romiosinis” [Marmara Denizi. Rumların ya-şadığı deniz], Lusi Bracioti Yayınevi, Atina, 1992.
• “Mitropolitis Silivrias [Silivri Metropoliti]”, Ekklisiastiki Alitia 16 (1892-1893) 43.
• “Nekrologia-Proedrikos Silivrias Kirillos [Vefaat: Silivri Metropoliti Kirillos]”, Ekklisiastiki Alitia 3 (1881-1882) 68.
• PARANİKAS, Mateos, Shediagrama [Kroki], İstanbul, 1867.
• POPPESKU, E. S., “İpanigiristis Silivrias [Silivri panayırı]”, Anatolikos Astir 1899, ss. 130-143.
• PRODİKOS, “İ panigiris tis Silivrias (anamnisis) [Silivri panayırı (anılar)]”, Trakiki Epeti-rida, Atina 1897, s. 55-69.
• “Proin Maronias Konstantiu [Önceki Maronias Metropoliti Konstantios]”, Ekklisiastiki Alitia 32 (1908) 24.
• SAMOTRAKİS, Ahilleas, Leksikon Geografikon ke İstorikon tis Trakis. Apo ton arheotaton hronon mehri tis Aloseos tis Konstantinupoleos 1453 [Trakya Tarih ve Coğrafya Söz-lüğü. Antik dönemden İstanbul’un Fethine], Atina, 1963.
• SARANTİS Miltiyadis, “To delta tu Vizantiu [Bizansın çatalağızı]”, Trakika. 19 (1944) 189-267, 20 (1944) 137- 182. “Sinadon Panaretos Moshidis [Sinadon Panaretos Moshidis]”, Ekklisiastiki Alitia 6 (1884-1885) 197.
• STAMULİ-SARANTİ, Elpiniki, “Apo ta agiasmata tis Trakis [Trakya’nın ayazmaları]”, Trakika 18 (1943) 219-290.
• STAMULİ-SARANTİ, Elpiniki, Apo tin Anatoliki Traki i Silvria me ta giro tis horia [Silivri ve köyleri], Cilt 1-2, Atina 1956-1958.
• STAMULİS, Miltiadis, “Simvoli is tin istorian ton eklision tis Trakis [Trakya kiliselerinin tarihi]”, Thakika 14 (1940) 166-170.
• STAMULIS, Miltiadis, Firdin Migdin I. Selides imerologiu apo tin Silivrian. Anamnisis apo osa entimume, entiposis, merike skepsis, diafora, 1912-1959 [Karmakarışık I. Sili-vri’den sayfalar. Anılar, hatırladıklarım, izlenimler, bazı düşünceler, diğer, 1912-1959], Cilt I, Atina 1959.
• STAVRİDİS, Vasilios, İ İera Teologiki Sholi tis Halkis [Heybeliada Ruhban Okulu], Adelfon Kiriakidis Yayınevi, Thessaloniki, 1988.
• STAVRİDİS, Vasilios, Episkopiki istoria tu İkumeniku Patriarhiu [Ekumenik Patrikhane-si’nin piskoposluk tarihi], Adelfon Kiriakidis Yayınevi, Tessaloki, 1996.
• STAVRİDİS, Vasilios, İ İera Teologiki Sholi tis Halkis-simpliroma, 1985-2000 [Heybeliada Ruhban Okulu. Ekler 1985-2000], Adelfon Kiriakidis Yayınevi, Thessaloniki, 2001.
• STAVRİDİS, Vasilios, İ İkumeniki patriarhe 1860-simeron. İstoria ke kimena [1860 yılından günümüze kadar Ekumenik Patrikhanesi. Tarih ve belgeler], Adelfon Kiriakidis Yayınevi, Thessaloniki, 2005.
• “Toponimia eparhias Silivrias [Silivri Metropolitliğine bağlı köylerin yer adları]”, Trakika 16 (1941) 306-310.
• TSANİKLİDİS, Dimitris, İ Mitropolis ke o Ellinismos Silivrias, [Silivri Metropolitliği ve Silivri Yunanlığı] (Selanik Aristotelion Üniversitesi İlahiyat Falültesi Pastoral ve Sosyal Teoloji Bölümü, Doktora Tezi), Tessaloniki, 2000.
• VALSAMİDİS\ Pashalis, İ Mitropoli Metron ke Atiron [Metron ve Atiron Metropolitliği], Antonis Stamulis Yayınevi, Tessaloniki, 2007.
• VARNAVAS, Kitrus, “Nektarios o Kefalas. Mitropolitis Pentapoleos. Osios [Aziz Penta-poleos Metropoliti Nektariıos Kefalas]”, Triskeftiki ke İtiki Enkiklopedia 9 (1966) 397-399.